Accademia Bizantina, čuveni italijanski ansambl iz Ravene koji postoji još od 1983. godine, predstaviće se crnogorskoj publici koncertom “Umjetnost ludosti od Venecije do Londona” (L’arte della Follia da Venezia a Londra) u okviru Međunarodnog festivala KotorArt Don Brankovi dani muzike u nedjelju, 17. jula u Bogorodičinoj crkvi na Prčanju.
Ansambl, koji izvodi kompozicije na starim, originalnim instrumentima i njeguje izvorni, barokni stil interpretacije, uzor je mnogim sastavima koji se bave izvođenjem muzike na autentičnim instrumentima. U susret koncertu, koncertmajstor i dirigent Accademia Bizantine, Alesandro Tampjeri, pojasnio je termin follia iz naslova njihovog koncerta.
”Počnimo sa stručnom muzičkom činjenicom. Folia je precizna melodija, naziva se i ostinatni bas, koja je imala veliki uspjeh u vrijeme baroka, a zapravo se i danas koristi u džezu i improvizovanoj muzici. Na tu melodiju komponuju se sve smjelije, komplikovanije i virtuoznije varijacije, uz doslovno ponavljanje basa. Dobija se efekat cikličnosti, a istovremeno neke hipnotične statičnosti povezane uz bas i improvizaciju na njemu.“
Kad smo već pojašnjavanja naziva, kako je ansambl dobio ime?
Accademia Bizantina je nastala 1983. godine po ideji nekolicine mladih muzičara iz Ravene. Tada sam bio vrlo mlad, te sam se priključio ansamblu dvije godine kasnije, kada mi je bilo 15 godina. Ravena pripada regiji koja ima sjajnu vizantijsku istoriju i baštini apsolutno jedinstvene spomenike tog vremena. Ona je Vizantija u malom, nastala upravo u slavu moći istočnog rimskog carstva, ali i kako bi očuvala njegovu snagu pred najezdom varvara iz sjeverne Evrope. Veliki pijanista Jorg Demus, koji je među prvima, od mnogih istaknutih muzičara, podržao razvoj i napredak ansambla, uspostavio je tu direktnu vezu između Akademije, kao mjesta za usvajanje znanja i usavršavanje vještina, i našeg ravenskog, odnosno vizanijskog porijekla.
A kakva je veza između Venecije i Vizantije?
Postoji uvjerenje da je veza koja postoji između različitih kultura privilegija današnjice i da je kroz istoriju svijet bio mnogo zatvorenije mjesto. Međutim, Jadransko more, odnosno u ovom slučaju Mediteran, slikovito rečeno, bio je kao jedna barijera koja je filtrirala i zadržavala ponešto iz različitih kultura sa kojima je imala dodir, i onda ih prilagođavala sebi. Ako ova uvjerenja važe za mediteransku kulturu, prvenstveno za književnost i arhitekturu, onda možete zamisliti uticaj ove fuzije na muziku, koja za izražavanje ne koristi gramatiku ili pravila.
Accademia Bizantina postoji gotovo 40 godina i specijalizovala se za izvođenje repertoara od 17. do 19. vijeka. Karakteristika i glavna odlika ansambla od samog osnivanja je bila njegovanje kamernog zvuka. Vremenom, ansambl je razvio sopstveni interpretativni stil. Po čemu ste specifični i prepoznatljivi, po čemu se razlikujete i izdvajate od sličnih ansambala?
Trudimo se da znanje proširujemo, da se usavršavamo, da se informišemo iz izvora, kako bismo što bolje prenijeli i dočarali ekspresivni smisao muzike koju izvodimo. To je koncept kojim sam se rukovodio u mojoj profesionalnoj muzičkoj karijeri. Nikad nisam izvodio muziku jer mi je bila ‘’lijepa’’ u estetskom smislu, već zbog njenog slojevitog značenja i mnoštva simbola. Moja uloga se jednostavno sastoji u traženju, razumijevanju i interpretaciji, uz strogo poštovanje i pridržavanje pravila, ali se istovremeno trudim da naše izvođenje bude veoma živo i privlačno savremenoj publici. Mislim da je upravo svijest o ovome karakteristično obilježje ansambla Accademia Bizantina.
Kazali ste da njegujete barokni stil s namjerom da publici prenesete kompozitorovu autentičnu ideju. Kako vam to polazi za rukom?
Izučavanje izvora je prvi i neophodan korak u formiranju načina na koje će djelo biti izvedeno. Međutim, ono što treba da dozvolimo da nas ponese i inspiriše je upravo ono nenapisano, izvođaču nepoznato. U ovom smislu, rekao bih da autentičnost onog što sviramo podrazumijeva opštije značenje. Bilo bi nemoguće svirati muziku na isti način kao što su to nekada radili, i da budem iskren, to me ni ne zanima. Suština je shvatiti značenje i autentičnost koju svaka od kompozicija u sebi krije i predstaviti je živom nama, u ovom momentu. I to je jedno malo čudo koje se događa pri svakom izvođenju.
Na kakvim instrumentima svirate? Da li su to autentične kopije instrumenata iz različitih epoha?
Neki od instrumenata na kojima sviramo, uglavnom gudački, su originalni. Ovo je moguće zato što su, uprkos oprečnim mišljenjima, gudački instrumenti izuzetno izdržljivi i odolijevaju zubu vremena. Robusni su i nisu skloni propadanju. Drugi instrumenti, kao što su klavirčembalo ili lauta, izuzetno su osjetljivi i vrlo malo je sačuvano originalnih instrumenata. U svakom slučaju, nisu instrumenti ti koji čine muziku, već potraga za muzičkim smislom. Kada je to jasno i precizno izraženo, onda smo postavili temelj i vrhunac našeg rada i umijeća. Uzgred, ja sviram na jednom fantastičnom, savremenom instrumentu, napravljenom po uzoru na one koji su pravili veliki kremonski majstori poput Vivaldija i Amatija. A za takve instrumente su upravo i nastale kompozicije koje ćemo izvesti na KotorArtu.
Iako danas ova vrsta muzike ne dobija veliku medijsku pažnju, čini se da interesovanje za vaše koncerte ne jenjava. Uživate reputaciju jednog od najboljih ansambala za baroknu muziku u Evropi. Koliko je teško opstati, u vrijeme kada vlada neukus, šund …?
Vrlo smo svjesni da je naša muzika usmjerena i namijenjena kulturnoj i radoznaloj publici, koja je u potrazi za netrivijalnom zabavom. Publici koja želi da produbi i proširi sopstvena znanja. Ovo je izuzetno široka tema i ne vjerujem da o njoj možemo govoriti u nekoliko redova, ali ono što sa sigurnošću mogu da kažem jeste da nam je prisustvo na društvenim mrežama dobro poslužilo i pomoglo nam kada je u pitanju približavanje upravo profilu ljudi koji imaju širok spektar radoznalosti i interesovanja.
Akademija Bizantina, još od 1996. godine, kada se Akademiji pridružio njen direktor, Otavio Dantone, zasniva interpretaciju na pravilima baroknog stila, bez ikakvih modifikovanja muzičkog teksta, oslanjajući se na zvuke starih instrumenata. Na taj način publici predstavljaju autentično muzičko djelo, što je od neprocjenjive vrijednosti i Akademiji Bizantina je donijelo brojna priznanja i otvorilo saradnju na nacionalnom i međunarodnom nivou. Svako izvođenje ove Akademije, koja se od 2011. godine oslanja i na prestižnog koncert-majstora Alesandra Tampjerija, pruža neočekivano putovanje kroz vrijeme, neponovljivi sklad između tehnike, sposobnosti, preciznosti, kulture interpretacije, intuicije i stilske tačnosti. Akademija Bizantina sarađivala je sa diskografskim kućama Decca, Harmonia Mundi, Deutsche Grammophon, Naïve, Alpha, Onyx, HDB Sonus. Dobila je prestižna priznanja poput Diapason d’Or, Midem, Choc di Classica, Opus Klassik, Grammy Music Award i Gramophone Awards. Ansambl je nastupao u najprestižnijim dvoranama kao što su Karnegi hol i Centar Linkoln u Njujorku, Vigmor hol i Barbikan centar u Londonu, Teatar Jelisejskih polja u Parizu i Kraljevska opera dvorca u Versaju, Koncertgebau u Amsterdamu itd.
Bonus video:
