Mjesna zajednica “Sveti Stefan” uputila je direktorici Uprave za zaštitu kulturnih dobara Crne Gore Maji Ćetković zahtjev za zaštitu srednjovjekovnih nadgrobnih ploča kao kulturnih dobara na lokalitetima Rustovo, kod Čelobrda, i Donja Mrtvica, iznad Kuljača, u Paštrovićima.
”Obraćamo vam se zahtjevom da pokrenete postupak zaštite srednjovjekovnih nadgrobnih ploča - spomenika koji se nalaze na lokalitetima Rustovo, pored manastira Rustovo, blizu Čelobrda, kao i u Donjoj Mrtvici, pored crkve Svetog Đorđa, u blizini sela Kuljače. Ove nadgrobne ploče neodoljivo podsjećaju na pojedine nadgrobne ploče - stećke koje se nalaze na teritoriji opštine Žabljak, na lokalitetima Bare Žugića i Novakovići (kako po izgledu tako i po pozicioniranju u smjeru zapad-istok), a koje su stavljene pod zaštitu UNESCO-a. Po drevnom predanju koje se vjekovima prenosi s koljena na koljeno do dana današnjega u našem kraju, a koje pominje i čuveni Stjepan Mitrov Ljubiša u pojedinim svojim djelima, na ovim grobljima sahranjeni su stari Paštrovići koji su stradali na Golom vrhu u bici sa vojskom mađarskog kralja Ludviga u 14. vijeku”, navodi se u zahtjevu u koji su “Vijesti” imale uvid, a koji potpisuju predsjdnik i član Savjeta MZ “Sveti Stefan” Vladislav Mitrović i Srđan Kuljača.
Oni navode da se oba lokaliteta nalaze u podnožju Golog vrha, a međusobno su udaljeni oko 1,5 kilometra vazdušne linije.
”Ovo predanje se hronološki poklapa s naučnim podacima koji govore da je kultura izrade stećaka na teritoriji Crne Gore, ali i šire, bila zastupljena u razdoblju od 12. do 16 vijeka. Dakle, velika je vjerovatnoća da su ove nadgrobne ploče - spomenici s pomenutih lokaliteta Rustovo i Donja Mrtvica zapravo srednjovjekovni stećci koji su bili sastavni dio kulture sahranjivanja toga vremena ili su se kao “tuđi” kulturni element iz nekog razloga pojavili na teritoriji Paštrovića. Posebna vrijednost se ogleda u činjenici da su ove nadgrobne ploče jedinstvene u našem kraju i ništa slično, čini se, ne postoji na području primorja Crne Gore. S obzirom da se radi o potencijalno vrijednim kulturnim dobrima, koja mogu prije svega obogatiti cjelokupnu svjetsku nauku, ali i sveukupno kulturno blago Crne Gore, molimo vas da što je prije moguće preduzmete sve neophodne radnje u cilju kulturne zaštite i valorizacije ovih vrijednih i rijetkih kulturno-istorijskih spomenika”, piše u zahtjevu.
Iz Mjesne zajednice “Sveti Stefan” kazali su “Vijestima” da očekuju da Uprava za zaštitu kulturnih dobara prihvati njihovu inicijativu jer se očigledno radi o vrijednim kulturnim dobrima.
”Na primorju Crne Gore, pa možda čak i na cijelom Jadranu, ovakve nadgrobne ploče su jedinstvene i nema ničeg sličnog. Postojanje ovakvih vrijednih kulturnih dobara na teritoriji Paštrovića dodatno podupiru tezu da dva velika infrastrukturna projekta - vjetroelektrana Brajići i brza cesta sa četiri trake (koja se umiljato naziva zaobilaznica oko Budve, a nalik je na auto-put) - ne smiju biti realizovane na način na koji se to planira. Vjetro-turbine su na oko 800-900 metara udaljenosti od srednjovjekovnog groblja u Mrtvici, kod crkve Sv. Đorđja, dok brza cesta je planirana da prođe na nekih 50-100 metara od srednjovjekovnih nadgrobnih ploča u Rustovu. Ovo bi bio težak oblik devastacije kulturne baštine ne samo Paštrovića, već cijele Crne Gore i Evrope jer ovakvi nadgrobni spomenici su veoma rijetki, te se mora poštovati njihova kulturna vrijednost uklopljena u kulturni pejzaž cijelog kraja koji je bogat istorijom i kulturnim dobrima iz raznih perioda prošlosti”, ističu iz MZ “Sveti Stefan”.
Bonus video:
