U sedam decenija plodotvornog rada, Pablo Pikaso je stvorio hiljade slika i skulptura u mnogim avangardnim stilovima.
On se ubraja u red najuspješnijih svjetskih umjetnika i vrijednost njegovih djela se procjenjuje u stotinama miliona dolara. Pikasovu sliku "Žena koja sjedi kraj prozora" aukcijska kuća Kristis prodala je za 103 miliona dolara prije godinu i po dana u Njujorku.
Ove nove godine se obilježava pedeseta godišnjica smrti slavnog umjetnika. Specijalne izložbe pod motom "Picasso Celebration 1973-2023" biće održane u njegovoj domovini Španiji, te Francuskoj, Njemačkoj i SAD i drugdje.
Iako je njegov umjetnički genij nepogrešiv, poznavaoci njegovog života i djela sve češće raspravljaju o navodnoj mizoginiji, odnosno diskriminišućem odnosu prema ženama. To je debata koja je krenula sa pokretom #MeToo.
Slikarsko čudo
Pikaso je rođen 25. oktobra 1881. godine u Malagi, na jugu Španije.
Njegov otac bio je umjetnik i za život je zarađivao slikajući ptice i životinje, te kao profesor umjetnosti. Upravo on je počeo sa podučavanjem sina crtanju kada je Pablo imao sedam godina.
Sa 13 godina je Pikaso počeo studije u likovnoj školi u Barseloni na joj je predavao i njegov otac, a dvije godine kasnije nastala je prva slika velikog formata, ulje na platnu pod nazivom "Prva pričest" koja je izložena na gradskoj izložbi. Upravo taj rad se smatra njegovim prvim remek-djelom.
Od 1897. nastavlja studije na Kraljevskoj umjetničkoj akademiji u Madridu. No, Pikaso je radije proučavao umjetnička djela izložena u čuvenom muzeju Prado, gdje je pažnju usmjeravao na slike Velaskeza, Rembranta, Vermera i Goje.
Početkom novog vijeka Pikaso se preselio u Pariz.
Umjetničke faze
Pikasov umjetnički život može se podijeliti na mnoge faze.
Njegov prvi stvaralački period, poznat kao plava faza, trajao je od 1901. do 1904. podstaknut samoubistvom prijatelja, španskog pjesnika Karlesa Kasagemasa. Prva slika iz tog perioda, „Kasagemasova smrt“ (1901.) odaje mračnu atmosferu i nijanse plave koje je karakterišu.
Potom je uslijedila ružičasta faza (1904-1906), tokom koje su Pikasove slike odlikovale nijanse ružičaste, svjetloplave i narandžaste boje. Tada je nastao i „Portret Gertrude Štajn“, nedugo nakon što je slikar upoznao američku književnicu i kolekcionarku umjetničkih djela.
Ova faza se smatra sretnijim periodom u umjetnikovom životu, kada je upoznao Fernandu Olivije, francusku umjetnicu, koja kasnije postaje njegova muza i ljubavnica.
Upuštanje u kubizam
Kontroverznim djelom „Gospođice iz Avinjona“ nastalim između 1906. i naredne godine, Pikaso je stekao svjetsku slavu kao lider savremene umjetničke scene. Bizarna distorzija obrisa ženskog tijela razbila je sva dotadašnja poimanja o slikarskoj perspektivi. Ta slika se smatra pionirskim djelom kubizma.
Zajedno sa Brakeom, Pikaso će u narednim godinama razvijati kubizam. U njegova djela nastala tokom tog perioda ubrajaju se i „Djevojka sa mandolinom“ (1910.) i „Mrtva priroda sa bocom ruma“ (1911.).
U Pikasova najpoznatijim djela svakako se ubraja i čuvena „Gernika“ (1937.), slika koja je postala sinonim antiratne ekpresije. Nastala je kao reakcija na fašističko bombardovanje istoimenog baskijskog grada u sjevernoj Španiji, koje je naredio general Franko.
„Gernika“ je zbog korišćenja kubističkih elemenata predstavljala i Pikasovo pomjeranje ka nadrealizmu.
Samo dvaput je oslikao plakat za film, a jedan od tih bio je jugoslovenski spektakl „Bitka na Neretvi“.
Pikasova „toksična muškost“
Tokom proteklih godina, a posebno nakon pojavljivanja pokreta #MeToo, pod lupom su se našli Pikasovi stavovi prema njegovim ljubavnicama.
Analitičari umjetnosti, poput Šenona Lija iz časopisa Artspejs, vjeruju da Pikasov odnos prema ženama treba primijetiti u njegovom radu: „I sam Pikaso je primijetio da se kompletno njegovo stvaralaštvo može kategorizovati u sedam različitih stilova, od kojih je svaki dokument njegovog odnosa sa sedam žena u njegovom životu.“
Pikaso je, kako piše Li, „skoro svakoj od tih žena, za koje je tvrdio da ih voli, život učinio izuzetno mizernim“.
Li se takođe poziva na djelo Pikasove unuke Marine, koja je napisala knjigu o djedi, gdje piše o odnosu prema ženama: „On ih je potčinio svojoj animalnoj seksualnosti, pripitomio ih, opčinio ih, progutao ih i zdrobio ih na svoja platna. Nakon što je mnogo noći proveo izvlačeći iz njih esenciju, kada bi ih posve uništio, on bi ih odbacio.“
Sam Pikaso je sebe na sopstvenim djelima predstavljao kao lik mitskog Minotaura; čije muze su bile žrtve njegove bestijalne agresije.
"Iskreno, ovih dana, prilično je teško saosjećati sa osobom koja crta mitološke verzije sebe kao 'zvjeri' koja doslovno napastvuje žene u bezbroj prilika“, piše Li u tekstu objavljenom u Artspejsu.
Fransoa Gijo, umjetnica koja se zaljubila u Pikasa, smatra se izuzetkom. Ona je slavnom slikaru rodila dvoje djece, i smatra se jedinom ženom koja je napustila Pikasa.
U 81. godini, Pikaso se ponovo oženio sa Žaklinom Roke koja je bila čak 46 godina mlađa od njega. Živjeli su zajedno sve do njegove smrti. Ubrzo nakon toga, ona je izvršila samoubistvo.
Pikasove posljednje godine
Posljednje godine njegovog života karakteriše furiozna umjetnička aktivnost i ekspresija opsesije erotizmom. Godine 1966. na izložbi umjetnikovih slika i skulptura u tom gradu predstavljeno je i djelo „Par“, na kome su prikazani muškarac i žena u zagrljaju i to je njegovo najznačajnije djelo koje se bavi temom ljubavi i seksualnosti.
Tri godine kasnije, Pikasova izložba u Parizu izazvala je skandal zbog erotizma na slikama i njihovog ogromnog formata.
Činilo se da se do 1972. umjetnik priprema za smrt: tada je nastala serija portreta s njegovom glavom zamijenjenom maskom, koja je ponekad poprimala i izgled lobanje i prekrštenih kostiju.
Pikaso je umro 8. aprila 1973. u Muženu blizu Kana.
Bonus video:
