Sve što je moje nosim sa sobom, rekla je Olga Ivanova Lazović, u svijetu upamćena kao Olgivana Lojd Rajt, a u Crnoj Gori poznata i kao unuka Marka Miljanova.
Iako se sa nepunih devet godina našla daleko od rodne Crne Gore, cijelog života nosila je u sebi dušu crnogorskog krša i svježinu vazduha, nježnost i senzualnost crnogorske ljepote i poleta, ali i hrabrost i neukrotivost gena koji su je predodredili za dimaničan život, konstantno učenje i rad na sebi, uz hrabrost, upornost, dominantnost, ali i toleranciju i nježan duh.
Da je ljubav prema Crnoj Gori, koju je u ranom djetinjstvu napustila, vječno nosila u sebi dokazuje i to što je svojoj kćerki iz drugog braka, sa svjetski poznatim arhitektom Frenkom Lojd Rajtom, nadjenula ime Jovana. S obzirom na to da se na internetu mogu naći informacije da su kćerke Marka Miljanova bile Milica (Olgina majka), Anđelija i Joka, vrlo je moguće da ime Jovana otuda dolazi kao ideja. (prim.nov.).
No, ne dokazuje samo ime kćerke njenu vezanost za zavičaj i porijeklo, već i to što je Jovana, praunuka Marka Miljanova po ženskoj liniji potomaka, za života izrazila želju da bude sahranjena u Crnoj Gori, na Medunu, što je i ostvareno 2015. godine. To je kazala prodekanica za međunarodnu saradnju i van. prof. dr Slavica Stamatović Vučković na predavanju koje je u utorak veče održala u Podgorici, a koje je bilo posvećeno Olgivani Lojd Rajt, unuci Marka Miljanova.
Stamatović Vučković je u svom opsežnom predavanju, koje su pratili slajdovi sa fotografijama iz Olgivaninog života, kazala i da je prije desetak dana radi istraživanja, posjetila Medun gdje je, između ostalog, saznala da je Jovana Lojd Rajt sahranjena na groblju Popovića, pored grobnog mjesta gdje su sahranjeni, odnosno prenešeni ostaci roditelja Marka Miljanova, njegove prve žene i jedinog sina kojeg je imao, a koji je umro kao dijete, u drugoj godini. U razgovoru sa nekim od mještana, Stamatović Vučković je saznala da je Jovanina kćerka, Iv, kada su ostaci prenešeni u Crnu Goru, angažovala kamenoresca da napravi nadgrobni spomenik. No, na tom mjestu i dalje stoji samo kamena ploča, čak bez imena.
Na predavanju nazvanom “Inspirativni život Olgivane Lojd Rajt: Između borbe i harmonije”, Stamatović Vučković je govorila detaljnije o najznačajnijim segmentima Olgivaninog života, čiji se karakter specifično oblikovao od djetinjstva. Rano se upoznala sa ozbiljnim štivom i događajima, čitala je svome ocu štampu i književnu literaturu, a i sama pisala novinarske kolumne, ali i nekoliko knjiga. Rođena je u Crnoj Gori 1898. kao kćerka Milice Miljanove i Ivana Lazovića, tadašnjeg vrhovnog sudije. I njena Milica je bila netipičan primjer žene tog doba - general u crnogorskoj vojsci, u borbi protiv Turaka jahala u sedlu iza svog oca, da bi posebnu hrabrost pokazala u Prvom svjetskom ratu...
Nakon što je Olgivana napustila Crnu Goru živjela je u Moskvi, Sankt Peterburgu, Tbilisiju, Parizu, Americi... U Tiflisu, današnjem Tbilisiju je upoznala prvog muža, arhitektu Vlademara Hinzenberga. Sa njim je rodila kćerku Svetlanu. No, tamo je upoznala i Georgija Ivanoviča Gurđijeva, duhovnog učitelja, teozofa i mistika, pridružila se njegovom Institutu za harmonični razvoj čovjeka, a onda i napustila muža i Tbilisi i sa Gurđijevim krenula na put. Stamatović Vučković otkriva da postoje priče koje naginju senzacionalizmu da je između njih dvoje bilo nešto dublje od odnosa duhovni učitelj-učenica, što ona apsolutno negira. Preko Rusije, Turske, Francuske, upijajući filozofiju Gurđijeva, Olgivana je bila jedna od vodećih plesačica u njegovim ritualnim mističkim plesovima. Stamatović Vučković je otkrila i da je, pored plesa i književnosti, Olgivana komponovala muziku, što je posve novi i neotkriven sloj njene ličnosti.
A onda se u Americi, Čikagu, desila sudbina, ljubav na prvi pogled sa tada oženjenim Frenkom Lojdom Rajtom, uspješnim i ostvarenim arhitektom. Olgivanin uticaj na njega, njegovo djelo i baštinu je ogroman, a o njegovoj ljubavi prema unuci Marka Miljanova govori i to da je priznao njenu kćerku iz prvog braka Svetlanu i dao joj svoje prezime.
Društvo “Talijesin” supružnici su pokrenuli zajedno, u šta je Olgivana unijela i iskustvo stečeno sa Gurđijevim. Škola je bila napredna na raznim nivoima, a postoji i danas, iako teško opstaje.
Olgivanin život bio je prožet raznim situacijama, porodičnim, profesionalnim, duhovnim, umjetničkim... Ostaće zabilježeno i da je 1971. prisustvovala otvaranju Muzeja Marka Miljanova na Medunu, kada je izjavila i da je par godina ranije posjetila rodno mjesto i bila ogorčena nebrigom prema nasljeđu Marka Miljanova.
Stamatović Vučković je otkrila i da je o životu Olgivane Lojd Rajt 2017. godine objavljena knjiga dvoje autora iz Talijesina, sa autobiografskim segmentima koje je Olgivana pisala, ali nikada nije dovršila. Knjiga nije prevedena na crnogorski jezik, kao ni druga Olgivanina djela, pa je Stamatović Vučković predložila da se to realizuje u saradnji sa Američkim uglom koji je organizator događaja u Podgorici, odnosno Ambasadom SAD u Crnoj Gori. Pored knjige, o Olgivani postoji i film, dostupan na Jutjubu “Partner to Genius - Olgivanna Lloyd Wright”.
Rajnke: Olgivana je primjer egzotične i uzbudljive figure
Ambasadorka SAD u Crnoj Gori Džudi Rajzing Rajnke obratila se prisutnima na početku predavanja ističući da je Olgivana primjer briljantnih žena iz istorije čovječanstva, žena koja povezuje Crnu Goru i Ameriku.
”To što on (Frenk Lojd Rajt) sa Olgivanom ima fotografije na kojima poziraju u crnogorskoj nošnji govori o njenom uticaju koji je imala na njega, jednako kao i crnogorska kuhinja i tradicionalno uređena crnogorska soba koje je Olgivana prenijela u Ameriku”, rekla je Rajzing Rajnke.
Bonus video:
