Roman “Alisini zločini” (sa špansog prevela Gordana Mihajlović) argentinskog pisca Giljerma Martinesa ovjenčan je nagradom Nadal za 2019. godinu, najstarijom književnom nagradom u Španiji i najprestižnijim književnim priznanjem španskog govornog područja. Ovaj roman prati epizodu iz intrigantnog života engleskog pisca Čarlsa Latvidž Dodžsona, poznatijeg pod imenom Luis Kerol, pogotovo njegov odnos sa porodicom Lidel, odnosno sa njihovom najmladjom kćerkom Alisom.
Zbog boljeg razumijevanja onoga što je Giljerma najviše inspirisalo da napiše ovo izuzetno djelo “Alisini zločini” trebalo bi se prisjetiti onog šta je Luisa Kerola prethodno podstaklo da napiše priču “Alisa u zemlji čuda”, djelo koje je oduševilo mnoge čitaoce pa i samu kraljicu Viktoriju, a autora priče proslavilo i učinilo ga poznatim širom svijeta.
Sve je počelo u Oksfordu godine 1856. kada je Henri Lidel došao na mjesto dekana tamošnjeg univerziteta. Tu je već nekoliko godine ranije na školovanju bio Luis Kerol. Sa dekanom došla je i njegova porodica, sin i tri kćerke. Kerol se družio sa njima, ali je posebno interesovanje imao za Alisu, najmladju kćerku dekana Henri Lidela. U njoj je pronašao nešto što ga je neodoljivo privlačilo, nešto što ga je posebno inspirisalo da se sa njom što češće druži i da piše. Dodžson je inače još od rane mladosti pisao pjesme i kratke priče i objavljivao ih uglavnom u porodičnom listu “Mischmasch”. Kasnije ih je prosljeđivao različitim magazinima. A onda, jednoga dana, porodica Lidel je organizovala izlet. I Kerol je, kao već ustaljeni prijatelj te porodice, pošao sa njima. Kaže se da je upravo tada, na tom izletu, zahvaljujući druženju sa Alisom, Luis Kerol smislio priču “Alisa u zemlji čuda”. Tu je priču objavio 1864. godine. Rukopis je predao izdavaču “Mcmillanu” koji ju je iste te godine i odštampao.
Ova knjiga je u velikoj mjeri inspirisala Giljerma Martinesa da napiše svoj roman “Alisini zločini”. Dakle, zahvaljujući Kerolovoj priči “Alisa u zemlji čuda” nastao je ovaj Giljermov sjajni detektivski roman, za koga se može reći da je zasnovan na istinitom događaju sa elementima intrige i misterije, pa ga vjerovatno zbog toga kritičari svrstavaju i u žanr kriminalističkih romana. Ovdje je riječ o kontroverznom detalju iz života engleskog pisca Luisa Kerola, zapravo, ponajviše o njegovom odnosu sa Alisom Lidel. U romanu se kaže da je u Oksfordu, 1994. godine mlada stipendistkinja Kristen pronašla stranicu istrgnutu iz privatnih dnevnika Luisa Kerola, autora priče “Alisa u zemlji čuda”. Tajna koju krije ova stranica je posebno interesantna i toliko neočekivana da bi njeno razotkrivanje moglo drastično izmijeniti sve što se zna o Luisu Kerolu. Ali stipendistkinja Kristen, neiskusna u suprostavljanju nedaćama koje čine osnovu života mladih ljudi, ne stiže na sastanak bratstva “Luis Kerol” da bi saopštila svoje otkriće. Umjesto toga, nažalost, doživljava nesreću za koju će se ispostaviti da ipak nije bila slučajna. Sumnje da bi ovakve nesreće mogle da se nastave biće ubrzo potvrđene. Uslijediće niz ubistava naizgled počinjenih prema određenom obrascu, u kojima su upotrijebljeni elementi iz knjige o Alisi, s namjerom da se svaki put iznova spriječi da tajna istrgnute stranice iz Kerolovih dnevnika ugleda svjetlost dana. Očito, nekome je to bilo veoma važno, ali kome… Do dana današnjeg nijesu nađeni validni dokazi ni za jednu ponuđenu varijantu, odnosno sumnju, iako ih je bilo veoma puno. Postoji mišljenje da je više stranica iz Kerolovih intimnih dnevnika istrgnuto i “zagubljeno” tako da se ne zna šta je zapravo sakriveno na tim istrgnutim stranicama. To je još više rasplamsalo mašte mnogih “sveznadara” i navelo ih da ispredaju razna tumačenja. Da šire mnoge neistine, ili, u najboljem slučaju - poluistine, o svemu tome. Jedina osoba koja je ipak znala nešto o tome, nažalost, nije više među živima. Bila je to Karolina Lič u to vrijeme mlada spisateljica koja je pronašla ovu pocijepanu stranicu. U Martinezovom romanu je to Kristen Hil, mlada istražiteljka koja je ujedno i jedna od glavnih likova knjige “Alisini zločini”.
Glavni pokretač radnje romana “Alisinih zločina” jeste tajna opsesija Luisa Kerola. Kerolov diskutabilan afinitet prema djevojčicama i njihove fotografije u erotskim pozama, razlog su za sprovođenje istrage zbog jedng ubistva i pokušaja drugog. Bratsvo Luisa Kerola sa sjedištem u Oksfordu, koje se bavi očuvanjem i proučavanjem života i rada ovog matematičara i pisca, biće upleteno u istragu. Slavni profesor logike Artur Seldom, član Bratstva, i njegov mladi student matematike iz Argentine, zaintrigirani nepredvidivim zločinima, ujedinjuju snage da bi pronašli krivca i pokušali da riješe zagonetku koja stoji iza ubistava.
Roman “Alisini zločini” prati kontroverznu vezu Između Luisa Kerola i Alis Lidel. Mnogi su kritičari sumnjičavi po pitanju mogućeg prekoračenja tačke pristojnosti od strane pisca. Ovo je teško znati mada u njegovoj biografiji postoje neki navodi na osnovu kojih bi čovjek mogao da bude sumnjičav u pogledu i drugih djevojaka, čak i u pogledu Ine, Alisine starije sestre. Međutim, nema ubjedljivih dokaza ni za jedno ni za drugo.
Čitalac romana “Alisini zločini” s lakoćom može zapaziti da u ovom romanu, kao i u drugim Martinezovim romanima postoji veza između logike i zločina. Pri pisanju knjiga Martinez se drži nekih svojih pravila koja su u vezi sa filozofskim problemom koga je u određenoj mjeri proučavao Vitgenštajn. To je najizraženije u “Neprimjetnim zločinima”, ranijem Giljermovom romanu, ali takođe i u ovom romanu. To je još jedan razlog zbog čega neki kritičari kažu da je roman “Alisini zločini” nastavak romana “Neprimjetni zločini” koji je objavljen prije dvadesetak godina. Ne samo što ova dva romana imaju iste sporedne likove već i zato što je međusobna veza ova dva romana bazirani na logici, ubistvima, istrazi … Pogotovo im je slična povezanost sa filozofijom i književnošću, sa nekim kratkim pričama slavnog Borhesa. Konkretno, sa njegovom kratkom pričom “Pjer Menar, pisac Don Kihota”.
Giljermo Martines, matematičar po obrazovanju, iskoristio je svoja iskustva sa Oksforda, gdje je bio na postdoktorskim studijama, i prenio ih u sjajan triler “Neprimjetni zločini” po kome je snimljen i film. Martines je rođen 1962. godine u Argentini, u mjestu Baija Blanka. Doktorat iz matematike, iz oblasti logike, odbranio je u Buenos Ajresu, a postdoktorske studije je završio na Oksfordu. Autor je romana: “Spora smrt Lusijane B.”, “Povijest o Rodereru”, “Maestrova žena”.
Bonus video:
