Institucionalna neodgovornost je jedino objašnjenje raznih okolnosti koje za posljedicu imaju činjenicu da Crne Gora više nije dio potprograma MEDIA (programa “Kreativna Evropa” Evropske unije) koji podržava evropski filmski i audiovizuelni sektor, ocjenjuje profesor audiovizuelne produkcije na Univerzitetu Crne Gore, Vuk Vuković.
Vuković je to kazao Vijestima povodom informacije da je Crna Gora suspendovana iz potprograma koji je namijenjen pružanju finansijske podrške razvoju, distribuciji i promociji evropskih filmova, kao i audiovizuelnoj industriji. Suspenzija je posljedica neusklađenosti crnogorskih zakonskih regulativa o audiovizuelnim djelatnostima sa evropskim direktivama.
Na zvaničnoj stranici Filmskog centra Crne Gore objašnjeno je da se potprogramom MEDIA podržavaju djela sa evropskom dimenzijom; njeguju nove tehnologije, omogućava evropskim filmovima i audiovizuelnim djelima pronalaženje novih tržišta izvan nacionalnih i evropskih granica, finansiraju festivali, obuke profesionalaca, šeme razvoja publike...
Crna Gora je od 2015. godine (bila) i članica potprograma MEDIA, na osnovu Sporazuma s Evropskom unijom o učešću u programu Kreativna Evropa koji je namijenjen sektoru kulture i kreativnih industrija. Sporazumom o učešću Crne Gore u programu Kreativna Evropa 2021-2027 predviđeno je usklađivanje državnog zakonodavstva u oblasti audiovizuelnih medijskih usluga sa Direktivom Evropske unije.
Suspenzija Crne Gore znači da organizacije iz zemlje od 31. januara 2024. godine nemaju pravo učešća na konkursima ovog potprograma Kreativne Evrope.
“Izmjene legislative su sugerisane još u prethodnoj deceniji i državama članicama je ostavljen rok do septembra 2020. godine da odgovore na reviziju direktive o audiovizuelnim medijskim uslugama, ali tri Vlade Crne Gore i četvrta tokom prvih 100 dana ovo pitanje nisu postavili kao prioritet. Da su reviziji domaće legislative posvetili vremena koliko Instagram profilu Ministarstva kulture i medija, siguran sam da ne bismo bili u ovoj situaciji”, konstatuje Vuković.
Iz Ministarstva kulture i medija Crne Gore Vijestima nijesu odgovorili na postavljena pitanja ovim povodom, a ranije su medijima kazali da će “privremena suspenzija biti prekinuta i Crna Gora opet biti punopravna članica svih potprograma nakon što Zakon o audiovizuelnim medijskim uslugama bude usvojen u Skupštini Crne Gore”. Ranije su istakli da je u toku postupak izrade Prijedloga zakona o audiovizuelnim medijskim uslugama...
U saopštenju nevladine organizacije “35mm” koje potpisuje Snežana Nikčević, pozdravljaju navode da je uređivanje audiovizuelnog sektora kompleksno, uz napomenu da sporo usaglašavanje sa već postojećim regulativama ne bi smjelo biti izgovor, s obzirom na to da su se sistemi za distribuciju sadržaja počeli razvijati krajem prošlog vijeka.
“I dalje postoji nedovoljan broj analiza i podataka koji se sakupljaju u ovim oblastima, ali i sistemskog pristupa koji bi i ubrzao i olakšao usaglašavanje u korist nacionalnog konteksta. Dakle, ovo državu ili ne interesuje ili nema kapaciteta - ili oboje. Ovakve situacije nijesu problem samo kulture ili samo medija, već problem na nivou cijele države”, navodi Nikčević u saopštenju.
Iz “35mm” ističu da su s ozbiljnom zabrinutošću primili vijest o suspenziji Crne Gore u okviru MEDIA potprograma Kreativne Evrope, čime je ponovo ukazano na poznate probleme:
“Nedostatak institucionalne memorije i prebacivanje odgovornosti u nedogled, kao i na suštinsku i sistemsku potrebu za promjenom, pogotovo u domenu kulture, koja se ogleda u našem ponašanju i principima po kojima živimo”, navodi Nikčević.
Iza institucionalne neodgovornosti, smatra Vuković, kriju se nerad i nebriga o kontinuitetu onoga što je važno sačuvati u kulturnim, ali i svakim drugim politikama.
“Kao društvo, očekujemo politiku kontinuiteta u odnosu na programe koje smo već osvojili, ali isto tako očekujemo politiku diskontinuiteta u odnosu na loše odluke kojima smo svjedočili u prošlosti: deklarativna zalaganja, partijsko kadriranje... Čini se da pokazujemo spremnost da radimo potpuno suprotno”, kaže on.
Koliko je podrška ovog potprograma Kreativne Evrope važna, za Vijesti objašnjava crnogorski reditelj Ivan Marinović čiji je film “Živi i zdravi” tu podršku i dobio.
“Za moj film je potprogram MEDIA bio izuzetno važan korak, uz veoma vrijedna sredstva. MEDIA je jedan od fleksibilnijih i liberalnijih programa kada je finansiranje razvoja filmskih i audiovizuelnih projekata u pitanju. Pečat koji projekat dobije kroz MEDIA program svakom projektu izgradi kredibilitet u koprodukcionim krugovima, a kompanijama omogući da prežive i da se održe”, priča Marinović.
Reditelj ovu situaciju tumači kao “samoubistvo kulture”.
“Ne razumijem taj nemar nadležnih, i pitam se da li ti ljudi imaju svijest o šteti i sramoti koju nanose crnogorskoj kinematografiji svojim nečinjenjem, jer je za nas koji se bavimo ovim poslom ovakva vijest prije svega velika blamaža, pa onda sve ostalo. Nemam dalji komentar osim da se radi o samoubistvu kulture”, poručuje Marinović.
Vuković dodaje da iz ove situacije proizilazi da Crna Gora nije pouzdan međunarodni partner u ovom programu.
“Suštinski, ovdje je riječ o simboličkoj poruci koju smo poslali - nismo spremni da koristimo program Kreativna Evropa, nemamo političku volju da program zadržimo kao prioritet međunarodne saradnje, ali ni znanja, vještine i sposobnosti da taj program koristimo. U tom bermudskom trouglu se krije i poruka koju smo vidljivo emitovali drugim članicama potprograma MEDIA, a posebno onima koji su računali na Crnu Goru kao međunarodnog partnera u ovom programu”, zaključuje profesor audiovizuelne produkcije.
Sredstva iz fonda slabo korišćena
Pored Marinovića, poznato je i da je reditelj Ivan Bakrač za svoj debitantski dugometražni igrani film “Poslije zime” dobio podršku potprograma MEDIA. Ipak, profesor audiovizuelne produkcije Vuk Vuković postavlja pitanje koliko je filmski i audiovizuelno sektor u Crnoj Gori uopšte koristio ovu liniju podrške.
“Mislim da se u tom odgovoru krije i odgovor na još jedno pitanje, a to je zašto je toliko nisko ispod rada prošla informacija o tome da više nismo članica MEDIA potprograma. Činjenica je da u Crnoj Gori ovaj program nije dao značajne rezultate i da su sredstva iz ovog fonda vrlo slabo korišćena, i to u skoro svim klasterima. Čini mi se da to govori o neophodnosti dodatne edukacije upravo u domenu korišćenja međunarodnih fondova”, poručuje Vuković.
On podsjeća da na Fakultetu dramskih umjetnosti postoji čitav niz nastavnih jedinica iz oblasti filmske i audiovizuelne produkcije posvećen pitanju projektne pismenosti, i to upravo u klasterima koji su dio potprograma MEDIA.
“Dakle, bavimo se i sadržajem, i publikom, i politikama, ali i onim što zovemo razvoj biznis sektora, odnosno fazama pripreme i realizacije projekte, a konačno i - izvještavanja”, kaže Vuković koji ističe važnost i značaj finansijske podrške u oblasti filmskog i audiovizuelnog sektora koji MEDIA potprogram Kreativne Evrope nudi, ali do daljnjeg ne i aplikantima iz Crne Gore.
Bonus video:
