Mitska priča o robovanju najpoznatijeg španskog pisca Migela De Servantesa unutar Starogradskih bedema u Ulcinju krajem 16. vijeka ponovo je vaskrsnula u vrlo zanimljivom romanu srpskog književnika, pjesnika i aforističara Slavomira Vasića “Servantes, najpoznatiji ulcinjski rob”.
Nakon bitke kod Lepanta 1571, u kojoj je izgubio lijevu ruku, Servantes je, prema nepotvrđenim izvorima, zarobljen i otet. U zatočeništvu je bio sve do 1580, kada je zahvaljujući posredovanju vjerskih poglavara, uz plaćenu otkupninu, pušten na slobodu.
Nema pisanih tragova da je bio zatočen u ulcinjskoj tvrđavi, ali Ulcinjani, koji su tada važili za jedne od najmoćnijih pirata na Mediteranu, vjeruju da su njihovi preci Servantesa doveli na čuveni Trg robova.
Knjiga Vasića na posebno inspirativan način potvrđuje da storija o Servantesu nije lokalnog, već univerzalnog karaktera i da je mitski okvir piščevog boravka u drevnoj tvrđavi, duboko unutar mistične aure koja s jedne strane ima suptilan dodir s realnošću tog vremena.
“Negdje između prefinjenog i surovog, nastao je ovaj mitski roman-fikcija: kao omaž strašnim gusarima i njihovim robovima”, napisao je Vasić u predgovoru “Riječ autora”.
Na gostovanju u emisiji “Sedmi dan” TV Belle Amie pisac je kazao da samo naziv romana upućuje na lokalni karakter štiva koje je u stvari internacionalno. On je ispričao i kako je došao na ideju da se bavi vrlo zahtjevnom temom jer je Servantes planetarno poznata ličnost čijim se likom i djelom bave brojni istoričari.
“Šetao sam Starim gradom u Ulcinju i naišao na spomenik Servantesu. Pomislio sam da je slučajnost što je spomenik baš na tom mjestu, ali sam onda počeo malo da istražujem. Tako sam saznao da je Gani Resulbegović, vlasnik hotelskog kompleksa u okviru koga se nalazi spomenik, izgradio skulpturu. Saznao sam i zašto i tako je krenula ta ideja. Kako se Servantes našao u Ulcinju? Tu postoji mitsko-istorijska priča bez puno činjenica. Međutim, postoje i neki detalji koji ukazuju na to da je Servantes jedno vrijeme baš bio u Ulcinju. Prije svega, Ulcinj je tada nosio ime Dulcinjo, a glavna junakinja Servantesovog “Don Kihota” zove se Dulsineja. To je ono što nas vodi od mita do realnosti. I drugo, vrlo se malo zna o životu Servantesa nakon bitke kod Lepanta 1571. Taj period je rupa u životu pisca, totalna mistika”, kazao je Vasić.
U muzejskom kompleksu u Starom gradu u Ulcinju postoji mali trg ograđen kazamatima, odnosno voltovima koji se nalaze neposredno preko puta crkve-džamije i kule. Ime trga je Pazari i gjytetin ili Trg robova.
Tu počinje priča o tome kako je Servantes u svom monumentalnom djelu opjevao ljepotu Dulsineje, prema svemu sudeći, ulcinjske ljepotice iz Starog grada u koju se zaljubio dok je godinama robovao unutar zidina. Romansa jednorukog visokog Španca i lijepe Starograđanke, pobijedila je, kaže jedno predanje, sve tadašnje predrasude i kao neizmjerljiva ljubav našla svoje mjesto u Servantesovom Don Kihotu, poslije Biblije, najprevođenijem štivu na planeti, koje je napisao nakon ropstva.
Ali da Španac vaskrsne u Starom gradu lokalne vlasti nijesu uradile skoro ništa - za to se pobrinula ulcinjska familija Resulbegović, koja je u okviru svog hotelskog kompleksa, u maju 2018, podigla memorijalnu skulpturu s bronzanom bistom najčuvenijeg španskog pisca.
Skulpturu visoku 3,6 metara naručila je kompanija “Real estate” koja gazduje Palatom “Venecija” u Starom gradu, a izradio je poznati albanski vajar Bujar Vani iz Tirane. Ona je i zainteresovala srpskog pisca.
Resulbegović je tada kazao da je to obaveza grada prema Servantesu.
“Servantes je dio naše istorije. Njegova veza s Dulsinejom, kojoj je podario glavni ženski lik u ‘Don Kihotu’, nešto je što nas obavezuje. Ovdje mu je uvijek bilo mjesto”, kazao je on tada.
Mit o boravku slavnog pisca u Ulcinju u kontinuitetu intirgira brojne istoričare i pisce, a posebno kako to da jedan Trg u jednom Starog gradu u jednoj zemlji na obali jednog mora nosi ime slavnog španskog pisca, daleko od njegovog zavičaja. I da se tamo o njemu mnogo više priča i zna nego u rodnoj Alakali de Enares blizu Madrida.
Iako sam Servantes tokom života nikad nije kazao da je bio u Ulcinju i iako nema jasnih dokaza o tome, brojni hroničari saglasni su da postoje realne pretpostavke koje robovanje pisca u Starom gradu smještaju u realan istorijski kontekst.
Prije nekoliko godina je knjigu o tome napisala poznata novinarka iz Španije Angela Rodicio, pod nazivom “El amor perdido de Cervantes” (Izgubljena Servantesova ljubav).
Vasić je u predgovoru napisao da su Ulcinju uvijek bili potrebni avanturisti.
“A gdje su avanturisti, tu su i skriveni heroji koji ne traže zahvalnost. Zar nije i Migel de Servantes eksplicitan primjer za to”, napisao je Vasić.
Najavio je da će promocija knjige “Servantes, najpoznatiji ulcinjski rob”, biti upriličena u Starom gradu nakon sezone.
Bonus video:
