Dobra muzika ne može biti izbor, ukoliko ljudi nijesu upoznati sa njom

U susret današnjem koncertu hora “Zima” u Podgorici, rukovoditeljka Varvara Lojko za Vijesti govori o repertoaru, samom sastavu, deceniji rada, ambicijama, horskom pjevanju i položaju tog segmenta muzike i kulture u Crnoj Gori

4506 pregleda 0 komentar(a)
Foto: Promo/KIC Budo Tomović
Foto: Promo/KIC Budo Tomović

Iako horska muzika ima veliki potencijal u Crnoj Gori, ona nije dovoljno razvijena, što se ogleda u malom broju aktivnih sastava, ali i u nepostojanju prilika i mogućnosti da se postojeći sastavi predstave publici, kaže Varvara Lojko u razgovoru za Vijesti. Uprkos tome i svakojakim krizama, od kovida, preko ekonomske situacije, do društvenih okolnosti, hor “Zima” iz Bara koji je Lojko osnovala i kojim rukovodi, već deset godina primjer je rada, truda i zadovoljstva - kako svih članova pojedinačno i u kolektivnu, tako i publike.

Višestruko nagrađivani hor “Zima”, koji čine pojedinci iz različitih država smješteni u Crnoj Gori, održaće danas cjelovečernji koncert u Podgorici, u sali DODEST Kulturno-informativnog centra “Budo Tomović”, u 20 časova.

U pitanju je njihovo premijerno gostovanje u Podgorici, a za tu priliku i nastup u KIC-u hor će izvesti kompozicije Johana Sebastijana Baha, Đakoma Pučinija, Grega Gilpina, Vladimira Lisa, Zdenka Runjića i Draga Britvića, Franca Gruvera, Karla Dženkinsa, Pola Makartnija i Džona Lenona, Arnoa Babadžanjana i druge. Tako će svako od posjetilaca moći da čuje nešto u skladu sa svojim interesovanjima, ali i da razvije radoznalost prema nečemu manje poznatom, a ulaz je slobodan.

“Kada je repertoar u pitanju, mi se trudimo da imamo što više različitih pjesama, prvenstveno zato što smatram da to faktički razvija hor. Ukoliko praktikujemo samo jednu vrstu muzike, onda možemo da se usavršavamo samo u tom žanru, ne i u drugima. Zbog toga se trudimo da pjevamo i narodnu, ali i pop i zabavnu, pa i crkvenu muziku, kako pravoslavnu tako i katoličku, gospel i slično. Na svom programu imamo mnogo različitih tačaka, pa tako imamo i nešto od crnogorskih kompozitora i muzičkog nasljeđa Crne Gore, ali i festivalske i takmičarske kompozicije, kao i neke moderne pjesme, kako bi ljudima koji nas slušaju bilo zanimljivo”, kaže Lojko na početku.

Očekivanja od ovog koncerta kaže da nema, osim da ih publika u Podgorici prihvati i da svima bude prijatno i lijepo. Ipak, postoje želje od svakog nastupa, u skladu sa njihovom misijom, a to su širenje interesovanja i ljubavi prema horskoj muzici.

“Mi uglavnom nastupamo u Baru, kao i van Crne Gore, a ovo je naš prvi koncert u Podgorici, koji realizujemo u saradnji sa Majom Popović iz KIC-a. Zbog toga se nadam da će nas ljudi podržati i raduje me što vidim da postoji veliko interesovanje. Nadam se da će ovaj koncert biti na obostrano zadovoljstvo i nas i publike, iako nemam neka posebna očekivanja od publike, samo od nas da ćemo dobro pjevati i da će se prisutnima to dopasti... Mi se trudimo da širimo kulturu horske muzike i nadamo se da će naše pjevanje učiniti da ljudi zavole horsku muziku i da nastave posjećivati koncerte, a eventualno ih i zamisliti i podstaći da se možda i oni sami pridruže nekom horu”, poručuje Lojko.

Hor broji 36 aktivnih članova, dodaje i ističe da u horu najviše ima Rusa, a tu su i Njemci, Ukrajinci, Argentinka, predstavnici Azerbejdžana, Moldavije, kao i građani i građanke Crne Gore.

“Svi se mi sastajemo u Baru i vježbamo zajedno, a neki čak dolaze i iz Podgorice. Iako se nerijetko kod nas na probama govori više jezika i moramo da prevodimo riječi, sporazumijevamo se lako, jedinim univerzalnim i međunarodnim jezikom - jezikom muzike i dirigovanja. Dirigovanje je nešto što je isto i univerzalno svuda u svijetu. Mislim da je hor pravi primjer zajedničkog rada, razumijevanja i razvoja ličnosti, ali i kolektiva. Pored toga, zahvalna sam što uživam povjerenje članova kada je u pitanju odabir repertoara, muzike, nastupa, ali i generalno...”, ističe Lojko.

Ona priznaje da se često susreće sa stereotipima i predubjeđenjima kada je u pitanju horsko pjevanje...

“Ljudi uglavnom misle da je horsko pjevanje dosadno i da nije za njih. Sa druge strane, većina i ne zna kakva je to muzika, to nam kažu i ljudi koji prvi put posjete naš koncert, a onda se zainteresuju i nastave da nas prate. Muzika je nešto što oblikuje i osobe i društvo, zbog čega dodatno mislim da je važno širiti ideju i o horskoj muzici, ali i o razvijanju tog aspekta u Crnoj Gori”, kaže ona i ističe da je značajna odgovornost kompletnog sistema i vlade da unaprijedi položaj, kako kulture, umjetnosti, tako i muzike i horskog pjevanja u našoj državi.

Dirigentkinja Lojko sa horom “Zima”
Dirigentkinja Lojko sa horom “Zima”foto: Privatna arhiva

“Smatram da horska muzika ima veliki potencijal u Crnoj Gori, ali da nije dovoljno razvijena. Crna Gora ima mnoštvo dobrih dirigenata, kvalitetnih muzičara, dobrih izvođača, samo to treba prepoznati, podržati i podsticati... Ja se istinski nadam da će crnogorska vlada i svaka od opština podržati takvu vrstu razvoja, oporavka, pokreta, jer nije potrebno mnogo novca. Ne želim da brojim pare i preispitujem ulaganje, ali ako uporedimo novčane iznose koji se ulažu u novogodišnji program svake godine, smatram da je veliki disbalans u odnosu na ono što je kultura i što oplemenjuje, nadahnjuje, liječi... Potreban je samo kontinuitet, zalivanje, njegovanje, jer ne postoji ništa održivije od kulture koja lako može da postane dio tradicije i nasljeđa, i nisu potrebne neke ogromne snage ili novac, već samo da to bude prioritet države, što trenutno nije...”, ističe Lojko.

Ona svoju konstataciju potkrepljuje i pitanjima: gdje su smotre, manifestacije, festivali, nastupi, gdje su orkestri?

“Imamo muzičku školu u svakom gradu, ali ne i orkestre, horove, sastave namijenjene onima koji neće postati profesionalni muzičari, ali žele da upražnjavaju muziku. To je nešto što je izuzetno korisno za sve nas. Jedan hor nije dovoljan za jedan grad, već treba da ih bude više. Svaki fakultet treba da ima hor, svaka muzička škola, kulturni centar i tako dalje, a uz sve to, neophodno je da postoje i prilike i mjesto da ti horovi nastupaju. Za vrijeme bivše Jugoslavije su postojale redovne smotre horova, a prioritet kulturnih centara, domova kulture i svih opština bili su da ubace horove u svoj redovni program, pa su tako horovi znali da imaju predviđena mjesta za svoje nastupe i koncerte. Danas je drugačije i takvih prilika i okupljanja više nema. Prioritet se daje zabavnoj muzici, protiv koje nemam ništa. Ipak, smatram da, kao što ishrana kod čovjeka treba da bude uravnotežena i balansirana, to treba da bude slučaj i sa kulturno-zabavnim sadržajem. Čovjek ne može samo da jede pomfrit i meso i da pije sokove, već nam je potrebno i voće, povrće, kuvani obrok, da bismo održavali svoje zdravlje. Tako je i sa muzikom”, naglašava ona osvrćući se na globalno stanje:

“Čitav svijet se nalazi u velikoj krizi - ekonomskoj, kulturnoj, društvenoj... Muzika je jedan od načina prevazilaženja tih kriza. U situaciji kada smo svi uskraćeni za razne mogućnosti, za novac, za prilike, kultura i muzika su jedna od najboljih solucija, pa tako i horska muzika koja postoji vjekovima”, poručuje Lojko.

Ona objašnjava da su brojni pozitivni uticaji klasične muzike.

“Postoje brojna istraživanja koja pokazuju kako klasična muzika utiče na razvoj biljaka, a da ne spominjem bebe i djecu, pa onda i odrasle ljude. Zato je neophodno da se što više ljudi upozna sa klasičnom muzikom, pa tako i sa horskim pjevanjem. Klasična muzika povoljno utiče na mentalno zdravlje, podstiče stanje meditacije, smanjuje se tenzija u tijelu, oplemenjuje duša... Zbog svega toga vjerujem da kvalitetna muzika dobro utiče na čovjeka, ali i da prioritet svih treba da bude da se mijenjamo na bolje i da postajemo bolji, pa je i to način. Jer, ako ljudi nijesu upoznati sa dobrom i kvalitetnom muzikom, onda ona nikada ne može ni biti njihov izbor, zato treba svjesno i savjesno raditi na razvoju kulture, jer čovjek je biće od kulture. Mi dajemo sve od sebe i polazimo od sebe, jer svaki čovjek treba da mijenja svijet od sebe, a sistem treba umjetnost i kulturu da postavi kao prioritet za razvoj društva, i to kroz razvoj upravo ovih aspekata i ulaganjem u klasičnu muziku, kamerne sastave, instrumentalnu muziku, horsko pjevanje, orkestre, gradsku muziku i slično. Horovi imaju jednu veliku prednost, a to je da za njihov rad nijesu potrebna velika ulaganja. Horovima ne trebaju instrumenti, ozvučenje, zgrade, institucije, već samo talentovani i vrijedni ljudi koji će povremeno dobiti neku satisfakciju za ono što rade”, smatra Lojko.

Dirigentkinja Lojko sa horom “Zima”
Dirigentkinja Lojko sa horom “Zima”foto: Privatna arhiva

Ona je primijetila i da je posljednjih godina mnogo horova u Crnoj Gori prestalo sa radom, što povezuje sa pandemijom virusa korona. Ipak, evidentan je i ponovno uspostavljanje nekih sastava.

“Kovid jeste uništio nekoliko odličnih kolektiva, zato što ljudi nijesu mogli da se okupljaju, a samim tim su izgubili i kontinuitet. Uprkos tome, mislim da postoji odličan pokret i temelj za osnivanje novih horova, ali i za uzimanje učešća u postojećim, jer smatram da su ljudi zainteresovani za horsku muziku i za kulturu horske muzike. Takođe, primjećujem da u posljednje dvije godine taj dio kulture u Crnoj Gori počinje da se oporavlja, iako mislim da je mnogo veći i potencijal i kapacitet nego što je to trenutno prisutno i vidljivo na sceni”, kaže ona i dodaje:

“Ja navijam da se desi razvoj, da se osnuje i da radi što više sastava širom Crne Gore i posebno sam srećna jer sam čula da postoji hor na Žabljaku. O Kotoru ne moram govoriti, to je dio gradske tradicije...”.

Lojko ističe da je misija hora “Zima” upravo da podstakne ljude na umjetnost, stvaranje, okupljanje oko plemenitih i zdravih ideja, te uživanje u dobroj muzici.

Proletjela decenija obilježena ljubavlju i nagradama

Hor “Zima” je formiran 2015. godine u Baru, a ove godine obilježava 10 godina postojanja, pod rukovodstvom Varvare Lojko.

U razgovoru za Vijesti, Lojko kaže da je tih deset godina prošlo da nije ni primijetila, sve zahvaljujući ljubavi koju gaji prema horskoj muzici.

“Nadam se i da ću se i narednih 50 godina baviti ovim i da ćemo imati još mnogo razloga ta slavlje. Ono zbog čega mi ovaj jubilej najviše znači jeste jer vidim koliko smo se svi razvili tokom tih deset godina, pa i samo horsko pjevanje. To podrazumijeva kontinuirani rad koji donosi značajan razvoj. Možda djeluje kao da se hvalim, ali ljudi u horu se razvijaju samo praksom i vremenom. Ovim današnjim koncertom završava se naša godišnja koncertna sezona koja je bila bogata i tokom koje smo nastupali kako u Crnoj Gori, tako i vani. Sada polako počinjemo da osmišljavamo novi program i dogovaramo nastupe kojima ćemo proslaviti ovaj jubilej u oktobru”, najavljuje ona.

“Zima” je dvostruki laureat međunarodnog takmičenja horova u Herceg Novom (srebrna i bronzana nagrada). Učesnik je festivala “Barski ljetopis”, “Živa ulica” i Božićnog festivala “Dukley Gardens”, susreta horova na Cetinju 2023. godine i festivala “Mokranjčevi dani” u Negotinu 2024. godine, gdje je dobio povelju za izvođenje muzike Sergeja Tanejeva. Dobitnik je i zlatne plakete Međunarodnog festivala u Kikindi. U okviru manifestacije “Niške horske svečanosti”, hor je prošle godine osvojio nagradu za koherentno izvođenje crnogorske horske muzike.

Bonus video: