Svojim stvaralaštvom akademska slikarka Ana Šćekić dokazuje da savremena umjetnost pomaže u razbijanju stereotipa o duševnim bolestima, pružajući prostor za empatiju i dijalog. Ona doprinosi razumijevanju da psihološke patnje nijesu slabost, već dio ljudskog iskustva, čime se kreira inkluzivnije društvo.
To navodi istoričarka umjetnosti Petrica Duletić u katalogu nove samostalne izložbe Ane Šćekić “Sjećajte nas se; i mi smo nekad živjeli, voljeli i smijali se” koja će biti otvorena sjutra u Podgorici, u galeriji Art u 20 časova.
Izložba se sastoji iz ciklusa slika i ciklusa crteža, navodi Šćekić, a postavka je otvorena do 28. februara.
“Naziv izložbe ‘Sjećajte nas se, i mi smo nekad živjeli, voljeli i smijali se’ inspirisan je znakom na ulazu u duševnu bolnicu iz igranog filma ‘Zatvoreno ostrvo’ Martina Skorsezea. Slike su rađene u kombinovanoj tehnici na platnu (akrilik, ulje, pastel, uljani flomasteri, akrilni gelovi...), dok su crteži rađeni tušem i rapidografima”, navodi Šćekić u susret otvaranju i dodaje:
“Ciklus slika predstavlja antropomorfne kreature koje prikazuju redosljed liječenja u psihijatriji od praistorije do danas, od trepanacije, egzorcizma, elektrošoka, lobotomije kroz oko, preko hipnoze i psihoanalize do medikamentozne terapije, i na kraju, integracije psihijatrijskih bolesnika u društvo. Prikazani su najbrutalniji načini liječenja bolesnika u prošlosti, sve do vremena humanijeg pristupa čovjeku”, kaže umjetnica.
Ona dalje objašnjava odabrani naslov izložbe.
“Simbolička komponenta samog naziva na ulazu u duševnu bolnicu ne odnosi se samo na život duševnih bolesnika u institucijama uopšte, već i na rascjep ličnosti protagoniste samog filma i bolne regresije koju proživljava u mentalnoj bolnici, prateći znake upućene od strane zaposlenih radi samosvjesnosti, time i svijesti o događaju iz prošlosti. Naziv filma, kao i sama regresija, upućuju me, kao čovjeka i umjetnika na sopstvenu proživljenu regresiju, a time i samospoznaju”, kaže Šćekić.
Crteži predstavljaju fobije, psihološki fenomen koji je Šćekić odabrala iz spektra psihičkih poremećaja.
“Spoj čovjeka i bube predstavlja strah kao izvor svih psiholoških promjena i psihičkih poremećaja kod čovjeka”, objasnila je Šćekić.
Petrica Duletić je istakla da se likovno istraživanje Ane Šćekić bazira na njenom interesu za predstavljanje unutrašnje borbe čovjeka, njegovog unutrašnjeg svijeta, kompleksnosti njegovog stanja, naglašavajući humanost i vrijednost svakog pojedinca.
“Ana Šćekić pripada malobrojnim crnogorskim likovnim umjetnicima koji svojim radom igraju ključnu ulogu u premošćavanju jaza između psihičkih bolesnika i šire javnosti, stvarajući prostor za dijalog, razumijevanje i podršku. Svojim likovnim djelima ona ukazuje na psihijatrijske metode i istražuje teme poput institucionalizacije, tretmana pacijenata, etičkih pitanja i iskustava onih koji prolaze kroz psihijatrijske procese. Svojim izrazito emocionalnim i izobličenim figurama, Ana evocira osjećaj tjeskobe i patnje, često povezivan sa iskustvima izolacije i psihičkog bola. Ona se osvrće i na današnje metode, poput upotrebe medikamenata, pitajući se o etici i dugoročnim efektima. Kritikuje pretjeranu medikalizaciju i neosjetljivost prema humanim aspektima terapije”, zapisala je Duletić.
Slike i crteži odraz su nastojanja da se dotakne pitanje autentičnosti svakog pojedinca, navodi istoričarka umjetnosti i dodaje da su svi oni jedinstveni u svojoj usamljenosti i traganju za (ne)mogućim.
“Svojom najnovijom izložbom u Galeriji Art, Ana Šćekić ostaje dosljedna u prikazivanju ljudskog lica, ali moguće je primijetiti i neke znakovite pomake. Drugim riječima, za razliku od ranijih radova na kojima je umjetnica prikazivala samo lice ili čak samo jedan njegov dio, sada je to cjelokupna figura sa nizom detalja. Dinamični slikarski gest, integrisanje pozadine u osnovne motive te odvažna upotreba kolorita rezultiraju mnoštvom srodnih, ali ipak posve zasebno tretiranih portreta izrazito moćne izražajnosti, čak i svojevrsne monumentalnosti. Lica su izražajna do te mjere da prkose realističnim proporcijama, naglašavajući unutrašnje stanje subjekta. Ana koristi simbol bube kao moćnu metaforu za unutrašnje konflikte, strahove, transformaciju i osjećaj otuđenosti”, piše Duletić i dodaje da portreti mogu biti lični, čime se predstavljaju intimni prizori iz života umjetnice ili osjećanja prema drugim ljudima.
“Lica mogu biti apstraktna, deformisana ili simbolički predstavljena. Portreti su najčešće prikazani anfas, ali ima i poluprofila i profila. Katkada će se unutar krajnje zgusnutih kadrova pojaviti i ruka, odnosno dlan, čime je osnažen utisak prostornosti, takođe i ekspresije, odnosno dramatike. Poneka figura ima kokošje noge, što može predstavljati različite aspekte ljudske psihe, identiteta i unutrašnjih konflikta. Ipak, osnovni nosioci psihologizacije na svakoj slici nesumnjivo su oči, čije varijacije ostvarene pomoću različitih položaja zjenica i oblika kapaka iskazuju nesagledivo mnoštvo mentalnih stanja. Oči su, zapravo, kompoziciono središte svake slike; oko njih umjetnica vješto gradi obrisna i unutrašnja linijska polja, ostvarujući sugestivne prizore s kojima se lako poistovjećujemo”, navodi Duletić.
Pobornica Art brut pokreta
Ana Šćekić je rođena u Podgorici 1983. godine. Diplomirala je slikarstvo na Fakultetu likovnih umjetnosti na Cetinju 2007. godine, a specijalističke studije završila 2008. godine, u klasi prof. mr Branislava Sekulića. Dobitnica je dvije godišnje nagrade Fakulteta likovnih umjetnosti - za slobodni crtež (2006) i za slikarstvo (2008), kao i nagrade za jedno od najuspješnijih samostalnih izlaganja u 2018. godini u okviru projekta “Dosije Umjetnik- Kreativna fabrika”, u Beogradu.
Učesnica je mnogobrojnih kolektivnih izložbi, art simpozijuma, umjetničkih kolonija, art kampova, kao i autorka samostalnih projekata. Velika je pobornica Art brut pokreta koji predstavlja umjetnost marginalizovanih grupa i stavlja akcenat na spontanost i iskrenost u radu, zanemarujući time pravila i dogme umjetničkih škola, navodi se u njenoj biografiji.
“Svojim stvaralaštvom naglašava odgovornost umjetnika da treba reagovati na socijalnu tematiku u našem društvu, kao i činjenicu da ne smijemo zatvarati oči pred određenim fenomenološkim pojavama kojima se, između ostalog, ona bavi već dugi niz godina. Stoga, umjetnost ima najveću odgovornost da ih prepoznaje, da na njih reaguje, izražava bunt, opominje, apeluje, liječi i kritikuje. Fenomeni prisutni u ciklusima njenih radova vide se kao određeni psihološki poremećaji, mučna mentalna stanja, samopovređivanje, suicid, svi oblici zlostavljanja i nasilja, anksioznost, depresija, psihoze, strahovi i slično”, piše u biografiji.
Bonus video:
