Dispareunija je naučni medicinski termin za bolan odnos. Odnosi se na bol koji se može osjetiti prije, tokom i poslije polnog odnosa. Bol se može javiti bilo gdje u području genitalija.
Na primjer, žene koje imaju dispareuniju prijavljuju bol:
- u i oko vulve,
- u predvorju vagine,
- u perineumu, što je područje mekih tkiva između vagine i anusa,
- unutar same vagine.
Neke žene navode i da osjećaju bol u donjem dijelu leđa, predjelu karlice, materice ili čak bešike. Ovaj bol može otežati uživanje u polnom odnosu. U težim slučajevima se, pored bola, javlja i mučnina s izrazitim nagonom za povraćanjem. Zbog toga, dispareunija redovno dovodi do proređivanja, pa i prestanka seksualnih odnosa, jer je bol, najčešće, toliko jak, da poništava zadovoljstvo koje partneri u odnosima imaju.
Postavljanje dijagnoze
Dijagnostikovanje dispareunije može biti izuzetno teško za ljekare jer je stanje često komplikovano emocionalnom nelagodnošću i stidom. Mnoge žene se stide da saopšte svojim ljekarima da izbjegavaju polne odnose zbog bola.
Postoji više različitih uzročnika dispareunije, od jednostavnih infekcija ili suvoće vagine do komplikovanijih stanja kao što su ciste jajnika ili endometrioza. Prirodni događaji, kao što su porođaj ili starenje, takođe mogu izazvati dispareuniju. Uprkos tome, mnoge žene povezuju bolan polni odnos sa strahom od polno prenosivih infekcija.
Mogući uzročnici bolnog polnog odnosa
Kontaktni dermatitis
Kontaktni dermatitis je oboljenje kože koje može izazvati pukotine na koži vulve. Ovo čini polni odnos veoma bolnim. Često se javlja kada pacijentkinje imaju alergijske reakcije na parfimisane sapune, kupke, kreme ili kondome.
Endometrioza
Endometrioza se javlja kada se tkivo koje normalno oblaže unutrašnjost materice nađe u drugim djelovima tijela, obično u predjelu karlice. Simptomi mogu biti veoma neobični. Na primjer, simptomi mogu biti dijareja ili zatvor, bol u gornjem dijelu tijela, prekomjerno mokrenje ili bolovi u trbuhu i/ili maloj karlici. Ovaj spektar simptoma se često pogrešno dovede u vezu s drugim bolestima, kao što su apendicitis, sindrom iritabilnog crijeva, ciste jajnika i sl.
Vulvodinija
Ovo stanje nastaje kada hronični bol u vulvi traje duže od tri mjeseca i nije povezan s drugom infekcijom ili nekim drugim zdravstvenim stanjem. Osjećaj koji pacijentkinje obično navode je peckanje, a mogu ga provocirati svakodnevne aktivnosti kao što je dugotrajno sjedjenje.
Vaginitis
Bolna upala vagine je vaginitis. Često je uzrokovana bakterijskom ili gljivičnom infekcijom.
Vaginizam
Vaginizam je stanje koje uzrokuje bolno grčenje i nehotično stezanje vaginalnih mišića na samom ulasku u vaginu. To otežava ili čak onemogućava ostvarivanje polnog odnosa. Ovo stanje može imati i fizičke i emocionalne uzroke. U uzročnike spadaju hormonalne promjene, strah od polnog odnosa, povrede ili oboljenja kože. Mnoge žene s vaginizmom imaju poteškoća s korišćenjem tampona i pregledom karlice.
Ciste na jajnicima
Ako žene imaju veće ciste na jajnicima, onda polni odnos može dovesti do pojave bola u karlici. Ove ciste su ponekad čak i otvorene, iz kojih curi tečnost. Ciste na jajnicima mogu biti uzrokovane drugim bolestima kao što je endometrioza ili se mogu razviti tokom trudnoće.
Inflamatorna bolest karlice (PID)
PID podrazumijeva inflamaciju (upalu) jajovoda, jajnika ili materice, a to zauzvrat dovodi do toga da polni odnos postane bolan. Ovo stanje je često znak većeg problema uzrokovanog infekcijom. Trebalo bi odmah da se liječi.
Dijagnoza
S obzirom na brojne uzroke koji se mogu naći u pozadini bolnog polnog odnosa, dijagnoza se zasniva na opsežnoj anamnezi početka i karaktera smetnji kao i detaljnom kliničkom pregledu i odgovarajućim dijagnostičkim postupcima.
Liječenje
Liječenje je vrlo složeno. Ako je poznat organski uzrok bolesti, liječenje je etiološko (liječi se stanje ili bolest koja je uzrokovala dispareuniju), dok je u većini ostalih slučajeva liječenje vrlo složeno i dugotrajno. U liječenju je vrlo značajan interdisciplinarni pristup ginekologa, psihijatra i urologa.
Kod psihološki nastale dispareunije se najprije tzv. bihejvioralnom analizom otkrivaju situacije u seksualnom ponašanju u kojima su, traumatskim uslovljavanjem, nastali strahovi - uzročnici bola. Zatim se te “strašne” situacije tretiraju jednom od standardnih bihejvioralnih metoda, najčešće sistematskom desenzitizacijom, kojom se strahovi gradirani na skali od slabijih ka jačim postepeno kontrauslovljavaju dražima i situacijama s pozitivnim seksualnim predznakom.
Drugi razlozi za bolan polni odnos
- Suvoća vagine,
- ekstremni umor,
- svakodnevni životni stresovi oko posla ili porodice,
- promjena nivoa estrogena ili atrofija izazvana perimenopauzom ili menopauzom,
- alergijske reakcije na parfimisane sapune ili kupke,
- određeni ljekovi.
Savjeti, preporuke, teme o zdravlju, čekaju vas u četvrtak, 21. jula, u novom broju dodatka Zdravlje, koji dobijate besplatno uz štampano izdanje Vijesti.
Bonus video:
