Za sada nema dokaza da su trudnice pod većim rizikom od teškog oblika bolesti u odnosu na ostalu populaciju. Ipak treba napomenuti da trudnice, zajedno sa djecom i starijima, po svim standardima, spadaju u vulnerabilnu kategoriju.
Shodno preporukama nadležnih institucija, potrebno je da budu oprezne, naročito kada je u pitanju socijalno distanciranje i izbjegavaju društvo osoba koji imaju simptome koronavirusa.
To se pogotovo odnosi na trudnice u trećem trimestru (trudne 28 nedjelja gestacija i više). Sama fiziologija trudnoće u trećem trimestru dovodi do podizanja dijafragme i uticaja na ventilaciju pluća. Odranije je poznato da upala pluća kod trudnica koje su u poodmakloj trudnoći češće ima teži klinički oblik (npr. kao komplikacija virusa gripe), a covid-19 čak u 20% slučajeva ide sa slikom upale pluća.
Uticaj koronavirusa na trudnoću
Dosadašnji podaci o koronavirusu govore da je većina trudnica koje su preležale koronavirus u obliku koji je zahtijevao bolničko liječenje, imala dobar ishod i otpuštena kući bez komplikacija. Oko 10 odsto hospitalizovanih trudnica zahtijevalo je intenzivnu njegu, nažalost jedan mali broj slučajeva se završio fatalno.
Najveći broj težih slučajeva bio je kod trudnica u trećem trimestru trudnoće, što još jednom podvlači ozbiljnost u pridržavanju mjera, naročito socijalnog distanciranja i pojačane higijene nakon 28. nedjelje gestacije. Trudnice starije od 35 godina života, sa prekomjernom tjelesnom težinom ili gojazne, kao i one sa preegzistentnim zdravstvenim problemima, kao što su hipertenzija i dijabetes, pod većim su rizikom od razvijanja teže forme bolesti i potrebe za hospitalizacijom. Za trudnice koje su zaposlene, preporuka je rad od kuće, ukoliko imaju tu mogućnost.
Za ostale, važe mjere koje su preporučene od strane nadležnih. Pod većim rizikom su trudnice nakon 28. nedjelje gestacije kao i one sa već postojećim bolestima, naročito na poslovima koji uključuju veliki broj socijalnih kontakata. Trudnice koje žive u većem domaćinstvu trebalo bi da se izoluju i pooštre higijenske mjere ukoliko neko od članova pokazuje znake infekcije ili je zaražen, uključujući i djecu.
Uticaj koronavirusa na fetus i novorođenče
Za sada ne postoje podaci o povećanom riziku od pobačaja u slučaju infekcije koronavirusom u trudnoći. Analogno iskustvom sa ostalim virusnim infekcijama u trudnoći, može se pretpostaviti da u toku viremije (prisustvo virusa u krvi) postoji mogućnost prenosa na fetus preko posteljice. U daljem toku razvoja infekcije, kroz posteljicu se prenose i majčina IgG antitijela, kao imuni odgovor na antigen virusa, koja mogu imati zaštitnu ulogu kod fetusa. Ono što je do sada utvrđeno je da nema prijavljenih slučajeva kongenitalnih malformacija kod fetusa kao posljedica koronavirusa (kao što npr. mogu izazvati virus rubeole ili Zika virus).
U slučaju infekcije koronavirusom postoji rizik od prijevremenog porođaja, prije 37. nedjelje gestacije, u nekim slučajevima spontano izazvanog infekcijom ili namjerno indukovanog zbog stanja majke.
Prijevremeno rođena djeca su pod većim rizikom od razvoja teže forme kovid-19 i zahtijevaju intenzivan tretman, pogotovo prije 32. nedjelje trudnoće, koji su izuzetno rizični pacijenti zbog nezrelosti pluća i ostalih vitalnih organa.
Planiranje trudnoće za vrijeme pandemije
Da li ćete planirati trudnoću u toku pandemije koronavirusa, stvar je ličnog izbora. Žene, kao i njihovi partneri moraju biti upoznati sa činjenicom da se rizik od transmisije koronavirusa povećava i u toku rutinskih kontrola i posjete zdravstvenim ustanovama, naročito ako komplikacije u trudnoći zahtijevaju češće kontrole ili boravak u bolnici. Starije trudnice i one sa već postojećim bolestima treba da znaju da su pod većim rizikom od težeg oblika kovid-19.
Savjeti trudnicama za vrijeme pandemije koronavirusa
U toku pandemija koju je izazavao koronavirus poželjeno je pridržavati se sljedećeg:
- Oprez i sigurnost na prvom mjestu, poštujući smjernice i uputstva nadležnih institucija za opštu i vulnerabilnu populaciju;
- Održavanje mobilnosti i hidracije zbog prevencija cirkulatornih problema;
- Redovna aktivnost sa vježbama, zdrava balansirana ishrana, suplementacija folnom kiselinom i vitaminom D (dodatak vitamina D u dozi od 10 mikrograma dnevno ima značajnu ulogu u redukciji rizika od respiratornih infekcija - dostupan je i u multivitaminskim preparatima koji su ispitani i odobreni za upotrebu u trudnoći);
- Odlazak na redovne kontrole tokom trudnoće, ukoliko nije savjetovano suprotno - u čekaonici i tokom pregleda poštovati propisane mjere zaštite (maska, distanca i higijena ruku);
- Kontakt sa nadležnom zdravstvenom institucijom u slučaju da se trudnica ne osjeća dobro;
-U slučaju izraženih simptoma koronavirusa (visoka temperatura, kašalj) ili rizičnog kontakta, informisanje o proceduri testiranja na telefon 1616;
- U situaciji početka porođaja, a ukoliko trudnica ima simptome ili čeka test na koronavirus, u samoizolaciji je, ili živi u zajednici sa nekim ko ima simptome koronavirusa, odlazak na pregled ili u porodilište treba najaviti unaprijed, jer će možda biti usmjerena na ustanovu opredijeljenu za prijem covid-19 pacijenata;
- Briga o mentalnom zdravlju, koje je bitno koliko i fizičko. Budite informisani ali odvojite i vrijeme za relaksaciju, pauzu od uznemirujućih vijesti i paušalnih izjava i zaključaka, koje samo izazivaju pojačan stres i anksioznost. Imaćete više snage za ulogu u najznačajnijem prirodnom fenomenu - donošenju na svijet novog ljudskog bića.
Oko 10 odsto hospitalizovanih trudnica zahtijevalo je intenzivnu njegu, nažalost jedan mali broj slučajeva se završio fatalno
Rizici koronavirusa za novorođenče
Djeca, uključujući i terminsku novorođenčad nisu pod visokim rizikom od razvoja teške forme koronavirus infekcije.
Kod veoma malog broja novorođenčadi je potvrđeno prisustvo virusa, ali nije sigurno da li je infekcija ostvarena prije ili nakon rođenja. U svakom slučaju treba pooštriti higijenske mjere sa novorođenčetom u ovom periodu, kao i smanjiti broj osoba koje dolaze u kontakt sa njim.
Fragmenti virusa jesu izolovani u mlijeku porodilja koje imaju kovid-19, ali nije potvrđeno da je dojenjem moguća transmisija bolesti
U slučaju da porodilja ima simptome koronavirusa, ili potvrđenu infekciju, obavezna je higijena ruku i korišćenje maske u toku kontakta sa novorođenčetom.
Što se samog dojenja tiče, trenutni stav je da ne predstavlja rizik za novorođenče u odnosu na benefit koji nosi (između ostalog, prenos svih imunoglobulina koje ima majka a značajno štite i od respiratornih i crijevnih infekcija u prvih nekoliko mjeseci od rođenja, dok novorođenče ne počne da stvara svoj imuni odgovor). Fragmenti virusa jesu izolovani u mlijeku porodilja koje imaju kovid-19, ali nije potvrđeno da je dojenjem moguća transmisija bolesti. U nekim bolnicama praktikovalo se da kod akutne bolesti covid-19 u vrijeme porođaja, majka i novorođenče budu razdvojeni 14 dana. Odluku o dojenju treba donositi individualno, uz konsultaciju sa ginekologom i pedijatrom - neonatologom, u zavisnosti od faze bolesti i stanja porodilje i novorođenčeta.
Specijalista ginekolog-akušer, perinatolog u Kliničkom centru Crne Gore
Bonus video:
