Rak testisa najčešće se pojavljuje kod muškaraca između 18. i 35. godine, ali ugroženi su dječaci u pubertetu od četrnaeste godine, upozoravaju stručnjaci. Za tu vrstu raka važi isto što i za ostale - što se prije prepozna, bolji su izgledi za liječenje.
Rijetki su muškarci koji imaju naviku da jednom godišnje odu kod urologa i radiologa, kako bi provjerili svoje reproduktivne organe i spermogram, kao što žene idu na kontrole kod ginekologa. Stručnjaci ističu da se oni ljekaru uglavnom javaljaju kada se javi upala prostate ili neki drugi problem, te smatraju da zato i pregled muškaraca na godišnjem nivou već od ulaska u pubertet trebalo bi da bude dio obaveznog godišnjeg zdravstvenog pregleda.
Najčešće bolesti testisa ne stvaraju intenzivne simptome te se kasno otkrivaju. Iz tog razloga muškarcima se preporučuje da redovno rade samopregled testisa i da se, ako primijete čvoriće ili tvrde otoke, odmah jave ljekaru.
Uobičajeni pregled testisa je ultrazvučni pregled (UZ) kojim se mogu otkriti promjene koje su posljedica raka, upale ili povrede i time započeti sigurno izlječenje na vrijeme.
Kako ovaj pregled izgleda i zašto je važno da ga svaki muškarac jednom godišnje uradi, objašnjava dr Daniela Donat, specijalista radiologije, na subspecijalizaciji iz onkologije.
Šta je UZ testisa?
”Ultrazvučni pregled testisa je neinvazivna, bezbolna i neškodljiva dijagnostička procedura prilikom koje se ultrazvučnim talasima visoke frekvencije prikazuje struktura testisa, epididimisa, kao i krvnih sudova i vezivnog tkiva skrotuma. Procedura nam daje dragocjene informacije o izgledu i strukturi muških polnih žlijezda, eventualnom prisustvu patoloških promjena, cista, zapaljenja, tumorskih masa”, kaže dr Donat.
Prema njenim riječima, ultrazvuk testisa predstavlja prvi izbor dijagnostike kod pojave bilo kog simptoma u toj regiji (bola, crvenila, otoka, uvećanja, čvorića), i kod povreda genitalne regije.
”Ultrazvučna dijagnostika testisa je brza i jednostavna za izvođenje, ne zahtijeva pripremu, može da se radi u ambulantnim uslovima”, tvrdi ljekarka.
Muškarci rijetko idu na pregled
Muškarci nemaju naviku da rade samopregled, a ljekaru se javljaju jedino ukoliko primijete neku promjenu u nivou skrotuma, bilo da je riječ o otoku, crvenilu ili otvrdnuću, tvrdi Donat.
”Ne postoje preporuke za skrining pregled skrotuma, osim u slučaju porodičnog opterećenja (otac ili brat imali tumor testisa), kriptorhizma (nespuštenog testisa) gdje je povećana učestalost karcinoma testisa, kao i kod pacijenata koji su se prije više godina izliječili od te opake bolesti”, navodi doktorka.
Kada se zakazuje UZ testisa
Donat pojašnjava da se ultrazvuk testisa radi kod više simptoma i znakova bolesti, a među najčešćima je bol i nelagoda u testisima.
Pojašnjava da se ta dijagnostička procedura radi i kod zapaljenja ili infekcije testisa ili otoka i crvenila, promjena u tkivu, kao što su vidljiva ili napipana promjena u strukturi, uvećanje ili čvorić.
”Radi se kod benignih i malignih tumora, povreda genitalne regije, anomalija u razvoju, cista, prisustva tečnosti u skrotumu, proširenih vena, kod prisustva krvi u ejakulatu, kod infertiliteta, impotencije”, ističe Donat.
Šta je karcinom testisa?
Uzrok nastanka
Nije poznat uzrok bolesti. Uočeno je, međutim, da se kod 10 odsto oboljelih nalazi kriptorhizam (nespušten testis). Uočeno je da 20 do 30 odsto bolesnika s tim malignomom ima oligospermiju ili azospermiju (smanjen broj spermatozoida u sjemenoj tečnosti) i prije sprovedene onkološke terapije. Još neki faktori rizika su - prethodna pojava raka testisa, rak testisa u porodici, zaposleni u industriji nafte, plina, kože i alkoholnih pića, dugotrajna izloženost ekstremno niskim i ekstremno visokim temperaturama.
Klinička slika
Najvažniji simptomi su:
- bezbolno čvorasto otvrdnuće jednog testisa,
- difuzno zadebljenje čitavog testisa,
- bol slabog ili srednjeg intenziteta unutar skrotuma ili donjeg dijela stomaka,
- ginekomastija (jednostrana ili obostrana) prisutna je u 5 odsto bolesnika.
Dijagnoza
Osnovni pregled se dopunjuje ultrazvučnim pregledom skrotalnog područja. Konačna potvrda dijagnoze je histološka analiza. Neizostavan je i radiološki pregled retroperitonealnih limfnih čvorova, pluća i medijastinuma i jetre (rendgenografija, CT-skener i ultrazvuk). Takođe se određuju i tumorski serumski markeri prije i nakon orhidektomije (AFP, beta- HCG i LDH).
Liječenje
Po pravilu se ne koriste ljekovi, već se bolesni testis uklanja kako bi se izbjegao recidiv bolesti. Ako je maligni tumor dijagnostikovan, uklanjaju se i limfne žlijezde. Zavisno od vrste tumora sprovodi se hemoterapija ili zračenje da bi se zaustavilo napredovanje bolesti. Uklanjanje jednog testisa neće izazvati neplodnost ili impotenciju, jer je i samo jedan testis dovoljan za normalno polno funkcionisanje.
Prevencija
Redovni samopregled testisa - svaki muškarac najmanje jednom mjesečno trebalo bi sam da pregleda polne organe. Otkrije li neke nepravilnosti, treba se posavjetovati s ljekarom opšte prakse, koji će ga uputiti urologu, a on će ultrazvučnim pregledom ustanoviti o čemu se radi.
Savjeti, preporuke, teme o zdravlju, čekaju vas u četvrtak, 13. aprila u novom broju dodatka Zdravlje, koji dobijate besplatno uz štampano izdanje Vijesti.
Bonus video:
