Pripadam generaciji koja pamti vrijeme kada je bilo “normalno” da se iz gotovo svih crnogorskih potoka, rijeka i jezera može piti voda. To je bio dio rituala kada se, nakon fudbala “na male“, basketa ili tenisa, “na sopstveni pogon” odlazilo na neku od rijeka na osvježenje. I stil je bio prirodan – zahvat spojenim šakama, bez flašica, čašica, slamčica i sličnih (modernih) rekvizita...
U to vrijeme, nama (muškima), kojima je priroda odredila da smo sa Daltonom “na Vi“, jedina dilema je bila – da li je rijeka modro plava ili tamno zelena i teško da nas je tada neko mogao “ubijediti” da je voda bez boje. Kada vidimo na što danas liče naše vode i njihova okolina ne bismo mogli prihvatiti ni ostatak definicije - da je to tečnost bez mirisa i ukusa.
Zanimljive su izjave kvazi-prirodnjaka da je “u Crnoj Gori priroda netaknuta” (time se, valjda, pokazuje privrženost državi), a onda nam se istog dana, u meteo izvještaju, saopšti kako će “i kod nas sjutra padati crvena kiša”. Umjesto pristrasnih i površnih izjava, bolje bi bilo da dotični prošetaju pored rijeka u toku ljetnjih mjeseci, kad opadne vodostaj, i uvjere se da one “boluju”.
A boluju zbog ljudi – nehajnih, bahatih i neznavenih!
Šta dovodi do naglog i drastičnog onečišćenja voda?
Na zagađenje voda utiču mnogi faktori i s pravom možemo reći da je to jedan od najvećih ekoloških problema sa kojim se susrijeće današnja civilizacija. Od glavnih uzroka zagađenja voda, mogu se izdvojiti njih pet: poljoprivredne hemikalije (pesticidi, insekticidi, herbicidi, vještačka đubriva...), efluenti (produkti tehnoloških otpadnih voda), kisjele kiše, te industrijske i kuhinjske otpadne vode.
Zanimljiva činjenica je to što je veliki dio pomenutih zagađenja organskog porijekla. Međutim, kada se takve materije prekomjerno ispuštaju u potoke, rijeke, jezera ili more one se talože na dnu u vidu mulja, a vremenom počinju emitovati neprijatne mirise. Do taloženja mulja dolazi zbog toga što se poremeti ravnoteža između količine organske materije i brzine razgradnje od strane autohtonih mikroorganizama prisutnih u vodenom ekosistemu. Takvo stanje dovodi do smanjenja količine kiseonika, te raspadanja i truljenja, što za posljedicu ima emitovanje neprijatnih mirisa. Stoga se u metodama procjene čistoće vodenih površina uzima u obzir količina organskih materija što pokazuju određeni parametri mjerenja – BOD (biohemijska potrošnja kiseonika), COD (hemijska potrošnja kiseonika), TOC (ukupni organski ugljenik)...
O incidentima u vodama i realnim problemima često javno govore pojedinci i organizacije. Najčešće se glas digne uoči raznih “promotivnih aktivnosti”, ali ima slučajeva da su reakcije dobronamjerne i usmjerene na buđenje ekološke svijesti. Na žalost, sve postaje mrtvo slovo na papiru , jer govoriti o problemu je jedno, a riješiti ga,ili bar ublažiti je nešto sasvim drugo.
Prirodno rješenje za ekološke probleme i u Crnoj Gori
Nije nepoznanica da se u Crnoj Gori već nekoliko godina primjenjuju efektvni mikroorganizmi™ u svrhu bioremedijacije otpadnih voda kako u eksperimentalnom tako i u produženom djelovanju, čime je Crna Gora uvrštena u grupu od 150 zemalja koja je usvojila japansku EM Tehnologiju™.
Ukoliko se u onečišćenom području obezbijede uslovi da organska materija cirkuliše kao hrana za mikroorganizme, ona neće postati izvor zagađenja. Efektivni mikroorganizmi (EM) su skup korisnih mikroorganizama od kojih su dominantne vrste - bakterije mliječne kiseline, kvasci i fotosintetske bakterije. Djelovanjem ovih mikroorganizama, štetne materije kao što su metan, amonijak i sumporvodonik, koje su izvor neprijatnih mirisa, razlažu se tako da stvaraju gasove bez mirisa (kiseonik i ugljen dioksid).
Ulivanjem EM-a u zagađenu vodenu sredinu uspostavlja se proces fermentacije; oslobađaju se slojevi mulja koji isplivavaju i plutaju po površini. Pod dejstvom bakterija i sunčeve svjetlosti taj mulj se brzo razgrađuje. Organske supstance – aminokisjeline, saharidi i dr. nastali u procesu fermentacije i razgradnje postaju hrana za fitoplankton, čijim se dijelom dalje hrani zooplankton, tako da se broj dobrih tzv. regenerativnih mikroorganizama drastično povećava. Kako su oni (mikroorganizmi) na samom dnu piramide lanca ishrane, to za posljedicu ima oživljavanje ekosistema i veoma brzo, sredina koja je bila zagađena, pretvara se u izvor života.
Kada je u pitanju tretman kanalizacionih otpadnih voda, u Crnoj Gori se on uglavnom sprovodi metodom tzv. “aktivnog mulja”. Međutim, činjenica je da, osim što iziskuje izgradnju skupih postrojenja, količina aktivnog mulja se povećava sa stepenom čistoće vode koja se obrađuje, tako da njegovo zbrinjavanje predstavlja dodatni ekološki (i finansijski) problem. Zbog toga crnogorski gradovi koji imaju postrojenja, izdvajaju ogromna sredstva iz budžeta za potrebe transporta i/ili zbrinjavanja takvog mulja.
S druge strane, u okviru tretmana kanalizacionih otpadnih voda efektivnim mikroorganizma (EM), ne dolazi do proizvodnje aktivnog mulja, a kako se djeluje direktno na izvor onečišćenja, nije potrebna izgradnja postrojenja. Osim toga, ovim načinom primjene pročišćava se kompletan kanalizacioni sistem – od izvora zagađenja do krajnje tačke tj. mjesta ulivanja u veću vodenu površinu. Ovu vrstu tretmana, kao ekonomičniju, koriste mnogi gradovi u svijetu.
Prirodi treba naša pomoć
Da bi preduprijedili dalje narušavanje voda - uslova života svih nas koje nema alternativu, neophodno je da sami preduzmemo određene korake u otklanjanju uzroka zagađenja. Umjesto korišćenja hemikalija, poljoprivrednu proizvodnju treba bazirati na prirodnim principima, jer se i na taj način mogu postići veliki i kvalitetni prinosi za što postoje provjerene metode i brojni primjeri primjene iz svijeta. Na farmama treba redukovati primjenu antibiotika, za šta takođe postoje prirodne alternative.
U domaćinstvu bi svako od nas trebao smanjiti, ili potpuno ukinuti, upotrebu antibakterijskih sredstava za higijenu i čišćenje, jer time dolazi do neravnoteže u prirodi. Tačnije, agresivna hemijska sredstva uništavaju štetne, ali i korisne (dobre) mikroorganizme, pa samim tim njihova kasnija “rekombinacija” može napraviti trajne i nepredvidive posljedice na ekosistem.
Bonus video:
