Španski kralj Huan Karlos dobio je idealnu priliku da organizacijom 12. Svjetskog prvenstva popravi ugled zemlje koja je dugo živjela pod diktaturom generala Franka.
Nijednom prethodnom domaćinu Mundijala nije ostavljeno toliko vremena za pripremu organizacije kao Španiji. Razlog je bio povećan broj učesnika završnice: umjesto 16, za zlatnu boginju nadmetale su se 24 reprezentacije. Evropa je imala 14 predstavnika, Južna Amerika četiri, a Afrika, Azija, i Sjeverna Amerika po dva.
Sve veća zastupljenost zemalja trećeg svijeta unijela je i malo egzotike na mundijalska borilišta. Tako je reprezentacija Kuvajta stigla u Španiju sa kamilama, a njihov šeik Fahid Al-Ahmad Al-Sabah spustio se sa tribina na teren stadiona “Zorilja” u Valjadolidu pokušavajući da prekine utakmicu protiv Francuske kada je njegova selekcija primila gol.
Smatra se, međutim, da su baš od Svjetskog prvenstva u Španiji počela i iznenađenja na završnicama: svijet je, recimo, bio šokiran kada je Alžir u prvom kolu savladao SR Njemačku sa 2:1.
Ova sjevernoafrička zemlja, koja se tek bila oslobodila francuske kolonizacije, ispala je iz daljeg takmičenja samo zbog toga što su Njemci i Austrijanci namjestili utakmicu u 3. kolu: nakon 1:0 za Njemaćku u 10. minutu nijedna selekcija više nije prelazila centar. Naime, taj rezultat je bio jedini koji je vodio dvije selekcije u narednu rundu, a Alžirce vraćao kući. Publika je aktere smiješne predstave ispratila salvama zvižduka.
Svjetsko prvenstvo u Španiji pamti se i po ravnodušnosti njemačkog golmana Šumahera nakon što je razornim udarcem koljenom u lice bukvalno onesvijestio francuskog napadača Batistona (prije nego što je postao golman, Šumaher je bio kovač), po golu Engleza Brajana Robsona Francuzima u 27. sekundi, najbržim u dotadašnjoj istoriji Mundijala, kao i po pobjedi Mađara nad El Salvadorom od 10:1, najubjedljvijom na svjetskim prvenstvima.
Francuska i Brazil doputovali su u Španiju sa čudesno talentovanim timovima: “trikoliri” sa Platinijem, Žiresom, Tiganom i Ženžinijem, a “karioke” sa Zikom, Falkaom, Seržinjom i doktorom Sokratesom.
I jedni i drugi su na kraju položili oružje pred selekcijama koje su bile tehnički slabije od njih: Brazilci pred Italijanima, a Francuzi pred Njemcima, u jednoj od najuzbudljivijih utakmica u istoriji svjetskih prvenstava.
Zvijezda Mundijala bio je Italijan Paolo Rosi. Popularni Pablito pauzirao je prije šampionata čak dvije godine zbog umiješanosti u skandal sa namještenim utakmicama, a onda je došao u Španiju i fudbalski svijet okrenuo naopačke.
U prvoj fazi takmičenja nije postigao gol da bi potom srušio Brazil (tri gola), Poljsku (dva) i Njemačku (jedan), donio Italiji treću svjetsku titulu i sebi obezbijedio mjesto među besmrtnima.
Bio je to tipično italijanski trijumf - “azuri” su prošli u drugu fazu iako nisu imali pobjedu u grupi (tri remija na mišiće), da bi zablistali u nokaut fazi, uz sjajnu taktiku selektora Enca Bearcota i nevjerovatne golgeterske sposobnosti Paola Rosija.
U finalu, “azuri” su golovima Rosija, Tardelija i Altobelijapotukli Njemačku (3:1), a svakom pogotku iz lože “Santjago Bernabeua” dječački se radovao italijanski predsjednik Sandro Pertini.
Treće mjesto osvojila je Poljska, otkrovenje šampionata, predvođena sjajnim Zbignjevom Bonjekom, dok je Francuska bila tek četvrta.
Velika očekivanja jugoslovenske reprezentacije, sa Sušićem, Pižonom Petrovićem, Šurjakom, Ivanom Gudeljem i braćom Vujović na terenu, kao i Miljanom Miljanjićem na klupi, rasprišila su se u grupi nakon poraza od Španije kojem je kumovao danski sudija Sorensen (dosudio penal za domaćina zbog prekršaja na 18 metara) i remija sa Sjevernom Irskom.
U posljednjem kolu u grupi "plavima" je bila potrebna pobjeda od 2:0 protiv Hondurasa za prolaz, a slavili su - 1:0. Ostala je nada da će duel Sjeverne Irske i Španije završiti bilo kojim drugim rezultatom osim 1:0 za Ostrvljane, ali kada stvari krenu naopako onda nema kraja - Irci su pobijedili domaćina baš 1:0 i poslali Jugoslaviju kući.
Bio je to veliki šok za narode i narodnosti od Trigala do Đevđelije, pamti se da su selektor Miljanić i fudbaleri dočekani zvižducima na beogradskom aerodromu, svi osim jednog - 22-godišnjeg Ivana Gudelja, strijelca protiv Španije, čudesno talentovanog fudbalera koji je uvršten u idealan tim prvenstva iako je odigrao samo tri utakmice.
Četir godine kasnije, kada je bio na vrhuncu, Gudeljevu karijeru naprasno je prekinula bolest - žutica.
Bonus video:
