Finci i danas pamte 11. oktobar 1997. godine.
Fudbalska reprezentacija je te noći u posljednjem kolu kvalifikacija za odlazak na Mundijal dočekala Mađarsku. Uoči susreta na „Olimpijskom stadionu” u Helsinkiju, Finci su - na trećoj poziciji - imali bod manje od Mađara i samo im je pobjeda garantovala baraž za odlazak u Francusku naredne godine.
A on je bio nadohvat ruke kada je Anti Sumiala u 62. minutu zatresao mrežu gostiju. Ipak, u prvom minutu sudijske nadoknade Teuvo Moilanen postigao je autogol, zaledio srca Finaca i Mađarsku poslao u doigravanje sa Jugoslavijom. Mađari se nerado sjećaju tog puta na „gubilište” - primili su čak 12 golova u dva meča protiv nekadašnje plave čete, a Predrag Mijatović se nevjerovatnih sedam puta upisao u listu strijelaca.
Deset godina poslije tragične oktobarske noći u Helsinkiju, Finska je bila blizu baraža za odlazak na Euro 2008, ali je takmičenje u grupi završila sa tri boda manje od drugoplasiranog Portugala, sa kojim je oba puta remizirala. Koban je bio poraz od Azerbejdžana (1:0) u Bakuu.
Nikada poslije toga Finska nije bila blizu učešća na nekom velikom takmičenju, iako je dres reprezentacije nosilo nekoliko velikih fudbalskih imena. Jari Litmanen je igrajući za Ajaks, Barselonu i Liverpul stekao status vrhunskog napadača, Sami Hipija je legenda Liverpula, golman Jusi Jaskalainen Boltona, a u Premijer ligi trag su ostavili vezista Temu Tainio i napadač Mikael Forsel. Ipak, u dresu sa nacionalnim grbom uspjeh je izostao i stanovnici ove zemlje na sjeveru Evrope još uvijek sanjaju o plasmanu na EP i Mundijal.
Fudbalski san svih Finaca mogao bi, međutim, da bude ostvaren u kvalifikacijama za Euro 2020. Finska je prije dvije noći savladala Jermeniju, ostala na drugoj poziciji u grupi J i nadomak je istorijskog plasmana na kontinentalnu smotru.
Uoči početka kvalifikacija, zemlji sa sjevera Evrope nisu davane velike šanse za jedno od prva dva mjesta, koja direktno vode na Euro. Prednost su dobili Italija, BiH, donekle i Grčka, dok se od Finaca, u krajnjoj mjeri, očekivalo da bi mogli da pomrse račune favoritima. To se i dogodilo...
Nakon poraza od „azura” na startu kvalifikacija (2:0), uslijedio je fantastičan niz od četiri pobjede - redom su padali Jermenija, BiH, Lihtenštajn i Grčka. Upravo je meč sa Bosnom i Hercegovinom u junu u Tampereu bio najznačajniji za određivanje puta kojim će Finci ići.
Ostvarena je pobjeda (2:0) i odlazak na EP postao je realnost. Trijumfalni niz prekinut je u septembru porazom od Italije kod kuće, na taj neuspjeh nadovezao se i debakl (4:1) od BiH u subotu u Zenici, ali je pobjeda nad Jermenijom u utorak veče u Turkuu zaliječila sve rane i Finci se nalaze u predvorju raja.
Ono što je zajedničko svim pobjedama u kvalifikacijama, jeste da su ostvarene bez primljenog gola. Odbrana je najveći adut, a selektor Marku Karneva koristeći formaciju 4-4-2 zatvara sve prilaze golu. Iz dobre odbrane rađa se dobar napad, gdje je udarna igla Temu Puki, napadač Noriča, koji je obilježio početak sezone u engleskoj Premijer ligi. Puki briljira i u reprezentativnom dresu - postigao je sedam golova u ovom ciklusu i glavna je uzdanica u finišu kvalifikacija, kada će svaki gol biti bitan. A do kraja su ostala dva kola - „zemlja hiljadu jezera” 15. novembra dočekuje Lihtenštajn i u posljednjoj rundi, tri dana kasnije, gostuje Grčkoj.
I navijači su svjesni da je cilj blizu, a da euforija u zemlji dostiže vrhunac bilo je vidljivo prije mjesec na meču sa Italijom u Tampereu, kada je predsjednik države Sauli Ninisto bio na tribini zajedno sa navijačima.
Finska je aktuelni svjetski prvak u hokeju na ledu, Keke Rosberg i Mika Hakinen svojevremeno su bili šampioni u Formuli 1, Jane Ahonen je skakao do nebeskih visina, a Pavo Nurmi, čuveni „leteći Finac” dominirao je na atletskoj stazi u prvoj polovini 20. vijeka. Da li je došao red na fudbalere?
Bonus video:
