Utorak, 1. novembar - tmurno jesenje jutro, prelijep pogled na Ženevsko jezero i francusku obalu sa druge strane. Zaposleni u Uefi, a ima 742, od kojih 135 na stalnoj, a 589 na privremenoj bazi, dolaze na posao...
Uobičajen radni dan u švajcarskom Nionu - u glavnoj zgradi Evropske fudbalske federacije.
No, u nečemu se ipak razlikovao - novinari iz različitih zemalja, mnogi po prvi put u Uefinoj "centrali", šetali su hodnicima ne tako glamurozne, ali vrlo lijepe, jednostavne i izuzetno funkcionalne zgrade, posmatrajući fotografije, pehare, suvenire, razne eksponate, djeliće 67-godišnje istorije koji krase zidine evropske Kuće fudbala.
Na jednom zidu, šest fotografija - šest nekadašnjih predsjednika Uefe, od Danca Ebea Švarcera, preko Švajcarca Gustava Viderkera, Italijana Artemio Frankija, Francuza Žaka Žorža, Šveđanina Lenarta Johansona, sve do još jednog Francuza, najvećeg fudbalskog imena među bivšim Uefinim šefovima, Mišela Platinija.
Na vratima se, nekoliko trenutaka kasnije, pojavio i sedmi, aktuelni predsjednik Uefe - njegova fotografija biće okačena tek kad jednog dana završi predsjednički posao u Nionu.
- Sada smo dobili šansu i mi, sa Balkana - kaže nam uz osmjeh Aleksandar Čeferin, harizmatični slovenački advokat koji je dobio gotovo plebiscitarne ovacije ljubitelja fudbala kada je aprila ove godine za samo 48 sati razbio plan milijardera i najmoćnijih klubova o formiranju evropske Superlige.
Njegova uloga u razbijanju Fifinog plana o Svjetskom prvenstvu koje bi se igralo svake druge godine takođe je bila ključna.
Stoga njegov novi, treći mandat, nije upitan - dobiće ga na kongresu u Lisabonu naredne godine, baš u aprilu.
A odakle "sedma sila" u Nionu?
Čeferinova administracija odlučila je da pozove glavne fudbalske novinare iz nekoliko evropskih zemalja kako bi im pokazala kako Uefa zapravo radi.
- Moramo više da se otvaramo prema medijima. Ne zbog medija, već zbog toga što ste vi najbolja veza, most prema navijačima i ljubiteljima fudbala - kazao nam je Čeferin.
Njegova desna ruka, Ivan Radović iz Podgorice, nekadašnji sportski novinar "Vijesti" i bivši portparol Fudbalskog saveza Crne Gore, zadužen je odnos sa medijima i ima vrlo važnu ulogu u "mostu" o kojem Čeferin priča.
Tek, utorak 1. novembar bio je rezervisan za novinare iz bivše Jugoslavije, koji su praktično cijelog dana, od 9.45 izjutra pa sve do 20 časova slušali prezentacije glavnih Uefinih ljudi kako bi se razbio stereotip o tome da je Evropska kuća fudbala kompanija koja samo zarađuje veliki novac.
A među glavnim ljudima Uefe, upravo ljudi sa Balkana - osim Čeferina, tu je i legedarni kapiten Hrvatske Zvonimir Boban, direktor za razvoj fudbala sa vrlo važnom ulogom u Uefi, zatim Srbin Zoran Laković, šef odjeljka za nacionalne saveze u evropskoj Kući fudbala.
Uz asistenciju Pedra Pinta, poznatog portugalskog novinara koji je u Uefi zadužen za medije, a često ga možemo vidjeti u ulozi voditelja na velikim Uefinim događajima (ako nedavno na žrijebu kvalifikacija za EP), Evropska kuća fudbala medijima je servirala interesantan, interaktivan dan - potkrijepljen brojkama i raznim drugim podacima.
Tako je Zoran Laković otkrio da UEFA, zapravo, zarađuje samo od dva takmičenja - Lige šampiona i Evropskog prvenstva ("sva ostala su trošak i minus"), a da novac maltene stoprocentno vraća nacionalnim savezima, kroz "het-trik" program, brinući se za njihovu stabilnost i ulažući u razvoj fudbala.
UEFA od Lige šampiona inkasira godišnje 3,6 milijardi eura, dok je, recimo, od Evropskog prvenstva 2016. prihodovala 1,9 milijardi eura. Laković je i otkrio koliko su nacionalni savezi bolje prošli otkada su 2014. godine centralizovana televizijska prava za kvalifikacije.
- Primijetili smo da su od tada plate selektora otišle u nebo, a mi smo očekivali da će se više ulagati u 'grasroots' program i razvoj fudbala - istakao je Laković.
Đorđo Marketi, direktor Uefinih takmičenja, u podugačkoj i predugačkoj prezentaciji govorio je o novom sistemu sva tri Uefina klupska takmičenja, koja će startovati 2024. godine, a na jednom od brojnih slajdova "dominiralo" je 53. mjesto Crne Gore, od 55 evropskih zemalja kada su u pitanju klupski koeficijenti.
- U šoku sam da ste pali toliko nisko - frapiran je bio slovenački kolega.
Najzanimljivije i najdinamičnije predavanje o VAR tehnologiji i suđenju uopšte imao je Uefin šef odjeljka za suđenje, bivši poznati italijanski sudija Roberto Roseti, na koje su uspjeli da stignu i Čeferin i Boban, završivši nekoliko redovnih sastanaka u međuvremenu.
Roseti je otkrio kako je na jednoj od posljednjih utakmica koje je sudio u karijeri pokazao na centar iako je ofsajd bio skoro dva metra (gol Karlosa Tevesa u osmini finala Mundijala u Južnoj Africi Argentina - Meksiko 2010).
"Eto zašto volim VAR. On je potreban fudbalu. Eh da sam ga tada imao...", kazao je Roseti.
Video tehnologija sada već ima široku upotrebu u Evropi kao velika ispomoć sudijama, a na jednom slajdu se vidi da je Crnogorska liga jedna od 14 u Evropi koja ne koristi VAR.
VAR nemaju ni lige na Islandu, Farskim Ostrvima, Velsu, Sjevernoj i Republici Irskoj, Švedskoj, Finskoj, Estoniji, Litvaniji, Bjelorusiji, Moldaviji, Sjevernoj Makedoniji i Bosni i Hercegovini.
Video tehnologija se već primjenjuje na Kosovu i u Albaniji, odranije i u Srbiji, Hrvatskoj i Sloveniji, a trenutno se implementira i u zemljama poput Jermenije, Gruzije, Letonije, Kazahstana...
Novinari su upozati i sa ostalim područjima Uefinog djelovanja, od finansija, programa solidarnosti i ženskog fudbala, pa sve do naučnog i socijalnog aspekta kojim se Evropska kuća fudbala bavi.
Još interesantije je bilo na marginama sastanaka, gdje su glavni Uefini ljudi, uz kafu i čaj, u još opuštenijim razgovorima sa novinarima otkrivali brojne druge zanimljivosti. Mnoge od njih - nisu za objavljivanje, jer je i dobar dio boravka novinara u Nionu zamišljen kao - neformalno druženje.
Hrvati su, međutim, baš tu saznali da će se uskoro u Zagrebu graditi - nacionalni stadion, a Zvonimir Boban, "vatrena" legenda, ima glavnu ulogu. Najveću, međutim, treba da odigra država, jer je Uefa, ne samo Hrvatskom savezu, već i brojnim drugim, spremna da ponudi učešće za koje nacionalne asocijacije moraju da apliciraju preko het-trik programa.
Na jednoj od prezentacija vidjelo sa da Fudbalski savez Crne Gore prednjači po broju realizovanih aplikacija iz "het-trik" programa koji se u najvećoj mjeri finansiraju iz Uefinih sredstava, barem kada je u pitanju region - tereni sa vještačkom podlogom, reflektori, projekti poput Đetić lige...
Nedostaju, međutim, veći infrastrukturni projekti, u kojima je potrebna značajna pomoć države - oni se ili "zidaju kao Skadar" (stadion na Cetinju, zapadna tribina u Nikšiću), ili su još uvijek u magli, poput istočne tribine stadiona pod Goricom, čija "igradnja" traje već 15 godina...
U VAR SOBI UŽIVO TOKOM MEČEVA LIGE ŠAMPIONA
Nezaboravno iskustvo UEFA je priredila novinarima omogućivši ulazak u VAR sobu - uživo, dok su trajale utakmice 6. kola Lige šampiona prošlog utorka, koje su počele u 18.45, Atletiko Madrid - Porto i Bajer Leverkuzen - Klub Briž.
- Samo budite tihi - dobacio je uz osmjeh Zvonimir Boban, koji je mnogo uključen i sudijski dio, sa gotovo utopijskom željom da se ubrza igra i skrati vrijeme koje se troši na faulove, aute i ostale prekide.
- Moramo, da ne promakne neki penal - našalili smo se i mi.
Sudije sa slušalicama, a jedan od njih bio je i poznati italijanski adbitar Masimilijano Irati, baš kao Paolo Valeri, ne samo, međutim, da nisu čulli i vidjeli nas koji smo im se muvali iza leđa, već ne čuju ni jedan drugog - 100 odsto su "u utakmici".
VAR sobe za sve mečeve Lige šampiona nalaze se u Nionu. U pitanju je jedna veća prostorija podijeljena panoima na šest dijela - šest utakmica, a mogu da se koriste i dodatni kapaciteti. Objašnjeno je da je tako mnogo jeftnije nego slati silnu tehniku na stadione, na svakom kraju Evrope.
Kada je više utakmica istovremeno, u kvalifikacijama i u Ligi Evrope, onda moramo da koristimo i stadione - objasnili su.
U svakom slučaju, čulo se kako sudije iz VAR sobe komuniciraju sa arbitrima na terenu ("dobra odluka" i slično).
A, kako, zapravo, VAR funkcioniše?
Glavni VAR sudija, pored njega pomoćni VAR sudija, a sa njima još dvije osobe zadužene za tehniku i vraćanje snimaka. Glavni VAR sudija prati meč na dva ekrana, slika na drugom kasni tri sekunde u odnosu na prvi, a kada posumnja da je nešto sporno zatraži da mu se sitacija pokaže iz nekoliko uglova.
Dok glavni VAR sudija pregledava snimke, pomoćni VAR sudija preuzima uživo dešavanja na terenu...
- VAR je tu da interveniše samo u čistim situacijama, kada su 100 odsto sigurni da sudija na terenu nije donio pravu odluku. Nema intervencije kod spornih situacija, nema 'možda', nema 'ja mislim', nema 'sumnjivo je', objasni je Roseti.
Zašto onda sudije idu da gledaju ekran?
- Zato što je naš cilj da krajnja odluka bude apsolutno njihova - pojasnio je Italijan.
Boban je pričao novinarima o poluatomatskom ofsajdu, koji je značajno ubrzao vrijeme igre (10 specijalnih kamera prati svakog igrača, na svakom igraču je označeno 29 tačaka i ne može da bude greške), ali je istakao da se ne izvođenje auta tokom meča gubi čak sedam minuta.
Dodao je, ipak, da na mečevima Lige šampiona u prosjeku ima 60 minuta čiste igre, a u italijanskoj Seriji A, na primjer, samo 49.
- Liga šampiona ima najviše čiste igre i zato ima najbolje sudije - kaže Boban,
Roseti se potom žalio - Evropi fali sudija!
- Imamo ih 221.870, a treba nam 298.533 u jednoj sezoni. Treba nam 30 hiljada novih godišnje. Fali sudija, a jedan od razloga je loš imidž koji imaju, strah od iživljavanja nad njima, a to moramo da promijenimo. Zato moramo da pokrenemo kampanju za promociju sudija, jer mladi više ne žele u taj posao kao ranije - kazao je.
Bonus video:
