Jovanka Broz, koja je bila prva dama SFRJ cijele tri decenije, a nakon smrti Josipa Broza Tita ostala obespravljena i zaboravljena, umrla je juče u Beogradu u 89. godini poslije duge i teške bolesti.
Kako je javljeno iz Kliničkog centra Srbije, Titova udovica je imala srčani udar.
„Uprkos uloženom trudu i zalaganju cjelokupnog osoblja Kliničkog centra, kod pacijentkinje, primljene 23. avgusta ove godine, u nedjelju u 11:45 došlo je do zastoja u radu srčanog mišića“, navedeno je u saopštenju KCS.
Premijer Srbije Ivica Dačić uputio je telegram sa izrazima najdubljeg saučešća porodici Jovanke Broz, ističući da „njenom smrću odlazi i jedan od posljednjih najpouzdanijih svjedoka istorije naše nekadašnje države, koja je progonom platila tu činjenicu“.
„Nažalost, istorijska nepravda prema njoj počela je da se ispravlja tek pred kraj njenog života. Vlada Republike Srbije smatra da Jovanka Broz treba da bude sahranjena pored svog supruga Josipa Broza Tita, i u tom smislu će donijeti odgovarajuće odluke“, navedeno je u telegramu.
Na današnjoj sjednici Vlade Srbije odlučeno da se ispoštuje želja Jovanke Broz i da ona bude sahranjena u Kući cvijeća, u prostoriji pored one u kojoj je sahranjen Tito.
Sama i zapuštena
Jovanka Broz primljena je u Urgentni centar KCS 23. avgusta u izuzetno teškom stanju. Nakon blagog poboljšanja krajem avgusta, njeno zdravstveno stanje se opet pogoršalo krajem septembra, kada je povezana na aparat za vještačko disanje.
U Urgentni centar su je dovele dvije rođake koje su istakle da se ona protivila bolničkom liječenju i da su je dovele kad više nije bila u stanju da im se suprotstavlja. Direktor Urgentnog centra KCS Zlatibor Lončar kazao je da je Titova udovica primljena u veoma zapuštenom, polusvjesnom stanju.
Jovanka Broz, djevojački Budisavljević, rođena je 7. decembra 1924. u selu Pećani, u Lici, gdje je završila osnovnu školu i gimnaziju.
U 17. godini postala je članica Komunističke partije Jugoslavije (KPJ) i učesnica je Narodnooslobodilačkog rata (NOR) od 1941. u Šestoj ličkoj diviziji. U 21. godini je dobila čin kapetana i dva ordena za hrabrost. Kraj NOR-a je dočekala u Sloveniji. Nosilac je Partizanske spomenice 1941, a dobila je i više odlikovanja.
Prilikom desanta na Drvar 1944. prvi put je vidjela vrhovnog komandanta - Tita. U njegovoj neposrednoj okolini počela je da radi krajem četrdesetih kao njegova lična sekretarica.
U aprilu 1952. tajno su se vjenčali u Iloku, u vili „Dunavka”, a kumovi su bili Aleksandar Ranković (osnivač Ozne) i general Ivan Gošnjak. Jovanka, treća Titova supruga, imala je tada 28, a on 60 godina.
Činilo se da su njihovi idilični bračni odnosi narušeni polovinom 1970-ih. U tom periodu Jovanka je sklonjena iz javnog života, pošto je elita Komunističke partije postajala sve sumnjičavija zbog njenog uticaja na već ostarjelog predsjednika i navodnih političkih ambicija.
Optužena za zavjeru
Navodno je u aprilu 1975. Tito konačno napustio Užičku 15, a posljednji put su zajedno viđeni u javnosti u junu 1977. prilikom jednog prijema delegacije Norveške. Iako više nisu živjeli zajedno, nije poznato da je Tito ikada izgovorio išta što bi moglo da bude protumačeno kao netrpeljivost ili animozitet prema njoj.
„Preko mojih leđa su se obračunavali s Titom, optužujući me da pravim zavjeru protiv njega s Đokom Jovanićem i ličkim generalima“, kazala je u februaru za „Večernje novosti“. „Uspjeli su da nas razdvoje i izoluju. I mene i Tita... Onda su Stane Dolanc (važio za sivu eminenciju Udbe), general Nikola Ljubičić (prvi čovjek JNA) i ostalo društvo vršljali i radili šta su htjeli.“
Uskoro poslije Titove sahrane, vlasti su konfiskovale svu imovinu ovog glamuroznog para i Jovanku Broz stavili praktično u kućni pritvor u oronulu vilu na Dedinju u Bulevaru mira 75, pri čemu joj je dopušteno da ponese lične stvari, ali ne i nakit i druge dragocjenosti. Ostala je bez nasljeđa, imovine, pasoša, bez mogućnosti slobodnog kretanja, bez prava na pojavljivanje u javnosti.
„Oni koji su me terorisali od Titove smrti čine sve da istina o njihovim zlodjelima ne izađe na vidjelo. Njih plaši to što sam uz Tita bila na izvoru događaja i zapažala mnoge stvari, naročito u godinama pred njegovu smrt“, kazala je „Novostima“ Jovanka Broz.
Poslije posjete ministra za ljudska i manjinska prava SCG Rasima Ljajića Jovanki Broz u januaru 2006. popravljen je krov na kući i grijanje.
„Sjećam se da je bilo minus 11 (stepeni Celzijusovih) napolju, a u kući nije bilo grijanja“, ispričao je nedavno Ljajić za „Politiku“. „Bilo je neizdrživo. Jovanka je bila obukla svu svoju zimsku garderobu.“
U avgustu te godine Vlada Srbije je usvojila rješenje o vanrednoj i izuzetnoj naknadi i o redovnoj penziji određenoj prema koeficijentu visokih državnih službenika. Lična dokumenta, pasoš i lična karta, uručeni su joj 6. jula 2009.
Galerija
Bonus video:
