Danas se navršava deset godina od smrti premijera Srbije Zorana Đinđića, koji je 12. marta 2003. ubijen u Beogradu ispred sjedišta vlade.
Srpski politički vrh odaće počast ubijenom premijeru polaganjem cvijeća na mjesto gdje je stradao, kao i na njegov grob u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu. U organizaciji Demokratske stranke i Liberalno-demokratske partije biće održana i „Šetnja za Zorana“.
Ovim povodom u Srbiji je posljednjih dana održan niz predavanja i okruglih stolova na kojima se govorilo o liku i djelu bivšeg premijera, te o njegovim zaslugama kao političara i političkog mislioca.
Govoreći o knjigama koje je Đinđić objavljivao 1980-ih, istoričarka Latinka Perović je kazala da mi tek danas na neki način otkrivamo Zorana Đinđića „u jednoj važnoj dimenziji njegovog intelektualnog egzistiranja, tj. u njegovoj filozofskoj dimenziji“.
Lekcija o patriotizmu
Đinđićeve naučne spise proučavaju istoričari, filozofi, sociolozi, politikolozi i studenti, koji nekadašnjeg premijera izučavaju i kao političkog mislioca, a ne samo kao praktičara.
Đinđić je bio jedan od veterana srpske opozicije i jedan od najistaknutijih lidera Demokratske opozicije Srbije (DOS), koja je porazila režim Slobodana Miloševića na saveznim i republičkim izborima 2000. kada je upravo on došao na mjesto premijera.
Prema ocjeni zapadnih diplomata, Đinđić je doprinio izgradnji dobrih odnosa sa svim zapadnim zemljama, posebno sa SAD, nakon perioda višegodišnje nestabilnosti.
Za vrijeme njegovog mandata pokrenut je proces demokratizacije društva i korjenitih ekonomskih i socijalnih reformi u Srbiji. Đinđićeva vlada se snažno zalagala za saradnju s Haškim tribunalom i za njenog mandata uhapšeno je i izručeno tom sudu nekoliko haških optuženika, među kojima i Milošević.
Đinđić je probleme Kosova i juga Srbije vidio i prihvatao kao „naslijeđene“, one koje je napravila prethodna vlast koja, kako je ocijenio, „nije umjela da probleme rješava političkim sredstvima“.
Na primjedbe da nije patriota, odgovarao je oštro: „Za mene je patriotizam da moja djeca ostanu da žive u mojoj zemlji, da govore maternji jezik, a da ne moraju da idu po bijelom svijetu trbuhom za kruhom. Patriotizam je to da cijene moju zemlju, da ja sa svojim pasošem mogu da idem ponosno preko bilo koje granice. Za taj patriotizam će se ova vlada zalagati i mi smo u ovom smislu velike patriote“.
Ubicama 378 godina zatvora
Đinđić je sahranjen 15. marta u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu, uz prisustvo više od 70 stranih državnih delegacija. U pogrebnoj povorci na ulicama Beograda bilo je više stotina hiljada građana.
U prvom saopštenju nakon ubistva Đinđića, Vlada Srbije je kao organizatore i počinioce atentata označila kriminalce iz takozvanog Zemunskog klana, a kao kolovođe grupe identifikovala nekadašnjeg komandanta raspuštene Jedinice za specijalne operacije (JSO) Milorada Ulemeka Legiju, kao i vođe Zemunskog klana Dušana Spasojevića Šiptara i Mila Lukovića Kuma. Takođe je saopšteno da je tog dana trebalo da bude potpisan nalog za hapšenje članova ove „najveće organizovane grupe na prostoru bivše Jugoslavije“.
Nekoliko sati nakon ubistva Đinđića proglašeno je vanredno stanje u zemlji, koje je trajalo do 22. aprila. U policijskoj akciji „Sablja“ uhapšen je atentator na premijera, bivši pomoćnik komandanta JSO Zvezdan Jovanović, njegovi pomagači i još nekoliko pripadnika JSO, kao i većina pripadnika Zemunskog i drugih kriminalnih klanova u zemlji. Takođe su rasvijetljena neka ubistva iz proteklih godina.
U avgustu 2003. podignuta je optužnica protiv 44 osobe za učešće u ubistvu Đinđića. Suđenje je počelo u decembru 2003, a u maju 2007. su proglašeni krivim i prvostepenom presudom osuđeni na ukupno 378 godina zatvora, od čega su Ulemek i Jovanović osuđeni na po 40 godina. Te presude potvrdio je i Vrhovni sud Srbije u decembru 2008.
Bonus video:
