Francuski predsjednik Emanuel Makron je od oktobra doveo u pitanje efikasnost NATO-a, pritisnuo dugme za pauzu u proširenju Elvropske unije i pozvao na novo „strateško partnerstvo“ sa Rusijom.
Veliki broj država ima razloga da posveti veliku pažnju njegovom diplomatskom stilu, ali njegove riječi imaju poseban odjek u Srbiji, ocjenjuje agencija Rojters.
„Za Beograd, bilo kakvo povlačenje Evrope ili NATO bi moglo omogućiti Rusiji da popuni prostor, imajući u vidu bliske političke, vojne i ekonomske veze Moskve sa svojim balkanskim rođakom“, navodi agencija.
To bi vjerovatno zabrinulo lidere NATO-a, koji će na samitu u Britaniji sljedeće nedjelje razgovarati o budućnosti Alijanse, jer se Balkan, poput Baltika, može smatrati štitom od uticaja Moskve, ocjenjuje se u komentaru.
„NATO radi na promovisanju stabilnosti, bezbjednosti i saradnje na Zapadnom Balkanu“, rekao je jedan zvaničnik NATO. „Bilo kakvo miješanje spolja u domaće demokratske procese je neprihvatljivo. Pozivamo Rusiju da se isto tako ponaša.“
Rojters piše da su u nedavnom slučaju navodnog miješanja, srpske obavještajne agencije otkrile dokaze da ruski špijuni vrbuju bivše pripadnike vojske Srbije. Podsjeća da je rusko ministarstvo spoljnih poslova umanjilo značaj izvještaja i opisalo ga kao provokaciju, dok je predsjednik Srbije Aleksandar Vučić rekao da on neće narušiti odnose dviju država.
Zvona za uzbunu za region su se oglasila sredinom oktobra, kada je Makron odbio da omogući Albaniji i Sjevernoj Makedoniji da počnu pregovore sa EU, piše Rojters.
U komentaru se dodaje da je Makron sve obazriviji prema širenju EU tvrdeći da blok treba da razmotri gotovo dvostruko uvećanje tokom proteklih 15 godina, da procijeni uticaj izlaska Britanije i da dobro razmisli o kriterijumima koje primjenjuje prema potencijalnim članicama.
„Srbija je već počela pregovore o članstvu, ali sada osjeća oštrinu Makronovog odbijanja da otvori vrata drugima“, piše Rojters.
„Istovremeno, dok su se skoro sve države u okruženju pridružile ili su na putu da uđu u NATO, Srbija ostaje izvan i posvećena je neutralnosti, sa još svježim sjećanjem na bombardovanje svoje teritorije tokom rata na Kosovu 1999“.
Rojters navodi da je Srbija članica programa NATO-a „Partnerstvo za mir“ i da učestvuje u NATO vježbama, ali ukazuje na odnose srpske i ruske vojske i tehnologiju koju Moskva obezbjeđuje Srbiji. U komentaru se navode ocjene analitičara da EU smatra slabu vladavinu prava u Srbiji kao glavni problem.
„Ono što je zabrinjavajuće za EU nije toliko Rusija, već okolnosti koje omogućavaju Rusiji da ima uticaj - nedostatak vladavine prava, nedostatak odgovornosti, zarobljavanje države, korupcija“, rekao je Dimitar Bečev, saradnik u Atlantskom savjetu i stručnjak za ruski uticaj u regionu.
U posljednjoj procjeni napretka Srbije u ispunjavanju kriterijuma za pridruživanje EU, Brisel je istakao zabrinutost povodom korupcije i neuspjeh Beograda da se uskladi sa EU u kaznenim mjerama nametnutim Rusiji.
Rojters ocjenjuje i da, iako Moskva nema novca kako bi parirala Kini ili EU u troškovima i investicijama u regionu, ona ima značajan uticaj.
Veliki adut je gasovod „Turski tok“ za snabdijevanje Evrope ruskim gasom, zaobilazeći Ukrajinu, a koji bi trebalo da ide preko Bugarske i Srbije prije nego što stigne do Mađarske, Austrije, Njemačke... „To Srbiju čini ključnom karikom u ‘Turskom toku’, sličnoj ulozi u kojoj je u snabdijevanju gasa Evropom bila Ukrajina prije početka sukoba sa Rusijom“, piše u analizi.
Pion Moskve u velikoj igri sa Zapadom
Bivši vojni diplomata i član Beogradskog centra za spoljnu politiku, Milan Karagaća, ne misli da Rusija ima velike planove da strateški iskoristi Srbiju, ali je vidi kao „piona Moskve u njenoj velikoj igri sa Zapadom“.
Rojters navodi da je zadatak Srbije da ostane u dobrim odnosima sa Rusijom i ubijedi Brisel da čini sve što je potrebno da postane članica EU i da izbjegne otuđivanje NATO-a.
Zvaničnik vlade u Beogradu koji je želio da ostane anoniman, rekao je da Srbija planira da očuva ravnotežu između Rusije i Zapada.
„Nijedna zemlja ni međunarodna organizacija ne može da tvrdi da nas ima pod svojim uticajem“, istakao je.
Bez obzira na ishod, Srbija rizikuje da završi kao djelić u većoj geopolitičkoj igri koja se ubrzala otkad je Makron prozvao NATO i doveo u pitanje kapacitete Evrope, ističe britanska agencija.
„Ako se Zapad distancira od regiona, Rusija ima puno mogućnosti da iskoristi situaciju,“ smatra Bečev.
Sa druge strane, ako Srbija uđe u EU, mogla bi postati slična Kipru ili Mađarskoj, članicama koje imaju bliske veze sa Moskvom.
„Srbija će biti slaba ili proruski nastrojena ako uđe u EU, što takođe nije loš ishod za Rusiju“, kazao je Bečev.
Bonus video:
