Predstavnici Evropske unije duže od decenije propagiraju vrijednosti demokratije na Balkanu, istovremeno pružajući podršku političarima koji te vrijednosti očigledno preziru, piše briselski portal „Politiko“ u komentaru povodom izbora u Srbiji.
Autorka Tereza Rajter podsjeća na čestitke koje je nekoliko evropskih lidera uputilo vladajućoj Srpskoj naprednoj stranci i pita se „kako bi bilo da političari EU prestanu da tapšu autokratske lidere po ramenu svaki put kada pobijede na izborima i iznesu novu gomilu praznih obećanja?“
Ona navodi da su naprednjacima čestitali „bez obzira na to što nijedna druga stranka nije imala šansu, ili što predsjednik Srbije Aleksandar Vučić kontroliše državne institucije i medijske organizacije i koristi krizu izazvanu koronavirusom da bi dodatno umanjio prava i slobode građana“.
Bivši predsjednik Evropskog savjeta Donald Tusk je u čestitki na Tviteru rekao da je rezultat „dokaz povjerenja građana i vaše efikasnosti“ i pozvao Vučića da „iskoristi uspjeh za evropski put Srbije i za dobro ljudi, i onih poraženih. Što je veća moć, veća je odgovornost.” Čestitke je uputio i austrijski kancelar Sebastijan Kurc.
„Ono što je nečuveno u režimu poput ruskog ili turskog, na neki način se smatra prihvatljivim kada se događa na Zapadnom Balkanu“, ističe „Politiko“. Predstavnici EU, kako navodi, duže od decenije koriste isti scenario.
„Propagiraju značaj vrijednosti EU, demokratije, vladavine prava i ljudskih prava na Balkanu, čak i dok podržavaju političare poput Vučića, koji te vrijednosti očigledno preziru.“
„Politiko“ piše da se jačanje Vučićeve kontrole nad Srbijom nije desilo preko noći, nego tokom većeg dijela decenije, kada je prihvatan kao nada EU za evropsku Srbiju. Dodaje se da su te pomiješane poruke doprinijele zastoju reformi i eroziji povjerenja u EU među građanima Srbije i regiona, „gdje su zapadne vlade takođe žmurile na nedemokratsko ponašanje u ime političke stabilnosti“.
Ipak, evropski lideri se čude kada države ostvaruju mali ili nikakav napredak povodom demokrtaskih reformi, i označavaju region kao „tempiranu bombu“ koja nije spremna da se pridruži EU u skorije vrijeme. U analizi se ističe da razlog ovakve zbrke nije neka misterija, nego je u pitanju evropsko licemjerje.
„Ako EU nastavi da predstavlja uljepšanu sliku situacije u Srbiji i koristi nejasnu retoriku, samo će doprinijeti daljem padu podrške EU i dodatno obeshabriti istinski prodemokratske i refomističke snage“, saopštila je srpska opoziciona Građanska platforma u izvještaju o budućnosti procesa proširenja.
„Politiko“ ocjenjuje da bi te riječi trebalo da posluže evropskim liderima kao upozorenje i da je vrlo realna opasnost da će EU prokockati kredibilitet na Zapadnom Balkanu.
„Naša dvolična politika prema Balkanu neizbježno će nam se vratiti kao bumerang. Svaki put kada izaberemo stabilokratiju umjesto sistemske transformacije na Zapadnom Balkanu, podrivamo sopstvene investicije u taj region i sopstvenu bezbjednost - da ne pominjemo budućnost miliona Evropljana na Zapadnom Balkanu“, piše portal.
„Ono što zovemo „propale države“ su zapravo države koje smo iznevjerili. Umjesto što se žalimo na nedostatak napretka, recikliramo stare pristupe za novu „balkansku strategiju“, ili gomilamo nove kriterijume za članstvo u EU, EU mora ponovo razmotriti cjelokupni pristup“.
Lideri EU bi, dodaje se u analizi, trebalo da ulože posebne napore i insistiraju na tome da standardi i vrijednosti EU budu osnovna komponenta bilateralnih i odnosa EU-Zapadni Balkan na svakom sastanku sa kolegama u regionu.
Za to će takođe biti potrebno da rade ono što govore i da podstiču promjene na Balkanu, a ne da pružaju podršku nekoj političkoj stranci ili lideru, piše „Politko“, ističući da bi podršku trebalo dati prodemokratskim snagama koje se bore za prava i slobode pojedinca i transfomišu putanju svoje zemlje.
„EU ne bi trebalo da pomaže liderima poput Vučića da cementiraju status kvo. Za promjenu taktike je potrebna upornost, integritet i iznad svega hrabrost, ali je to, uostalom, bolji primjer koji EU može da da“, zaključuje „Politiko“.
Bonus video:
