KRIK i OCCRP: Nikola Petrović, kum Aleksandra Vučića kupio avio-kompaniju od Stanka Subotića

Jedan od najbližih ljudi predsjednika Srbije Aleksandra Vučića, njegov kum Nikola Petrović, kupio je avio-kompaniju „Air Posh“ od kontroverznog biznismena Stanka Subotića, otkrivaju KRIK i OCCRP. Ovaj posao obavljen je van očiju javnosti – Petrović ga je sklopio skriven iza ofšor firme registrovane u Luksemburgu. Predsjednikov kum je kompaniju koja posjeduje avion vrijedan više od pola miliona eura kupio jeftino, sudeći po ugovoru, za svega 100.000 eura.

Nikola Petrović, kum predsjednika Srbije Aleksandra Vučića, osnovao je firmu u Luksemburgu početkom 2019. godine posredstvom koje je tajno ušao u niz poslova u Srbiji – razvoj tehnologije za solarnu energiju, uvoz ljekova i avio-prevoz.

Kompaniju u čijem je vlasništvu avion Petrović je kupio od Stanka Subotića, moćnog biznismena koji je imao poslovne veze u svijetu kriminala, otkriva KRIK u međunarodnom novinarskom projektu „OpenLux” („Otvoreni Luksemburg”).

U pitanju su podaci iz luksemburškog poslovnog registra do kojih su došli novinari francuskog „Monda“ i međunarodne novinarske mreže OCCRP i koji otkrivaju stvarne vlasnike kompanija osnivanih u ovoj maloj zemlji u srcu Evrope, koja je ofšor destinacija. KRIK je bio među 16 partnera lista „Mond“ koji su pretraživali prikupljene podatke i bavio se istraživanjem poslova koje su biznismeni iz Srbije sklapali preko Luksemburga.

Podaci otkrivaju nešto o čemu su se godinama širile glasine: da je Subotić blizak centrima moći u Srbiji i ima veze sa ljudima predsjednika Aleksandra Vučića.

Njegov poslovni partner Nikola Petrović jedan je od najbližih Vučićevih ljudi, zbog čega se smatra da je među najuticajnijim ličnostima u zemlji. Petrović je odmah po dolasku Vučića na vlast 2012. postavljen za direktora državne firme „Elektromreža Srbije“. Sa te pozicije otišao je krajem 2016. i nastavio sa privatnim biznisom proizvodnje struje u mini-hidroelektranama, koju prodaje državi za milione eura. On i supruga su prethodnih godina kupili dvije luksuzne vile u elitnim beogradskim naseljima.

Subotić je kontroverzna ličnost među čijim poslovnim partnerima se nalazio i čuveni narko-bos Darko Šarić, nedavno osuđen na 15 godina robije zbog šverca blizu šest tona kokaina.

I sam Subotić bio je na optuženičkoj klupi – sudilo mu se za šverc cigareta. Prvobitno je bio osuđen na šest godina zatvora, ali je na kraju presuda ukinuta i on oslobođen.

Vrhovni kasacioni sud kasnije je utvrdio da su sudije koje su oslobodile Subotića prekršile zakon kada su iz predmeta izbacile dokaze tužilaštva.

Kako je sklopljen posao oko aviona

Subotić i Petrović imaju firme u Luksemburgu – poreskom raju koji se nalazi u Evropskoj uniji.

Subotić je tamo došao prvi. U oktobru 2018. godine svoju ključnu kompaniju „Emerging Markets Investments (EMI)“ prebacio je iz Danske u Luksemburg. Sjedište kompanije mu se prvo nalazilo u glavnom gradu, a zatim je firma premještena u Ludelanž – gradić na jugozapadu zemlje sa oko dve hiljade stanovnika.

Petrović je pratio njegov put.

Tri mjeseca nakon Subotića, u januaru 2019, predsjednikov kum je takođe registrovao svoju kompaniju „Fabergé Advisors” (Faberžeovi savetnici) u Luksemburgu. Iako je vlasnička struktura ove kompanije kompleksna (vlasnik „Fabergé Advisors” je kompanija iz Velike Britanije čiji je vlasnik firma sa Kipra) novinari KRIK-a su u podacima projekta „Otvoreni Luksemburg” pronašli dokumenta koja dokazuju da je Petrović krajnji vlasnik firme.

Petrovićeva i Subotićeva firma nalaze se na istoj adresi u Ludelanžu – gdje je sjedište agencije za poresko savetovanje „Auditex“ koja se bavi osnivanjem kompanija. Na istoj adresi registrovano je više od 400 firmi.

Njihove kompanije, sem adrese, dijele i iste direktore.

Petrović je u svojoj kompaniji za direktore postavio dvojicu Francuza i Belgijanca, koji imaju istu ulogu i u Subotićevoj firmi. Oni su direktori i u brojnim drugim firmama u Luksemburgu.

Subotić je, zatim, posredstvom firme „EMI“, u aprilu 2019. osnovao u Srbiji avio-kompaniju „Air Posh“, koja je naredne godine kupila avion „Cesna 550“ od jedne njujorške firme.

Nije poznato za koliko novca je kupljen, ali ovakav avion vrijedi između 700 hiljada i 1,3 miliona eura, pokazuju podaci sajtova koji se bave prodajom aviona.

Nekoliko mjeseci kasnije, u oktobru 2020, Subotić je ovu firmu prodao Petroviću daleko ispod vrijednosti, sudeći prema ugovoru koji su novinari KRIK-a pronašli u srpskom poslovnom registru. Predsjednikov kum je postao vlasnik avio-kompanije za svega 100.000 eura.

Iako je promijenila vlasnika, srpska kompanija je ostala na istoj adresi – u zgradi u kojoj Subotić ima nekoliko stanova.

Za novog direktora „Air Posh“-a postavljen je Borislav Radić, pilot koji je na svom profilu na društvenoj mreži Linkedin naveo da radi u „Air Pink“-u, avio-kompaniji čiji je suvlasnik medijski magnat Željko Mitrović. Ova Mitrovićeva firma koristila je avion „Air Posh“-a dok je bio u vlasništvu Subotića, prema podacima sa sajta te kompanije.

Petrovićeva avio-kompanija klijente je prevozila najčešće do Beča, ali i do drugih gradova Evropske unije, Moskve, Kijeva, Bodruma, Bejruta, Tel Aviva, Šarm el Šeika i Dubaija, pokazuju podaci sajtova za praćenje letova.

Kum predsjednika Srbije nije želio da za KRIK i OCCRP govori o svojim poslovima sa Subotićem.

„Ja nisam javna ličnost. Ne zanima me da odgovaram na Vaša pitanja. Nemojte više da me zovete. Prijaviću vas za uznemiravanje“, rekao je Petrović u telefonskom pozivu.

„Korisnici usluga mojih firmi nisu državni funkcioneri Republike Srbije. To je za njih skupo. Ko su korisnici – neću otkriti“, naveo je u pismu koje je naknadno poslao KRIK-u.

Odgovor nismo dobili ni od Subotića kome smo poslali pitanja preko njegovih advokata.

On je 2016. u intervjuu za nedeljnik „Ekspres“ rekao da mu je drago što su „na vlasti konačno ljudi kojima je Srbija na prvom mestu“, kao i da su mu optužbe za šverc cigareta bile namještene od strane prethodne vlasti, ali i nekih ljudi iz Hrvatske.

Ranije je otkriveno da se u oktobru 2007, kada je bio u procesu formiranja Srpske napredne stranke, Vučić našao u čuvenom hotelu „Ric“ u Parizu istoga dana kada i Subotić. Bivše Vučićeve stranačke kolege iz Srpske radikalne stranke tvrdili su da su se njih dvojica tada dogovorili da Subotić finansijski pomogne Vučićevu novu stranku, ali nisu iznijeli nijedan dokaz o tome.

Vučić je u intervjuu za KRIK prije četiri godine rekao da „apsolutno nikakav kontakt“ nema sa Subotićem i da on nikada nije dao novac SNS-u. Potvrdio je da je tog dana bio u hotelu „Ric“, ali je kazao da tamo nije sreo Subotića.

O svojim vezama sa Darkom Šarićem, Subotić je govorio u intervjuu za crnogorsku televiziju In. Rekao je da je Šarića samo sreo nekoliko puta.

Skriveni partner i solarna energija

Petrović se ne eksponira kada kupuje firme u Srbiji.

Poslovao je toliko tajno da čak ni ljudi sa kojima je ulazio u poslove nisu znali da je on bio iza kompanije „Fabergé Advisors”, kako su ispričali novinarkama KRIK-a.

Posredstvom svoje luksemburške kompanije, Petrović je u avgustu 2019. kupio polovinu vlasništva srpske firme „Storenergy“ osnovane da razvija tehnologiju u vezi sa solarnom energijom. Ova firma prijavila je patent za solarni koncentrator – postrojenje koje pretvara sunčeve zrake u struju. Do sad je napravila dva – na Avali i blizu Kragujevca.

Petrovićev partner u ovom poslu, Marko Vuksanović, tvrdi za KRIK da čak ni ne zna da je vlasnik firme zajedno sa kumom predsjednika Srbije.

On je novinarima rekao da je, kada je prodao dio svog vlasništva u „Storenergy“, pregovarao sa nekoliko ljudi koji su predstavnici tog stranog investicionog fonda (firme „Fabergé Advisors”). „To su neki Francuzi“.

Za ovaj posao, ugovor je u Petrovićevo ime potpisao Vladimir Krkobabić, koji radi više od deset godina za Stanka Subotića kao direktor u nekoliko njegovih kompanija. Krkobabić nije želio da razgovara sa novinarima.

Petrović je, piše u ugovoru, platio 50.000 eura Vuksanoviću da uđe u vlasništvo „Storenergy“.

Petrovićevo interesovanje za ovaj posao nije čudno. On je do sada dobijao milione eura iz budžeta Srbije za struju koju proizvodi u svojim malim hidroelektranama.

Novost je da je Petrović, preko Luksemburga, ušao i u posao trgovine ljekovima, pokazuju podaci „Otvorenog Luksemburga”.

„Ja sam skroman čovek, politika nije moj svet”

On je u septembru 2020. godine posredstvom „Fabergé Advisors” postao većinski vlasnik kompanije „Krasius“ koja je godinu dana prije toga dobila dozvolu za uvoz ljekova za klinička ispitivanja, pokazuje dokumentacija koju je KRIK dobio od Ministarstva zdravlja.

Samo mjesec dana prije nego što je Petrović ušao u vlasništvo, ova kompanija dobila je još jednu dozvolu – Agencija za ljekove i medicinska sredstva (ALIMS) odobrila joj je da uveze 960 bočica „CIMAher“-a, lijeka za borbu protiv raka koji se proizvodi na Kubi. Korisnik lijeka je privatna bolnica „Vesalius“ u Beogradu.

Prema podacima kubanske medicinske organizacije „SMC“ cijena jedne bočice lijeka je gotovo 330 eura, što znači da količina koju Petrovićeva firma uvozi vrijedi malo više od 316.000 eura.

Ipak, Petrović je vlasništvo u ovoj kompaniji dobio vrlo povoljno.

Kupio je 51 odsto udjela u firmi za samo 51 dinar od bivšeg košarkaša Ivana Krasića, koji je nekada igrao za francuski klub „Šole“.

Krasić je rekao novinarima KRIK-a da u početku nije znao da je Petrović taj koji od njega kupuje udio u kompaniji.

„Ne poznajem Petrovića. Javili su mi se neki advokati i pitali me da prodam dio kompanije. Bio mi je potreban novac“, rekao je Krasić i dodao da je saznao da je iza toga predsjednikov kum tek kada su završavali pregovore oko prodaje. Nije želio da kaže za koliko novca je zaista prodao većinski udio u kompaniji.

„To je poslovna tajna“, rekao je Krasić. „Ja nemam nikakve veze sa politikom (…) To nije moj svijet. To su mnogo veliki igrači. Ja sam skroman čovek, igram košarku rekreativno.“

Šverc cigareta

Suđenje Subotiću za šverc cigareta pratile su brojne kontroverze. Optužen je 2007. i za njim je bila raspisana potjernica Interpola pošto je živio u Švajcarskoj.

Subotić je tvrdio da mu je Demokratska stranka, koja je tada bila na vlasti, namjestila postupak. Osuđen je na šest godina zatvora 2011. godine. Sredinom 2012. došlo je do promjene vlasti u Srbiji. Presuda Subotiću je ukinuta i naloženo je novo suđenje. Ovog puta, dio postupka protiv njega je zastario, a sudije su takođe izbacile i dio dokaza tužilaštva – usljed čega je Subotić oslobođen.

Vrhovni kasacioni sud kasnije je utvrdio da je vijeće sudija, kojim je predsjedavao Zoran Savić, protivzakonito izbacilo dokaze: „Presudom je Apelacioni sud učinio povredu zakona u korist optuženog Subotića“. Ovo, međutim, nije moglo da utiče na presudu Subotiću. Za šverc cigareta je bio optužen i u Italiji, ali su i tamo optužbe odbačene. U ovom postupku optužen je bio i Subotićev prijatelj – crnogorski predsjednik Milo Đukanović.

Igor Isailović

Subotić i Petrović u Srbiji angažuju istog advokata – kancelariju Igora Isailovića, koji je godinama poslovno sarađivao sa ministrom finansija Sinišom Malim, ali je imao zajedničku kompaniju sa premijerkom Srbije Anom Brnabić. Isailović je za Subotića osnovao „Air Posh“, a Petrovića zastupa na sudu.

Veze sa Šarićem

Subotić ima brojne veze sa balkanskim narko-bosom Darkom Šarićem, o čemu su KRIK i OCCRP ranije pisali. Šarićeva ofšor kompanija 2008. godine dala je garancije Subotićevoj firmi da dobije kredit od banke čiji je vlasnik brat predsjednika Crne Gore Mila Đukanovića.

Šarićev dugogodišnji prijatelj Nebojša Joksović, koji je postao svedok saradnik u postupku za šverc droge, izjavio je na sudu da mu je Šarić rekao da je Subotiću pozajmio 6,5 miliona eura. Drugi Šarićev saradnik, Nebojša Jestrović, koji je osuđen za pranje novca, radio je kao direktor u Subotićevoj firmi za distribuciju štampe „Futura plus“.

Tokom istrage protiv Šarića policija je otkrila da su on i Subotić često komunicirali i koristili „specijale“ – telefone za tajno komuniciranje. Prilikom pretresa Šarićeve kuće, policija je pronašla motor „harli dejvidson“ u vlasništvu Subotića.

Petrovićevo ime u pismu Bajdenu

Ime Nikole Petrovića pojavilo se u pismu koje je grupa američkih kongresmena poslala Džozefu Bajdenu, tada potpredsjedniku SAD-a, u septembru 2015, nekoliko dana prije nego što je Vučić došao da ga posjeti.

Kongresmeni su izrazili zabrinutost jer je mala grupa ljudi predvođena Vučićevim bratom Andrejom i njegovim bliskim prijateljima, uključujući i Petrovića, kako piše u pismu, „učvrstila svoj uticaj i interese u oblastima energetike, telekomunikacija, infrastrukture i svim glavnim poslovima u Srbiji“.