Kolonom sjećanja i izvođenjem hrvatske himne u Jasenovcu je danas u prisustvu kompletnog državnog vrha, predstavnika naroda žrtava i udruženja antifašista, počela komemoracija za žrtve ustaškog logora iz Drugog svjetskog rata.
Komemoracija je organizovana u Spomen-području Jasenovcu kod spomenika Cvijet, a učesnici su do njega stigli u koloni sjećanja od Memorijalnog muzeja.
U Jasenovcu su predsjednik Hrvatske Zoran Milanović, premijer Andrej Plenković, predsjednik Sabora Gordan Jandroković, gradonačelnik Zagreba Tomislav Tomašević, bivši predsjednik Stjepan Mesić, brojni ministri i drugi državni i lokalni funkcioneri, kao i preživjeli logoraši.
Na komemoraciji su i predsjednik Koordinacije jevrejskih opština Ognjen Kraus, predsjednik Srpskog narodnog vijeća i poslanik Milorad Pupovac i predstavnik romske nacionalne manjine, poslanik Veljko Kajtazi.
Nisu predviđeni politički govori da bi, kako je objašnjeno, pažnja bila usmjerena na žrtve logora.
Posljednji put su se svi predstavnici vlasti, nacionalnih manjina i antifašista, poslije višegodišnjeg prekida, na zajedničkoj komemoraciji okupili 2020. u prvoj godini predsjedničkog mandata Zorana Milanovića.
Tada je predsjednik Koordinacije jevrejskih opština u Hrvatskoj Ognjen Kraus rekao da je došao da pruži ruku saradnje vladi i vlastima da bi riješili sve probleme i hipoteke koje sramote Hrvatsku u Evropi i svijetu, a od premijera Plenkovića je tražio krivično kažnjavanje ustaških simbola i pozdrava "Za dom spremni".
Predstavnici jevrejskih opština prošle godine ponovo su odbili poziv na državnu komemoraciju zato što vlada nije izričito zabranila ustaški pozdrav i simbole koje država, uprkos preporukama Ustavnog suda, u nekim situacijama toleriše.
Uz to, zbog narušenih odnosa premijera Plenkovića i predsjednika Milanovića, posljednje dvije godine ni državni vrh nije bio zajedno u Jasenovcu. Najviši htrvatski zvaničnici ni danas se u Jasenovcu nisu pozdravili.
Plenković je ranije izrazio zadovoljstvo što će se ove godine pozivu direktora Javne ustanove Spomen-područja Jasenovac na komemoraciju odazvati Veće jevrejske opšine Zagreba i Koordinacija jevrejskih opština, ocijenivši to dobrim i korisnim.
On je na sjednici vlade u četvrtak dodao da se zajednička komemoracija odvija u kontekstu hrvatskog predsjedavanja Međunarodnim savezom za sjećanje na holokaust i generalno napora koje vlada ulaže u borbu protiv antisemitizma.
Sabor Hrvatske u petak je po hitnom postupku izmjenama zakona drastično povećao kazne za prekršaje protiv javnog reda i mira, među ostalim i za isticanje simbola i pozdrava koji podstiču na mržnju, a kazne idu i do 4.000 eura.
Zakon izričito ne navodi koji su to sve simboli i pozdravi koji će biti novčano sankcionisani.
Situacija s korišćenjem ustaškog pozdrava posebno je zakompolikovana 2018. kada su premijer Andrej Plenković i Komisija za suočavanje s prošlošću, koju je osnovao, uveli u javni prostor termin "dvostuke konotacije" ustaškog pokliča "Za dom spremni".
Zaključeno je tada da je on u nekim situacijama dopušten, recimo kada se koristi kao dio zvaničnog grba paravojne jedinice Hrvatske odbrambene snage (HOS) formirane u ratu 90-tih.
To je izazvalo brojne kritike nevladinih organizacija, stranaka ljevice i lijevog centra, kao i predstavnika srpske i jevrejske zajednice u Hrvatskoj, koje godinama traže da se kroz Krivični zakon snažnije kažnjavaju ustaški simboli i pokliči.
I Ustavni sud više puta kroz godine isticao je da je riječ o ustaškom pozdravu koji nije u skladu s Ustavom Hrvatske.
Predsjednik Hrvatske Zoran Milanović nekoliko puta je proteklih godina otkazivao učešće na nekim državnim događajima, jer su u zvaničnom protokolu učestvovali i oni s ustaškim HOS-ovim oznakama.
Brojne nevladine organizacije, stranke ljevice i lijevog centra, kao i predstavnici srpske i jevrejske zajednice u Hrvatskoj, godinama traže da se kroz Krivični zakon snažnije kažnjavanje ustaški simboli i pokliči.
Bojkot državnih komemoracija u Jasenovcu počeo je 2014. u vrijeme desničarske Vlade premijera Tihomira Oreškovića, koju je predvodila Hrvatska demokratske zajednica (HDZ) na čelu s Tomislavom Karamarkom, ali je on neko vrijeme nastavljen i po dolasku politički umjerenijeg Andreja Plenkovića na čelo HDZ i vlade.
Od tada su nekoliko godina predstavnici Srpskog narodnog vijeća, Koordinacije jevrejskih opština u Hrvatskoj i Saveza antifašističkih boraca i antifašista Hrvatske održavali svoje komemoracije kritikujući vladu zbog revitalizacije ustaštva i revidiranju istorije Drugog svjetskog rata.
Komemoracija u Jasenovcu posvećena je probolju 600 preostalih logoraša Jasenovca 22. aprila 1945, od kojih je preživjelo njih oko 100.
Koncentracioni logor Jasenovac bio je logor smrti i najveće stratište u Hrvatskoj. Formiran je tokom Drugog svjetskog rata kao mjesto zatvaranja, prisilnog rada i likvidacija prvenstveno Srba, Roma, Jevreja, ali i Hrvata i drugih u cilju stvaranja etnički čiste teritorije kvislinške NDH.
U tom logoru su od avgusta 1941. do 22. aprila 1945. ljudi ubijani zbog vjerske, nacionalne ili ideološke pripadnosti. U njegovom sastavu su bili logori u Bročicama, Krapju, Jasenovcu i Staroj Gradiški.
Javna ustanova spomen područje Jasenovac prikupila je imena 83.145 žrtava. Od toga je 47.627 Srba, 16.173 Roma, 13.116 Jevreja, 4.255 Hrvata i 1.128 Bošnjaka. Među stradalima bilo je više od 20.000 djece.
Bonus video:
