Trenutno je na sjeveru Kosova relativno mirno, ali to je samo zatišje pred novu buru. Primjetna je napetost i neizvjesnost, ne mogu a da ne primijetim i da je nezadovoljstvo i strpljenje ljudi blizu krajnjih granica i da su oni satjerani u ćošak u kojem više nema prostora za povlačenje nazad i vrlo lako se može desiti da situacija eksplodira, kaže u razgovoru za “Vijesti” Marko Jakšić, pravnik, bivši odbornik Građanske inicijative SDP ubijenog Olivera Ivanovića, povodom nasilnog ulaska kosovske policije u zgrade opština Leposavić i Zubin Potok i skidanja srpskih i postavljanja kosovskih zastava.
Akcija je preduzeta kako bi se novoizabranim gradonačelnicima omogućilo da zauzmu kancelarije.
Kako su na ove akcije reagovali građani?
Građani su u petak u sve tri opštine pokušali da spriječe ulazak specijalaca u zgrade opština mirnim putem i pasivnim otporom, koristeći svoje pravo na građansku neposlušnost, što se može vidjeti iz mnoštva snimaka i fotografija. Međutim, to nije spriječilo Kurtijeve specijalce da upotrijebe nesrazmjernu silu u cilju ostvarivanja sulude i razumu protivne odluke. Zar je sve ovo bilo neophodno zbog postavljanja tri kosovske zastave, ulaska tri osobe koje su dobile podršku od tri odsto građana tih opština u objekte od po nekoliko stotina kvadrata i trijumfalnog slikanja te trojice sa “safari” ministrom Svečljom.
Je li bilo ljudi u tim zgradama?
Svi radnici tih opština još u novembru su podnijeli ostavke zbog sistemske diskriminacije od strane Kurtijevog režima, dok su u petak specijalci iz zgrada opština izbacili nekoliko stotina radnika opštinskih administracija iz sistema Republike Srbije koji u ovim objektima rade sve vrijeme od kraja sukoba 1999. godine. I to sve obezbjeđuje po nekoliko desetina specijalaca sa fantomkama i u punoj borbenoj opremi sa po nekoliko blindiranih vozila. I sve to mimo volje većinskog stanovništva. Nije to neki distopijski naučnofantastični film već realnost. Oni koji se sjećaju, a ima tih, lako će uočiti sličnost sa Miloševićevim ponašanjem tokom devedesetih, na primjer, u opštini Srbica. Svi znamo kako se to završilo. Nema ljubavi na silu, niti se demokratija uvodi nasiljem i specijalnom policijom sa dugim cijevima.
Bili ste neposredan svjedok ovih događaja. U kojoj mjeri je upotrebljavana sila?
Definitivno je riječ o prekomjernoj upotrebi sile. Osim ogromne količine suzavca, bezbroj upotrijebljenih šok bombi, vodenih topova, gumenih metaka, korišćeno je i smrtonosno oružje. Trojica momaka imaju ustrjelne rane u predjelu donjih ekstremiteta. Broj ostalih povrijeđenih što od gelera, udaraca kundacima ili palicama je oko dvadesetak, a o onima koji su zatražili pomoć zbog suzavca da i ne govorim. Koliko su bili ostrašćeni potvrđuje i bezrazložno premlaćivanje vođe opozicione građanske Inicijative. Moram da primijetim da su određene uniforme koje su koristili u ovoj akciji, kao i naoružanje koje su ti ‘’specijalci’’ imali, kao i neke oznake na šljemovima, djelovali kao da je riječ o preobučenim pripadnicima Vojske Kosova, kojima je pristup zabranjen na Sjeveru Kosova od strane NATO.
Da li se tako nešto moglo očekivati?
Ovo je samo još jedan u nizu predvidivih poteza zvanične Prištine. Svako ko malo poznaje političko djelovanje i agendu Kurtija i njegovog Samoopredjeljenja mogao je da očekuje ovakvu akciju. Otvorena mržnja prema Srbima, posebno prema onima na Sjeveru Kosova, koja je i formalizovana kroz dva programska akta Samoopredjeljenja iz 2012. i 2013. godine, Alternative za Sjever i Alternative, u kojima je taksativno nabrojano sve što će po pitanju neposlušnih Srba on uraditi po preuzimanju vlasti, i čega se doslovce drži. Od baza, preko institucija, albanizacije Sjevera, do ukidanja srpskog jezika i prava iz Ahtisarijevog paketa.
Ovi dokumenti su poznati javnosti, pa i predstavnicima međunarodne zajednice?
Mnogi, a pogotovo predstavnici međunarodne zajednice ove dokumente na vrijeme nisu čitali i to je dovelo do toga da ovaj rigidni političar i isti takav pokret budu dugo vremena romantičarski posmatrani i idealizovani jer nemaju okrvavljene ruke u ratu. U posljednje vrijeme Kurti sve češće otkriva i svoju stvarnu namjeru koju otvoreno pominje kao “hrvatski scenario”. Očigledno da zbog dosadašnjih popuštanja međunarone zajednice na sve što je uradio na Sjeveru Kosova kroz politiku svršenog čina, on razmišlja o insceniranom sukobu za koji bi da optuži Srbe i onda riješi pitanje Sjevernog Kosova kao što je i Hrvatska riješila pitanje Krajine.
Da li vjerujete da je akcija preduzeta baš juče zbog mitinga i odlaska većeg broja muškaraca sa Kosova u Beograd ili je planirana još ranije?
Kurti je u svojoj izjavi potvrdio da je akciju najavio britanskom izaslaniku Piču, što znači da je akcija ranije planirana, i da nije slučajno izabran dan kada je najmanje 5.000 građana sa Sjevera Kosova bilo manje-više prinudno odvedeno na miting koji je organizovao Aleksandar Vučić. O suludosti takve odluke bilo bi izlišno govoriti. Zato ne čude mnogi komentari onih koji kažu da su Kurti i Vučić koordinisali ovu akciju, odnosno da su mijenjali opštine za autobuse albanskih autoprevoznika koji su ove ljude prevozili do Beograda.
Vlast u Beogradu stalno ponavlja da će “zaštiti srpski narod na Kosovu”. Kakvu vrstu zaštite očekuju Srbi sa Kosova od države Srbije?
Minimum koji je Srbija već morala da uradi je uspostavljanje reciprociteta. U svemu u čemu Kurti diskriminiše ili ugrožava Srbe sa Kosova, kao na primjer u pogledu KM tablica, ličnih karti i kršenja sporazuma vezanih za njihovo korišćenje, ali i u svim drugim situacijama. Osim stalnog ponavljanja da će nas zaštititi, što se u praksi ne dešava, mnogo bolju zaštitu vlasti u Beogradu bi Srbima na Kosovu pružili povlačenjem ili moratorijumom u pregovorima sa Prištinom sve dok se stanje na Sjeveru Kosova ne vrati u normalnost i dok se specijalci ne povuku i ne prestane sistemska diskriminacija. Jer bi to probudilo međunarodnu zajednicu koja je sve vrijeme na auto-pilotu kada je Kosovo u pitanju. Takođe, jedan od odgovora Beograda koji bi poboljšao položaj Srba bi bio i ponovno uspostavljanje onih institucija koje je Srbija poštujući Briselski sporazum ukinula.
Nisam optimista
Kako vidite dalji razvoj situacije?
Nažalost, nisam optimista. Očekujem nastavak Kurtijevog ludila i sprovođenja daljih akcija usmjerenih protiv stanovnika Sjevera Kosova. Dosadašnja razočaravajuća reakcija međunarodne zajednice koja to što on radi nije osudila ili pokušala da ga spriječi upotrebom misija KFOR i EULEKS, odnosno, čak ga je nagradila statusom Kosova kao kandidata za Savjet Evrope i bezviznim režimom, njemu predstavlja dodatni vjetar u leđa, tako da je vrlo realno da su na redu bolnice, škole, banke i ostale institucije koje funkcionišu na Sjeveru Kosova. I sve će to trajati dok neko na Zapadu ne shvati da ovi ljudi ovdje samo žele da žive život dostojan čovjeka i da za njih važe ista prava kao za sve druge u Evropi. Želim da vjerujem da na to nećemo čekati predugo jer sve ovo do sada vodi samo u jednom pravcu, a to je etničko čišćenje Sjevernog Kosova.
Bonus video:
