Pet parlamentarnih partija i organizacija koje tehnički organizuju proteste "Srbija protiv nasilja" uputile su zajedničko pismo međunarodnim akterima u kojem su iznijeli zahtjeve da se evropske institucije dodatno angažuju u sprovođenju preporuka koje su dali u cilju demokratizacije Srbije.
Pismo je upućeno Generalnom direktoratu Evropske službe za spoljne poslove, izvestiocu Evropskog parlamenta za Srbiju Vladimiru Bilčiku, zamjeniku pomoćnika sekretara u Stejt departmentu SAD Gabrijelu Eskobaru, ambasadorima EU i SAD u Srbiji, kao i šefovima misije OEBS-a i Saveta Evrope u Srbiji Janu Bratu i Tobijasu Flesenkemperu, a potpisali su ga poslanička grupa Ujedinjeni – Stranka slobode i pravde, Pokret slobodnih građana, Pokret za preokret i Sindikat Sloga, poslanička grupa Zeleno-levi klub – Ne davimo Beograd.
„Srbija je od tad zemlja slomljenog srca. Naravno, daleko od toga da je Srbija jedina zemlja koja je doživela masovna ubistva. Ali ne treba bežati od činjenice da su se ovi događaji odigrali u atmosferi nasilja i straha, u zemlji u kojoj se protivnici vlasti svakodnevno zastrašuju i vređaju i gde je na meti svako ko se usudi da iznese kritičko mišljenje o vlasti i označen je kao zaverenik u njenom rušenju. Jezik uvreda preplavio je medije, Parlament i javni prostor uopšte“, navodi se u pismu, prenosi N1.
Srbija je, kako stoji u pismu, po navodima izveštaja EU o Srbiji, „duboko podijeljena“, takođe i zemlja u kojoj je predsjednik, prije samo dvije godine, u udarnom televizijskom terminu opisivao kako je klan iz podzemlja, odgovoran za višestruka ubistva, svoje žrtve pretvarao u „ljudske ćevape“, uz jezive fotografije za ilustraciju slučaja
Susjedstvo škole u kojoj je došlo do masovne pucnjave – u centru Beograda – prepuno je oslikanih murala mrtvih fudbalskih navijača. Škola je takođe u blizini murala Ratka Mladića. Uprkos brojnim neuspešnim pokušajima zabrinutih građana da ga uklone, mural, oslikan 2021. godine, prefarban je tek nedavno – 9. maja ove godine, navode potpisnici.
U pismu se podsjeća da su za nekoliko dana od ovih neopisivih tragedija, građani glavnog grada Srbije izašli su na ulice odbacujući kulturu nasilja koja je preplavila zemlju u vrijeme vladavine aktuelnog predsjednika i njemu lojalnih medija.
„Od prvog protesta 8. maja, održano je još osam skupova ‘Srbija protiv nasilja’ koje su tehnički organizovale opozicione parlamentarne stranke. Oni su samo narastali kako su građani – a posebno mladi – dizali svoj glas i organiozovali se. Zahtjevi uključuju smjenu visokih zvaničnika, oduzimanje dozvola za emitovanje provladinim televizijskim stanicama ozloglašenih zbog emitovanja nasilnih rijaliti programa i ignorisanja opozicionih političara, smjenu članova Regulatornog tela za elektronske medije (REM) i rukovodstva državnog javnog servisa emitera (RTS), kao i gašenje tabloida poznatih po širenju laži i targetiranju protivnika vlasti’, navodi se u pismu.
Umjesto da ujedini zemlju koju su potresle od dve tragedije, predsjednik je, kako navode, radio ono što najbolje ume – potpirivao podjelu i ciljao „neprijatelje“, a demonstrante je okarektirisao kao ‘ološ’ i ‘lešinare’.
„Predsjednik je ponudio da otpočne razgovore sa opozicijom, ali nije prestao da vrijeđa i kleveta one sa kojima navodno očekuje da uđe u taj dijalog. Pribegavši taktici tipičnoj za njegov režim najavio je prijevremene izbore“, navode potpisnici i ističu da predstojeći izbori – ako se zaista raspišu – biće još jedni koji teško da će biti pošten.
Stranke koje tehnički organizuju proteste ne odbijaju izbore, ali oni će imati istinski legitimitet samo ako se uslovi za sve izjednače.
Da bi se unapredila pravna sigurnost i pružile jednake mogućnosti izbornim takmacima, za zakonodavstvo bi bila korisna dalja revizija kako bi se odgovorilo na izazove u vezi sa zloupotrebom administrativnih resursa i pristupa medijima i eliminisale preostale praznine i nedoslednosti, mnogo prije sledećih izbora i u okviru inkluzivnog i transparentnog konsultativnog procesa, naveli su kao jednu od ključnih preporuka u pismu..
„Da bi se obezbijedila dosledna primjena procedura na dan izbora i unapredili profesionalni kapaciteti izborne administracije, standardizovana obavezna obuka bi se mogla razmotriti za sve članove lokalnih izbornih komisija i biračkih odbora i potencijalne članove, uključujući i prošireni sastav. Kao odgovor na zabrinutost za ažurnost biračkih spiskova u cilju povećanja poverenja javnosti, vlast treba da omogući sprovođenje potpune revizije Jedinstvenog biračkog spiska i matičnog registra što je prije moguće, uz učešće relevantnih aktera, uključujući političke partije i civilno društvo“, navode u zajedničkom pismu.
Ističu da vlast treba da preduzme mjere za sprečavanje zloupotrebe službenih i državnih resursa i da bi zakon trebalo da obezbijedi jasno razdvajanje između zvaničnih funkcija i predizbornih aktivnosti nosilaca funkcije. Prekršaji bi, kako se dodaje, trebalo da budu proaktivno sprečeni i da se rešavaju od strane relevantnih organa putem proporcionalnih i odvraćajućih sankcija.
Vlast, prema njihovom mišljenju, treba da uspostavi i sprovodi efikasne zakonske i institucionalne mehanizme nadzora, kako bi se spriječilo zastrašivanje i pritisak na birače, uključujući zaposlene u javnim i državnim institucijama i preduzećima.
„Da bi se osigurala pravna sigurnost i odgovornost za finansiranje kampanje, zakonodavstvo bi trebalo dalje revidirati kako bi se otklonili nedostaci i prethodne preporuke ODIHR-a i GRECO-a, uključujući eksplicitno regulisanje kampanje trećih strana i odredbi o efikasnim, proporcionalnim i odvraćajućim sankcijama za kršenje i neadekvatno prijavljivanje. Da bi se omogućila efikasna primjena, Krivični zakonik treba uskladiti sa Zakonom o finansiranju političkih aktivnosti“, navodi se u pismu.
Potrebno je, kako dodaju, ojačati nezavisnost Regulatornog tela za elektronske medije (REM), njegova odgovornost tokom perioda kampanje treba da bude eksplicitno definisana zakonom i da se proširi na sve aspekte medijskog izveštavanja o izborima. REM navode oni, treba proaktivno da koristi svoja zakonska ovlašćenja za postupanje po službenoj dužnosti u slučaju kršenja medijske regulative, na osnovu svog sistematskog monitoringa.
Da bi se obezbedila doslednost procesa glasanja, brojanja i tabela, RIK treba da objavi jasna, dosljedna i blagovremena uputstva i odluke o svim postupcima na dan izbora koji nisu dovoljno regulisani zakonom. Izborna administracija treba da preduzme mjere za poboljšanje efikasnosti rješavanja sporova, kroz suštinsko razmatranje svih pritužbi u vezi sa izbornim danom i omogućavanje prijavljivanja upravnih i krivičnih prekršaja nadležnim organima, navodi se u pismu.
Javni servis RTS treba odmah da započne bar jedan novi nedeljni debatni politički format u kome bi parlamentarne stranke trebalo da imaju najmanje 35 minuta vremena, ne nužno uz prisustvo predstavnika vladajuće koalicije, navodi se i dodaje da bi time javni servis dao priliku svim opozicionim partijama u Narodnoj skupštini da iskažu svoje programe i stavove.
„Pozivamo sve gore navedene međunarodne institucije koje su podržale ove preporuke da pomognu u njihovoj implementaciji u ovom ključnom trenutku za zemlju. Pozivamo ih da pomognu u uspostavljanju i omogućavanju transparentnog procesa o uslovima predstojećih izbora. Bez ove pomoći i bez procesa kroz koji možemo da dođemo do ravnopravnijih uslova i pravednije političke konkurencije, sadašnja duboka politička kriza neće biti rešena, a budućnost Srbije će ostati neizvjesna“, stoji u pismu.
Bonus video:
