Krivične prijave protiv gradonačelnika Tetova i Čaira nakon Kurtijeve posjete

Ministarstvo unutrašnjih poslova Sjeverne Makedonije podnijelo je 15. avgusta krivične prijave protiv gradonačelnika Tetova i Čaira zbog, kako je navedeno, "kršenja zakona o korištenju državnih simbola", tokom posjete premijera Kosova Aljbina Kurtija.

Gradonačelnika Tetova Bilalla Kasamija i gradonačelnika Čaira Visara Ganiua 15. avgusta je ispitala makedonska policija, koja je objavila da su podnesene krivične prijave.

"Tokom zvanične posjete delegacije Kosova Sjevernoj Makedoniji, koju je predvodio premijer Kosova Aljbin Kurti, na prijemu organizovanom 11. avgusta u ulici 'Ferid Murati' u Skoplju i na gradskom trgu u Tetovu, nije postupano u skladu sa Zakonom o upotrebi grba, zastave i himne Republike Sjeverne Makedonije", navodi se u saopštenju MUP-a u Skoplju.

"Tokom skupova organizovanih tim povodom", rečeno je dalje, "nije intonirana državna himna, a državna zastava Republike Sjeverne Makedonije nije podignuta, čime je prekršen članak 30. istog zakona", naveo je MUP.

U saopštenju je navedeno da će "policija nastaviti potragu za osobom koja je na jednom od skupova mahala zastavom tzv. 'velike Albanije'".

Načelnici kažu da se radi o 'komunističkoj' metodi zastrašivanja

Načelnici dvije opštine potvrdili su da su ispitani u policij i postupke vlasti nazvali "komunističkim", u svrhu "zastrašivanja".

"Ovdje komunizam nije mrtav, on živi i održavaju ga naši namjesnici zajedno s Ali Ahmetijem i [Arbenom] Taravarom. Ovakvi pokušaji zastrašivanja i šutnje, kao u vrijeme komunizma, nas nimalo ne plaše i mi nastavljamo uzdignute glave. Još manje nas plaše kada te ucjene i pokušaji kočenja ujedinjene opozicije dolaze od korumpiranih i ucijenjenih vlastodržaca koji sada svoje dane broje na prste. Vrijeme zastrašivanja Albanaca, hapšenja i odvođenja u ozloglašene policijske stanice je gotovo", rekao je gradonačelnik Tetova Bilall Kasami u objavi na Facebooku.

Zakon o upotrebi državnih simbola, član 30., predviđa kazne od 1.000 do 5.000 eura u slučaju da javna osoba prekrši odredbe, odnosno ako ne koristi te simbole u manifestacijama određenim drugim zakonskim odredbama.

Pendarovski tražio sankcionisanje

Predsjednik Sjeverne Makedonije Stevo Pendarovski zatražio je prethodno sankcionisanje čelnika opština Čair i Tetovo zbog, kako je rekao, "nacionalističkih provokacija koje sugerišu šovinističke ideje velikih država" tokom posjete premijera Kosova 11. avgusta u Tetovu i predgrađu Skoplja.

U ove dvije opštine naseljene albanskim stanovništvom kosovski premijer Albin Kurti boravio je na poziv gradonačelnika Čaira Visara Ganiua i Tetova Bilala Kasamija. Kurti je učestvovao u inauguraciji ulice nazvane po aktivisti Ademu Demaćiju (Adem Demaçi) u Čairu, dok je u Tetovu učestvovao na ceremoniji otvaranja puta.

Tokom ove posjete, Kurti i načelnik Tetova govorili su i o potrebi otvaranja tunela u dužini od oko 6 kilometara, koji bi povezivao Tetovo u Sjevernoj Makedoniji sa Prizrenom na Kosovu.

Kurti je dočekan sa albanskom ikonografijom, zastavama i drugim albanskim nacionalnim simbolima.

"Postavljanje provokativne nacionalističke ikonografije, koja promoviše šovinističke ideje velikih država, predstavlja raspirivanje mržnje i etničke netrpeljivosti, koje nesumnjivo napadaju osnovne principe i vrijednosti Okvirnog sporazuma, kao i koncept Makedonije kao multietničke države", rečeno je u reagovanju makedonskog predsjednika Steve Pendarovskog.

Reagovao je i na "nepoštivanje Zakona o upotrebi državnih simbola Sjeverne Makedonije".

"Organizatore javnih skupova u Tetovu i Čairu treba zakonski sankcionisati zbog kršenja zakonskih odredbi o upotrebi državne zastave i himne i zastava i simbola zajednica, potpuno ignorisanje simbola države. S tim u vezi pozivam nadležnim organima da što prije sprovedu procedure", navodi se u reagovanju Pendarovskog, koji je pokrenuo i dileme oko kršenja procedure za imenovanje ulice u Čairu po Ademu Demaćiju.

"Način realizacije ideje o preimenovanju puta u opštini Čair je u suprotnosti sa principom demokratske rasprave i poštovanja istorijskog nasleđa svih zajednica u državi. U tom smislu očekujem od nadležnih inspekcijskih službi da provjere da li je pri donošenju odluke poštovan princip dvostruke većine, pri čemu treba uključiti i glasove zajednica koje nisu većina u toj opštini", navodi se u pisanoj reakciji predsjednika Sjeverne Makedonije Steve Pendarovskog od 13. avgusta.

Adem Demaći, po kojem je nazvana ulica u Čairu, bio je kosovski aktivista koji je zbog svojih političkih pogleda proveo 28 godina u jugoslovenskim zatvorima, kasnije u srpskim, pa je često nosio i nadimak "balkanski Mandela".

Za svoj rad dobio je niz uglednih međunarodnih priznaja, od nagrade Saharov (1991), nagrade Sveučlišta u Oslu za ljudska prava (1955), a 2010. je postao dobitnik nagrade Heroj Kosova. Krajem devedesetih godina bio je i politički lider Oslobodilačke Vojske Kosova (OVK).

Kabinet premijera kontaktirao kosovskog ambasadora

Kabinet premijera Dimitra Kovačevskog 12. avgusta je objavio saopštenje navodeći da je "ova posjeta Aljbina Kurtija privatna posjeta i da se za detalje o pozivu, protokolu i organizaciju navedenog događaja teba obratiti organizatoru". Za isticanje nedržavnih zastava u publici na koncertu u Tetovu, iz kabineta premijera poručili su da je to protiv protokola i zakona za organizovanje događaja u prisustvu državnika stranih zemalja.

"Kabinet premijera je tokom dana kontaktirao ambasadora Kosova u Sjevernoj Makedoniji u vezi sa pomenutom ikonografijom koja je korištena tokom privatne posjete premijera Kosova toj zemlji", navodi se u saopštenju.

Iz kabineta premijera Kovačevskog ističu i da se ne slažu sa preimenovanjem ulice koja nosi ime herojske Druge makedonske brigade i da je "lokalna samouprava trebala marljivije da radi svoj posao u proteklom periodu i izgradi novu ulicu koja će u skladu sa zakonskom procedurom dobiti naziv".

Promovisani zajednički projekti, kaže Mejhiti

Na ove izjave je reagovao Izet Mejhiti, bivši predsjednik Čaira, sada predsjednik stranke novog Demokratskog pokreta, sa čijim se predstavnicima Kurti sastao.

"Mislim da ovu posjetu treba gledati pozitivno, jer su promovisani zajednički projekti, poput puta Tetovo-Prizren, koji će okupiti ljude, doprinijeti ekonomskom razvoju i većem turizmu. Zamoliću vas da razmišljate pozitivnije. Vidim da po svaku cijenu želite nešto pronaći. Bilo je to okupljanje. To nam se dešava svaki dan, ja takođe vidim i karte 'velike Makedonije'. Bili smo i u opštini Tetovo gdje su makedonska, albanska i opštinska zastave ispred zgrade Opštine. Ako želimo da to tako gledamo, možemo praviti probleme po svaku cijenu", rekao je Mejhiti.

Naglasio je da primjer imenovanja ulice po Ademu Demaćiju ne bi trebao predstavljati problem, jer se, prema njegovim riječima, radi o osobi evropskih vrijednosti, dobitniku nagrade Saharov koju dijeli Evropski parlament i borcu za ljudska prava i slobode i naciju kosovskih Albanaca.

Osim predsjednika Steve Pendarovskog, na posjetu kosovskog premijera Aljbina Kurtija reagovale su i druge makedonske stranke, dok je stranka "Ljevica" tražila da Kurti bude proglašen "personom non grata" (neželjena osoba).

Opoziciona VMRO-DPMNE prozvala je vladajući Socijaldemokratski savez (SDSM), pitajući ko je obezbjeđivao posjetu kosovskog premijera, ako je bila privatna.