Šemsi Gara je 30 godina upravljao velikim bagerom u kosovskom rudniku uglja, podižući oblake otrovne prašine koja mu je prekrivala lice i ulazila u disajne puteve. Ni život kod kuće nije bio mnogo bolji: termoelektrane koje snabdijeva rudnik neprestano su izbacivale dim iznad njegovog sela.
Gara je u nedjelju preminuo u 55. godini, nakon što trogodišnje liječenje nije uspjelo da obuzda njegov rak pluća. U posljednjim danima, nesposoban da hoda, ležao je na kauču kod kuće, mršav i u bolovima, dok je mašina pumpala kiseonik u njegovo iznemoglo tijelo.
“Stalno sam mu govorila da želim da mu pomognem, ali nisam mogla”, kazala je za Rojters njegova supruga Džejlane.
Dok se veliki dio svijeta okreće smanjenju upotrebe fosilnih goriva, zagađenje u zemljama Zapadnog Balkana ostaje uporno visoko zbog grijanja domaćinstava, zastarjelih termoelektrana, starih automobila i nedostatka novca za rješavanje problema.
Gradovi poput Beograda i Sarajeva često se nalaze na vrhu dnevnih svjetskih lista zagađenja, prema sajtovima koji prate kvalitet vazduha širom svijeta.
Ovo ima ozbiljne posljedice po zdravlje, a takođe bi moglo ugroziti izglede tih zemalja da se pridruže Evropskoj uniji, koja ima strože standarde za emisije.
“U regionu nema resursa za smanjenje zagađenja vazduha”, rekao je Mirko Popović, direktor Instituta za obnovljive izvore energije i regulatornu zaštitu životne sredine u Beogradu.
U Evropskoj uniji neto emisije gasova sa efektom staklene bašte smanjene su za oko 40% od 1990. godine, zahvaljujući prelasku na obnovljive izvore energije, navodi se u izvještaju Evropske komisije iz novembra.
Zemlje Zapadnog Balkana su se obavezale da smanje emisije ugljen-dioksida, ali ekonomske poteškoće usporavaju napredak.
Kosovo, jedna od najsiromašnijih zemalja Evrope, proizvodi više od 90% svoje energije iz uglja. Svjetska banka procjenjuje da će prelazak na ekonomiju bez uglja koštati 4,5 milijardi eura.
Uticaj zagađenja je očigledan širom regiona, posebno zimi.
Smog je ove nedjelje prekrio Beograd, dok Sarajevo leži u dolini koja zadržava zagađenje. Kvalitet vazduha u glavnom gradu BiH u utorak je bio klasifikovan kao “opasan”, najgori na svijetu, prema podacima IQAir-a, koji prati nivo zagađenja.
U Skoplju, lokalno stanovništvo koje nosi maske često danima ne vidi obližnje planine prekrivene snegom.
Stopa smrti uzrokovanih ambijentalnim zagađenjem relativno je visoka - 114 na 100.000 ljudi u Bosni i oko 100 u Srbiji i Crnoj Gori, pokazuju podaci Svjetske zdravstvene organizacije, u poređenju sa 45 u Njemačkoj i 29 u Francuskoj.
Gara je sahranjen u ponedjeljak na groblju u Obiliću, nedaleko od Prištine. Ljekar Haki Jašari kazao je za Rojters da su se stope obolijevanja od raka u Obiliću više nego udvostručile u posljednje dvije godine.
Kosovsko ministarstvo energetike je za Rojters izjavilo da je posvećeno smanjenju emisija i da ulaže u projekte obnovljivih izvora energije i modernizaciju postojećih postrojenja. Jašari žali što nije učinjeno više ranije."Zatvorili bi elektrane da smo deo EU. Ovo je neprihvatljivo".
Bonus video:
