Vlasti Srbije su demantovale da su snage bezbjednosti koristile oružje za masovno dejstvo, takozvani zvučni top, da rastjeraju i zastraše učesnike masovnog protesta u Beogradu 15. marta.
Opozicija i grupe za ljudska prava tvrde da je u subotu korišteno uveliko zabranjeno oružje koje emituje usmjerene zvučne talase za privremeno onesposobljavanje ljudi.
Srbija nije demantovala da u svom arsenalu ima taj uređaj.
Učesnici protesta u subotu su stajali tokom 15 minuta tišine za žrtve nesreće na željezničkoj stanici u Novom Sadu, kada se iznenada začuo šišteći zvuk koji je izazvao paniku i kratkotrajni stampedo.
Emitovanje zvučnih talasa u određenom pravcu kod pogođenih osoba može izazvati oštar bol u ušima, dezorijentaciju i paniku. Dugotrajna izloženost može izazvati pucanje bubne opne i trajno oštećenje sluha, kažu vojni eksperti.
Organizacije civilnog društva - Beogradski centar za ljudska prava, Građanske incijative, Komitet pravnika za ljudska prava - YUCOM, Incijativa A11, FemPlatz i CRTA saopštile su da im se javilo više od 3.000 građana koji opisuju sam događaj, prijavljuju zdravstvene tegobe i tjelesne povrede.
Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić je juče rekao da vjeruje da će Beograd danas uputiti pozivno pismo američkim i ruskim službama bezbjednosti da dođu, zbog navoda da je vlast upotrijebila “zvučni top” tokom protesta.
On je kazao novinarima u Beogradu da vjeruje u profesionalizam američkog Federalnog istražnog biroa (FBI) i ruske Federalne službe bezbjednosti (FSB), te optužio opoziciju i one koji ih podržavaju da su izmislili zvučni top.
“Neka oni (FBA i FSB) kažu za pet, deset, 20 dana... važno je za istoriju da ostane da vidite kako su lagali”, kazao je Vučić.
Prema njegovim riječima, opozicija, profesori koji podržavaju blokade, pojedini mediji “obmanjuju javnost i brutalno lažu” o upotrebi “zvučnog topa”.
“Ne možete dovijeka da izmišljate, na kraju se okrene protiv vas, ... ni pendrek nismo podigli, policijske snage su bile trpeljive...”, kazao je.
Prema njegovim riječima, za neke iz opozicije i one koji ih podržavaju nije važno što su policija vojska i BIA kazali da nije bilo nikakvog “zvučnog topa”.
Premijer Srbije u ostavci Miloš Vučević izjavio je ranije juče da je Vlada spremna da uputi zvaničan poziv američkom FBI i ruskoj FSB da dođu i sprovedu istragu o navodnoj upotrebi zvučnog topa.
Ministar unutrašnjih poslova Ivica Dačić tvrdi da srpska policija nikada u svojoj istoriji nije koristila nedozvoljena sredstva, pa ni zvučni top.
“Nikakvih razloga da se primjenjuju takva sredstva nije bilo. Mi nemamo šta da krijemo. Niti je pripremljeno za reagovanje, niti je korišćeno u istoriji srpske policije. To govorim pod punom moralnom, političkom i krivičnom odgovornošću kao ministar unutrašnjih poslova”, rekao je Dačić.
Prema njegovim riječima, prije više godina su bile ideje da se promijeni zakon u toj oblasti, ali zakon nije promijenjen i policija to poštuje.
Ministar zdravlja Zlatibor Lončar izjavio je juče da nisu tačni navodi desetina građana koji su poslije studentskog protesta prijavili različite zdravstvene tegobe izazvane upotrebom neke vrste “zvučnog topa” ili zasada neidentifikovanog “opšteopasnog sredstva” u Ulici kralja Milana.
Lončar je za Radio-televiziju Srbije (RTS) naveo da je u subotu uveče u Urgentnom centru bilo raznih povreda karakterističnih za događaje poput protesta, ali je i takvih povreda bilo “manje nego što ih bude na nekoj utakmici u Beogradu”.
Dodao je da se konsultovao sa stručnim ljudima o tegobama izazvanim zvučnim topovima i da su mu rekli da zvuk, brzina, širenje i domet “nemaju sličnosti sa zvučnim topovima”.
Demokratska stranka (DS) je juče podnijela krivičnu prijavu Tužilaštvu za organizovani kriminal protiv NN lica zbog sumnje da je na subotnjem protestu “aktiviralo zvučni top LRAD”, čija upotreba nije regulisana zakonima Srbije i koji može da izazove ozbiljne posljedice po ljude.
Predsjednik DS Srđan Milivojević rekao je novinarima ispred tužilaštva da je to prvi put u istoriji da je jedna vlast da bi “sačuvala fotelje” primijenila “akt terorizma prema sopstvenom narodu”.
On tvrdi da se zvučni top nalazi ilegalno u posjedu bezbjednosnih službi Srbije, kao i da se zna ime firme koja je proizvela to oružje i koja ga je nabavila, dodajući da je DS o tome pričao još 2022. godine.
Na pitanje novinara da li je moguće da nije u pitanju bio zvuči top već neko drugo oružje, Milivojević je rekao da postoji mogućnost da “režim koristi neko drugo sofisticirano oružje”, ali da je na tužilaštvu da to ispita.
Ocijenio je i da je nevjerovatna reakcija Višeg javnog tužilaštva (VJT) u Beogradu koje je odmah utvrdilo da nije korišćen zvučni top i da, umjesto da sasluša žrtve, “staje na stranu počinioca krivičnog djela” prejudiciranjem da su tvrdnje građana navodno lažne na osnovu demantija Univerzitetskog kliničkog centra Srbije.
“Ti ljudi ne samo da nisu nadležni da u tako kratkom vremenskom roku to utvrde i tako kažu, već sada zastrašuju i žrtve u korist dželata, u korist svojih nalogodavaca i svrstavaju se pod političku zastavu Srpske napredne stranke, pokazujući da nisu nezavisna, nepristrasna institucija, već da rade po političkom diktatu”, naveo je Milivojević.
Zatražio je da o svemu budu saslušani i Vučić, Dačić i vršilac dužnosti direktora policije Dragan Vasiljević.
Vojni analitičar Aleksandar Radić tvrdi da bezbjednosni sistem Srbije posjeduje “zvučni top” od prije nekoliko godina.
Radić je ocijenio da je priča o zvučnom topu sada tajna koja se dosljedno čuva i da ništa neće smjeti da procuri, jer bi bilo kakav dokaz o postojanju takvog sredstva u Srbiji ozbiljno kompromitovao vlast.
“Stranci su promijenili svoj odnos, mnoge strane televizije izvještavaju. Sada jako loše zvuči da se jedna vlast tako ophodi prema svojim državljanima. I rješenje kriznog menadžmenta je tvrditi da se ništa nije desilo”, kazao je Radić za N1.
Predrag Petrović iz Beogradskog centra za bezbednosnu politiku smatra da se u subotu desila “jedna demonstracija velike sile i osionosti od strane vlasti, koja je istovremeno i odraz velike nemoći.
“Vučić se suočava sa protestima koji ne jenjavaju, nego rastu. Sila uvijek ima dva kraja, a ova demonstracija sile je jako negativno odjeknula prije svega izvan Srbije. Sad ta šteta mora na neki način da se sanira - a vlast to svaki put čini tako što formira neki predmet, komisiju da ‘prikupi dokazni materijal’, a zapravo pokrije pravu istinu”, izjavio je za N1.
Pred upotrebu nekog sredstva prinude prema grupi, prvo treba da se izrekne naređenje naređenje toj grupi da se raziđe. I tek ukoliko ne poslušaju, slijedi primjena - ali ne prema masi, nego prema onima koji su izvor prijetnje
Od svih pitanje koja se sada postavljaju (da li je zvučni top, ako jeste - ko ga je koristio), Petrović kaže da je ključno to što ovo nije sredstvo koje je na listi dozvoljenih sredstava prinude.
“Čak i da postoji, način upotrebe je nezakonit, jer pred upotrebu nekog sredstva prinude prema grupi, prvo treba da se izrekne naređenje naređenje toj grupi da se raziđe. I tek ukoliko ne poslušaju, slijedi primjena - ali ne prema masi, nego prema onima koji su izvor prijetnje”, objasnio je, dodavši da postoje grupe poput djece na kojima ova sredstva ne smiju da se koriste.
Ako MUP nije koristio ovo sredstvo za razbijanje demonstracija, još je strašnija činjenica da mi u državi imamo paravojne ili parapolicijske privatne aktere koji mogu da nabave ili koriste ovako ozbiljna sredstva prinude, rekao je Petrović.
Stranka Zeleno-levi front (ZLF) saopštila je juče da se obratila svim predstavnicima međunarodne zajednice u Srbiji i da im je ukazala na upotrebu “oružja za masovno dejstvo, zvučnog topa” u toku subotnjeg protesta, što smatraju “zločinom režima protiv sopstvenog naroda”.
“Oružje je primijenjeno bez ikakvog pravnog okvira, pokazujući spremnost vlasti da krši osnovna ljudska prava i koristi represivne metode izvan svih zakonskih normi, imajući u vidu potencijal za masovne žrtve”, naveo je ZLF u dopisu.
Zeleno-levi front je međunarodnim predstavnicima ukazao i na sve druge vrste pritiska koje je, kako kažu, “protiv građana koristio režim”, kao što je “kontramiting na kome su učestvovali kriminalci i batinaši”, zatim otkazivanje javnog prevoza, “medijski i fizički napadi” na organizatore.
Evropska komisija je vidjela izvještaje o navodnoj upotrebi zvučnog topa ili sličnog oružja protiv mirnih demonstranata u Srbiji i poziva vlasti da do kraja istraže takve navode, rekao je portparol Gijom Mersije.
“Vidjeli smo izvještaje i optužbe o upotrebi takve opreme. Očekujemo brzu, transparentnu i kredibilnu istragu tih optužbi i podsjećamo da po Zakonu o ljudskim pravima EU, vlasti moraju zaštititi sve učesnike protesta od povređivanja i nasilja”, naveo je Mersije.
Bonus video:
