Rumunska renesansna arhitektura (poznata i kao rumunski nacionalni stil, neorumunski stil ili neobrancovenesc) pojavila se krajem 19. vijeka u okviru rumunskog art nuvoa, kao rezultat težnji da se pronađe specifičan rumunski arhitektonski stil. Ove težnje uglavnom su rezultat rada arhitekata poput Jona Mincua (1852–1912) i Jona N. Socolescua (1856–1924). Vrhuncem ovog stila smatra se međuratni period.
Ovaj stil predstavljao je nacionalnu reakciju na dominaciju francuski inspirisanog klasicističkog eklekticizma. Pored stranih uticaja, značajan doprinos dali su i rumunski arhitekti, koji su reinterpretirali tradiciju, stvarajući istovremeno originalan stil. Ion Mincu i njegovi sljedbenici, kao što su Grigore Cerchez, Kristofi Cerchez, Petre Antonesku ili Nikolae Ghica-Budešti, zalagali su se za modernu arhitekturu s rumunskim pečatom, baziranu na tezama poput onih koje je formulisao A. Odobescu oko 1870. godine.
UNESCO-ova baština u Rumuniji obuhvata kulturno i prirodno bogatstvo koje fascinira svojom bogatom istorijom i jedinstvenom biodiverzitetom. Često smatrana draguljem Jugoistočne Evrope, Rumunija je dom brojnih spomenika svjetske kulturne baštine, koji svjedoče o vjekovima nasljeđa. Od veličanstvenih Oslikanih manastira Moldavije, sa freskama starim vjekovima, do drevnih tvrđava Karpata, čuvara minulih epoha.
Regija Transilvanija, ovjekovječena svojom srednjovjekovnom arhitekturom, nalazi se na listi sa Utvrđenom crkvom u Biertanu. U međuvremenu, delta Dunava, sa svojim jedinstvenim biodiverzitetom, zaokružuje ovu riznicu čuda.
Lokaliteti poput istorijskog centra Sigišoare, gdje je rođen Vlad Cepeš, obogaćuju kulturno nasljeđe. Uronite u baštinu koju je UNESCO proglasio u Rumuniji, gdje svaki lokalitet predstavlja živo poglavlje istorije i prirode koje prevazilazi vrijeme.
MANASTIR TISMANA
Tismana je najstariji manastir u rumunskoj kneževini (bivša Vlaška), mjesto koje je sačuvano do danas. U njemu je živio Nikodim (1320–1406), zaštitnik Oltenije, piše istoričar Florin Mihai.
Prvi manastir u Vlaškoj, koji i danas živi, izgrađen je između 1375. i 1378. godine. Nalazi se 40 kilometara od grada Târgu-Jiu. Temelje je postavio knez Radu I (1377–1383), dok je inicijativa potekla od monaha Nikodima (oko 1320–1406), kojeg je Rumunska pravoslavna crkva kanonizovala.
MANASTIR VORONEC
Manastir Voronec je jedan od najljepših manastira u Bukovini, uvršten u UNESCO-ovu baštinu Rumunije. Poznat i kao „Sikstinska kapela Istoka“, manastir Voronec impresionira svojim izuzetnim freskama. Od vremena vladavine Stefana Velikog, a i nakon njegove smrti 1488. godine, manastir je postao značajan centar vjere i kulture u srednjovjekovnom Kraljevstvu Moldavije.
MANASTIR HOREZU
Manastir Hurezi ili Horezu, najvažnija zadužbina rumunskog mučenika Konstantina Brankovanua (1688–1714), predstavlja sintezu rumunske umjetnosti tog doba. Izgrađen je između 1690. i 1693. godine, a velika crkva manastira završena je 8. septembra 1693. godine. Manastir je trenutno najveći vjerski kompleks u Rumuniji i proglašen je UNESCO-ovim istorijskim spomenikom.
Dvorac Bran (srednjovjekovni odbrambeni stil)
Dvorac Bran je nesumnjivo najpoznatiji ne samo u Rumuniji, već i jedan od najprepoznatljivijih dvoraca u Evropi i svijetu. Poznat kao "Drakulin dvorac", reklamira se kao dom junaka iz naslova romana Brema Stokera “Drakula”, iako ne postoje istorijski dokazi koji bi potvrdili ovu legendu. Nalazi se na mjestu nekadašnje tvrđave tevtonskih vitezova iz ranog 13. vijeka, a prvi put se pominje u pisanim dokumentima krajem 14. vijeka, 1377. godine.
Dominantne karakteristike Dvorca Bran su brojne kule i tornjevi sa crvenim krovovima, koji izgledaju impresivno, pomalo misteriozno, pa čak i zastrašujuće dok se uzdižu iznad guste šume koja okružuje dvorac.
Dvorac Korvin (renesansno-gotički stil)
Posjeta Transilvaniji nije potpuna bez obilaska jednog od njenih najvažnijih dvoraca - Dvorca Korvin. Poznat kako u Rumuniji, tako i širom svijeta, ovaj dvorac u Hunedoari predstavlja spomenik posebnog šarma zahvaljujući raznovrsnim stilovima gradnje, inovacijama u vojnim i civilnim elementima, kao i burnom životu na dvoru koji ga je tu trajao više od 400 godina. Dvorac Korvin dominira gradom Hunedoarom svojom impozantnom pojavom. Za one privučene Srednjim vijekom, ovaj dvorac predstavlja jedinstven spomenik u Rumuniji i jedan je od najatraktivnijih u Evropi. Njegov upečatljiv izgled potiče od visokih kula koje su dio njegove strukture. U 14. vijeku dvorac je služio kao tvrđava, dok nije postao rezidencija vojvode Janka od Hunedoare. Projektovan u gotsko-renesansnom stilu, zamak je izgrađen krajem Srednjeg vijeka i jedan je od najvećih u Evropi.
Dvorac Peleš (neorenesansni arhitektonski stil)
Prekrasni Dvorac Peleš izgrađen je u neorenesansnom stilu između 1873. i 1914. godine. Posjetioce privlači ne samo zbog neosporne ljepote već i zbog svoje lokacije – Sinaia je jedno od najljepših mjesta u Rumuniji. Kompleks dvorca uključuje i Dvorac Pelišor i lovačku kuću Foišor.
Izgradnja je počela nakon što je kralj Karol I od Rumunije posjetio region i bio fasciniran njegovom ljepotom. Dvorac je prvobitno bio namijenjen za lovačku i ljetnju rezidenciju. Tokom komunističkog režima, dvorac je konfiskovan 1947. godine i kratko vrijeme služio kao muzej. Nakon revolucije 1989. godine, Peleš je ponovo otvoren za turiste.
Dvorac Pelišor (stil art nuvo)
Dvorac Pelišor izdvaja se svojim jedinstvenim dizajnom u rumunskom i evropskom kontekstu. Projektovao ga je češki arhitekta, a kraljica Marija je tražila dodavanje vizantijskih i keltskih elemenata, stvarajući potpuno jedinstven izgled. Izgrađen početkom 20. vijeka, ima 99 soba, manje od 160, koliko ima Dvorac Peleš, ali broj je impresivan, s obzirom na veličinu zgrade.
Dvorac Sturdza (neogotički stil)
Izgrađen na mjestu moldavskog naselja starog 600 godina, Dvorac Georgija Sturdze, sagrađen krajem 19. i početkom 20. vijeka, danas je pravi arhitektonski dragulj u neogotičkom stilu. Nalazi se na sjeveroistoku Rumunije, a njegova fasada je ukrašena grbovima i tornjevima koji čuvaju park dvorca. Tokom komunizma, veliki dio umjetničke kolekcije dvorca nestao je, ali zgrada i dalje odiše istorijskim značajem.
Dvorac Jidvei (stil francuske renesanse)
Dvorac Jidvei, smješten u samom centru Rumunije, prelijepa je građevina u stilu francuske renesanse. Izgrađen u 16. vijeku, dvorac je tokom narednih vjekova nekoliko puta restauriran, pri čemu su dodati barokni elementi, stvarajući tako eklektičnu mješavinu stilova i dekora. Njegov slikoviti izgled, zajedno sa okolinom i spektakularnim pogledima na okolinu, čine dvorac Jidvei jednim od najromantičnijih i najmagičnijih zamaka u Rumuniji. Prepoznatljive okrugle kule dvorca su jedno od glavnih obilležja pomenutog francuskog arhitektonskog stila. Danas je dvorac Jidvei poznat po impresivnim vinogradima i vinarijama u ovom regionu.
Dvorac Julija Hašdeu (stil spiritističkog hrama)
Dvorac Julija Hašdeu ima, bez sumnje, jednu od najdirljivijih priča i svjedoči o bolu koji je otac morao da izdrži nakon gubitka svoje jedine kćerke. Bogdan Petriceicu Hašdeu, poznati rumunski pisac i filolog, bio je otac briljantne Julije, prve Rumunke primljene na Sorbonu u Parizu, koja je umrla od tuberkuloze u 19. godini. Priča se da je, nakon njene smrti, B. P. Hašdeu odlučio da sagradi dvorac u njenu čast, a planove za gradnju diktirala je sama Julija tokom brojnih seansi koje je pisac organizovao. Dvorac je prepun simbolike, a jedna od soba je posebno dizajnirana kako bi omogućila Julijinom duhu da se vrati i komunicira sa svojim voljenim ocem.
Tvrđava Fagaraš (srednjovjekovni odbrambeni stil)
Smještena u centralnoj Rumuniji, tvrđava Fagaraš predstavlja odličan primjer srednjovjekovne odbrambene arhitekture. Izgrađena u 14. vijeku, podignuta je na mjestu ranije drvene građevine. Nekoliko vjekova kasnije, nakon proširenja, smatrana je jednom od najvećih građevina u transilvanijskom regionu.
Kao tipičan primjer srednjovjekovne odbrambene arhitekture, tvrđava Fagaraš ima vodeni rov, most preko njega koji je predstavljao jedini ulaz u zamak, kao i nekoliko kula.
Iako je bila utvrđenje, tvrđava Fagaraš bila je prilično luksuzna za svoje vrijeme, jer je služila kao rezidencija nekoliko uglednih ličnosti, poput princa Transilvanije Gabrijela Betlena, Đorđa I Rakocija i njihovih porodica. Danas je zamak popularna turistička atrakcija, jer posetioci mogu obići i njegovu unutrašnjost i spoljašnjost, gdje se nalaze prelijepe dvorane, unutrašnje dvorište i restaurirani podzemni prolazi.
Kantakuzino dvorac (u neoromanskom stilu)
Kantakuzino dvorac izgrađen je 1911. godine u neoromanskom stilu i pripadao je porodici Kantakuzino sve do nacionalizacije 1948. godine. Tokom komunističkog perioda, originalni namještaj iz dvorca je uklonjen, a dio unutrašnjih zidova je bio prefarban. Nakon pada komunističkog režima 1989. godine, dvorac je vraćen porodici Kantakuzino, koja ga je prodala 2004. godine
Danas je Kantakuzino dvorac muzej, a njegova velika sala čuva grbove porodica povezanih sa porodicom Kantakuzino, kao i različite portrete članova te porodice.
Tvrđava Rašnov (stil srednjovjekovne odbrane)
Još jedan rumunski zamak koji je bio dio odbrambenog sistema Transilvanije protiv Osmanlija i Tatara je tvrđava Rašnov. Izgrađena između 1211. i 1225. godine, kao utočište, između ostalog, koristio ju je Mihajlo Hrabri 1600. godine i valahijske izbjeglice tokom pokreta pod vođstvom Tudora Vladimireskua 1821. godine.
Tvrđava je djelimično uništavana tokom godina – 1718. godine u požaru i 1802. godine u zemljotresu, ali je obnovljena između 1955. i 1966. godine. Zbog nedostatka vode unutar tvrđave, legenda kaže da su stanovnici tokom opsade prisilili dva turska zarobljenika da kopaju bunar punih 17 godina. I danas posjetioci mogu vidjeti stihove iz Kurana ispisane na zidovima bunara. Što se tiče sudbine dvojice zarobljenika, ne zna se tačno šta im se dogodilo - neki kažu da su oslobođeni nakon završetka izgradnje bunara, dok drugi tvrde da su pogubljeni. Legenda takođe kaže da se na dnu bunara nalazi blago staro 300 godina.
Dvorac Savaršin (stil neoklasicizma)
Dvorac Savaršin je neoklasicistička seoska kuća smještena na privatnom posjedu od 6,5 hektara u Savaršin parku. Nekada je pripadao kralju Mihajlu I od Rumunije i bio je službena rezidencija kraljevske porodice.
Dvorac je okružen prelijepim arboretumom sa izuzetnim prirodnim primjercima biljaka, cvijeća i ptica. Sadašnja građevina datira iz kasnog 19. vijeka, ali je ranija kraljevska građevina postojala na istom mjestu barem tri vijeka, pripadajući uglavnom ugarskim plemićkim porodicama. Istorija dvorca je prilično burna, jer je pretrpio i komunistički režim i razorni požar.
Palata Mogošoaja (stil Brankovenskog stila)
U blizini Bukurešta, na samo 10 kilometara udaljenosti, nalazi se palata Mogošoaja, izgrađena između 17. i 18. vijeka. Palata predstavlja bogatstvo i važnost nekih od najvećih porodica u Rumuniji.
Okružena prostranim vrtovima, palata odiše romantičnom i šarmantnom elegancijom, koja se razlikuje od drugih zamkova u zemlji, jer većina njih oslikava nemirna i turbulentna srednjovjekovna vremena. Tokom vremena, palata je služila kao važno mjesto za političke susrete i razgovore o nacionalnim pitanjima. Eksterijerom palate dominiraju stubovi i lukovi, koji su zaštitni znak Brankovenskog stila.
Palata kulture u Jašiju (stil neogotike)
Bez sumnje magična i očaravajuća, palata kulture u Jašiju lako bi mogla biti dio bajke, ali ponosno stoji u ovom gradu. Neogotička palata izgrađena je početkom 20. vijeka i bila je administrativno i sudsko središte do 1955. godine. Palata kulture ima impresivnih 298 soba - sve prostrane i prilično veličanstvene. Unutrašnjost je primjer maštovitog i umjetničkog dekorativnog stila. Jedna od sala posvećena je portretima rumunskih vojvoda. Danas se u palate nalazi nekoliko muzeja, uključujući Muzej nauke i tehnologije, Muzej umjetnosti i Muzej etnografije.
Palata Kotroceni (klasični venecijanski i nacionalni romantični stil)
Palata Kotroceni je kraljevska rezidencija u Bukureštu, koja danas služi kao sjedište Predsjedništva Rumunije. Nalazi se u šestom sektoru, na adresi Bulevar Geniului br. 1–3. Dio palate otvoren je za javnost od 27. decembra 1991. godine, kada je otvoren Nacionalni muzej Kotroceni.
Muzej rumunskog seljaka (stil neorumunske arhitekture)
Smješten u samom centru Bukurešta, Muzej rumunskog seljaka je pod pokroviteljstvom Ministarstva kulture Rumunije. Njegova kolekcija broji preko 100.000 predmeta. Osnovan je 1906. godine, pod upravom Aleksandra Cigare-Samurkaša, a ponovo je otvoren 5. februara 1990. godine. Jedna od najpoznatijih postavki muzeja - originalno delo Cigare-Samurkaša - je „kuća u kući“. Kuća, koja je prvobitno pripadala seljaku Antoniju Mogošu iz sela Ceauru u okrugu Gorj, prikazana je na nesvakidašnji način: predmeti koji bi inače bili u unutrašnjosti prikazani su različito, često izvan kuće, dok su pomoćne građevine sugerisane fragmentima.
Palata Brukental (stil baroka)
Jedan od najpoznatijih rumunskih muzeja van Bukurešta je palata Brukental. Osnivač ovog muzeja bio je Samuil fon Brukental, habsburški guverner Transilvanije između 1778. i 1787. godine. Počeo je da prikuplja prva umjetnička djela za svoju kolekciju u Beču oko 1754. godine.
Baron fon Brukental je naredio otvaranje palate kao javnog muzeja u gradu Sibiu, čime se svrstao među velike ličnosti prosvetiteljstva tog vijeka. Palata je postala javni muzej 1817. godine, poznata kao Brukentalov muzej, i bila je jedna od prvih institucija te vrste u Evropi.
Današnja glavna fasada muzeja, u stilu strogog baroka, izgrađena je kasnije, zbog čega palata dominira u odnosu na druge zgrade na glavnom trgu Sibiu. U sredini fasade nalazi se kameni okvir portala, podržan stubovima iznad kojih se uzdiže entablatura, ukrašena pozlaćenim grbom porodice Brukental i drugim dekorativnim elementima karakterističnim za barok: urnama, rozetama i vijencima.
Palata Kantakuzino – Muzej Džordža Eneskoa (stil rumunskog art nuvoa)
Palata Kantakuzino nalazi se u Bukureštu. Sagrađena je prema projektu arhitekte Jona D. Berindeja u stilu Beau-Arts, sa nekoliko soba u rokoko stilu. Izgrađena je između 1901. i 1902. godine za Georgija Grigore Kantakuzina, tadašnjeg gradonačelnika Bukurešta i bivšeg premijera. Od 1956. godine u palati se nalazi muzej poznatog rumunskog kompozitora Georga Eneskoa. U muzeju je smještena bogata kolekcija posvećena umjetniku.
Palata Kreculesku (stil rumunskog art nuvoa)
Palata Kreculesku nalazi se u blizini Čišmigiju bašti u Bukureštu. Izgrađena je za porodicu Kreculesku između 1902. i 1904. godine, prema projektu rumunskog arhitekte Petra Antoneskua. Palata je prvobitno izgrađena za Elenu Kreculesku, kćerku Konstantina Kreculeskua i Marije Filipesku. Dok je Elena boravila u Parizu, Barbu Belu je dugo živio u ovoj kući. Od 1972. do 2011. godine palata je bila sjedište UNESCO-ovog Evropskog centra za visoko obrazovanje (UNESCO-CEPES).
Ovaj tekst nastao je u saradnji sa Ambasadom Rumunije u Crnoj Gori, u okviru projekta “Evropa za nas”.
