Rusija je bezbjednosni rizik, a aktuelni događaji bacaju novo svjetlo na vojnu strategiju u Evropi, smatra generalni sekretar NATO, Anders Fog Rasmusen.
On se zato zalaže za dodatne vojne baze u istočnoj Evropi.
Sjevernoatlantski savez vraća se na početak – ponovo je u centru pažnje zajednička odbrana. Predsjednici država i vlada članica NATO srešće se u Velsu u prvoj nedjelji septembra, da bi razgovarali o novoj vojnoj strategiji. Nakon što je smisao postojanja NATO doveden u pitanje tokom devedesetih, taj savez pronašao je novu svrhu tako što se uključio u intervencije poput onih u Avganistanu. Sada je pred njim novi, ali veoma poznat izazov: NATO mora da se suoči sa Rusijom.
Članice Saveza na Baltiku - Estonija, Litvanija i Letonija, veoma su zabrinute, a isto važi i za Poljsku. Nakon pripajanja Krima i sukoba u istočnoj Ukrajini, najistočnije države NATO žele da budu spremne za slučaj da Rusija zaista napadne neku od zemalja-članica.
„NATO druge klase“
To nijesu potpune besmislice, ocjenjuje penzionisani general njemačkog Bundesvera, Egon Rams.
„U Estoniji i Letoniji mogla bi dobro da se organizuje destabilizacija – poput događaja na Kirmu i na istoku Ukrajine jer tamo živi puno Rusa“, smatra bivši oficir NATO.
„Ali ja se nadam i vjerujem da će članstvo u NATO odvratiti Rusiju od takvih poteza“, dodao je on.
Zapravo, u Poljskoj i baltičkim republikama gotovo i da nema NATO trupa, a vlasti tih zemalja često se žale da ih smatraju članicama Saveza „druge klase“. Doduše, u Litvaniji postoji vazduhoplovna baza Sijaulaj, odakle polijeću vojni avioni NATO dok patroliraju vazdušnim prostorom Baltika.
Domaća avijacija u tim državama gotovo i da ne postoji. I u Šćećinu, na sjeverozapadu Poljske, vijori se zastava NATO. U toj bazi blizu njemačke granice stacioniran je korpus od 250 vojnika iz više zemalja, kojima je njemački general Rams komandovao tri godine.
Privremene-stalne baze
Generalni sekretar NATO Rasmusen smatra da je to isuviše malo. Taj zvaničnik je u medijima u više navrata navodio da želi veće i vidljivije prisustvo na istoku – nova vojna uporišta, veću količinu opreme i mogućnost da se tamo brzo prebaci još veći broj vojnika. Istovremeno, još važi dogovor između Sjevernoatlantskog saveza i Rusije da neće biti trajnog i ozbiljnijeg stacioniranja NATO trupa u istočnoj Evropi. Po svemu sudeći, Rasmusen želi da ostane u okvirima tog ugovora, bez obzira na navodno gomilanje ruske vojske na granicama.
Ipak, postoji način da NATO pokaže vojnu snagu, a da ne prekrši ugovor. Naime, nije potrebno trajno stacionirati vojnike, smatra general Rams. Umjesto toga, NATO može da stvori „baze za obrazovanje i obuku na Baltiku i u Poljskoj“, kaže on.
Drugim riječima, na istok mogu stalno da se šalju nove trupe i da se redovno povlače, odnosno rotiraju. Vojnici na obuci predstavljali bi neku vrstu „predstraže“, tumači bivši njemački general.
Suviše spore trupe za brza dejstva
Važnija od toga je brzina, odnosno mogućnost da se trupe u krajnjem slučaju brzo rasporede na potrebne tačke, procjenjuje Rams.
Sjevernoatlantskom savezu je do sada bilo potrebno mnogo vremena da se pripremi za neke veće vojne akcije – ponekad su u pitanju bile i godine. Čak je i trupama za brzi odgovor NATO (takozvane NRF) potrebno nekoliko nedjelja da se aktiviraju u punoj mjeri.
Manevri NATO u Estoniji
Zbog toga Rasmusen želi „udarnu jedinicu“ unutar NRF, koja bi mogla da bude spremna za borbena dejstva „u roku od nekoliko sati“.
„To bi morali da budu vojnici koji u principu sjede na već spakovanim koferima“, komentariše general Rams.
Ipak, po njegovoj procjeni, plan generalnog sekretara NATO nije pretjeran. Bivši komandant korpusa u Šćećinu smatra da NATO u narednih nekoliko godina mora da nastupi odlučno i složno protiv potencijalnih neprijatelja i podsjeća da će sekretar Rasmusen ostati na položaju samo do kraja septembra.
„Rasmusen možda i koristi svoj odlazak da postavi određene smjernice, ali one se kreću u pravom smjeru“, smatra njemački general.
Novac za taj plan vjerovatno će se naći: angažovanje NATO u Avganistanu zvanično se bliži kraju, tako da se oslobađaju kapaciteti izgradnju vojnih struktura na istoku.
Ali još nema opšte saglasnosti po tim pitanjima. Zemlje kao što su Velika Britanija i SAD podržavaju ta nastojanja, Francuska, Italija i Španija se protive. Njemačka je, kažu predstavnici NATO, još podijeljena, jer takav jedan korak mogao bi ozbiljno da isprovocira Rusiju.
Bonus video:
