Dok se u Varšavi 2004. godine slavio ulazak Poljske u Evropsku uniju (EU), mještani Lešnovole, sela na putu za Krakov, radili su na poljima i opskrbljivali pijace poljske prijestonice.
Deceniju kasnije, Lešnovola se našla na Forbsovoj listi opština u koje je najbolje ulagati, zbog čega su po okolnim poljima sve vidljivija identična naselja u koja se useljavaju stanovnici južne Varšave.
U seoskoj opštini na 22 kilometra od Varšave, sve je više ispostava svjetskih kompanija, a među njima dominira “Vola Kosovska”, najveći azijski tržni centar u Evropi.
Dok obilazi gradilište nove osnovne škole, čijom arhitekturom dominiraju staklo i čelik, predsjednik opštine Marek Ruškovski ne krije zadovoljstvo što investitori sve češće svraćaju u njegove kancelarije.
Godinama prije nego su počeli da razvijaju opštinu parama stranih kompanija, čelnici Lešnovole su novcem IPA fondova pripremali teren za dolazak ulagača.
Koristeći činjenicu da je Poljska kao nova članica Unije imala pristup razvojnim fondovima, Ruškovski priča da je uprava Lešnovole novac iz IPA fondova koristila za razvoj infrastrukture.
Marek Ruškovski
“Novac iz evropskih fondova, koji nije bio veliki, ulagali smo u popravku puteva, izgradnju kanalizacije i uređenje prostora za investitore. Nakon nekoliko godina, kada su počeli da dolaze investitori, bili smo prebogati da bismo mogli dobijati novac iz IPA fondova”, priča Ruškovski.
Lešnovola je jedna od brojnih poljskih opština koja je ulazak u EU iskoristila za razvoj infrastrukture i privlačenje investicija. Ruškovski priča da je nakon uređenja puteva, urađen novi prostorni plan i donijeta uredba prema kojoj kompanije koje ulažu u opštinu imaju određene beneficije ali i plaćaju tzv. “trgovački porez” kojim se puni opštinski budžet.
Novac je uglavnom potrošen za izgradnju puteva, zaštitu prirodne okoline i edukaciju
"Važno je pojednostaviti procedure prilikom davanja dozvola kompanijama. Investitori ne žele da idu od šaltera do šaltera, jer vrijeme mjere novcem. Da bismo došli do te faze mi smo koristili novac EU, i isplatilo se”, tvrdi Agnjeska Adamus iz opštinske uprave.
Za skoro deceniju boravka u Uniji, Poljaci su pokazali kako se od evropskog novca može razvijati ekonomija. Poljska je od 2007. godine najveći korisnik evropskih fondova, a za to vrijeme je dobila više od 67 milijardi eura.
Novac je uglavnom potrošen za izgradnju puteva, zaštitu prirodne okoline i edukaciju. Zahvaljujući novcu iz evropskih fondova, Poljska je renovirala gotovo polovinu saobraćajnica koje su nakon socijalističkog perioda bile daleko ispod evropskih standarda.
Evropski novac podigao je i standard Poljaka jer je za sedam godina BDP porastao sa 51 na 66 odsto, dok je nezaposlenost prepolovljena.
Kako bi kontrolisala novac iz IPA fondova, Vlada je formirala posebno ministarstvo za regionalni razvoj koje koordiniše saradnju opština i evropskih institucija.
Ističući da nema opštine u Poljskoj u koju nije ulagan novac iz fondova, Danijel Kotkovski kaže da je ministarstvo zaduženo da opštinarima olakša put do tog novca. Da bi se novac iskoristio, tvrdi on, ministarstvo angažuje eksperte koje sa gradskim upravama pišu projekte za IPA fondove.
"Ulaganjem evropskog novca razvijali smo opštine i otvarali vrata investitorima. Danas je naša ekonomija sve jača, a zahvaljujući novcu iz evropskih fondova, Poljska je među rijetkim zemljama koje tokom ekonomske krize nijesu bile u recesiji", priča Kotkovski.
Podsjećajući da je većina poljskih opština dobijala novac iz evropskih fondova, predsjednik opštine Lešnovola tvrdi da je tajna u određivanju prioriteta u koje će novac iz Brisela biti uložen.
Primjer njegove opštine, kako tvrdi, pokazao je da se najviše isplati ulaganje u puteve i edukaciju. Zbog toga, nakon izgradnje dvije osnovne i jedne srednje škole, razmišlja o otvaranju fakulteta.
"Većina opština evropski novac koristi za vodene parkove ili igrališta koja se ljudima sviđaju ali od njih nema velike koristi. Mi ulažemo u znanje, jer to je jedino mjesto gdje ćete vratiti uloženi kapital", tvrdi Ruškovski.
U bivšoj željezari nikao tehnološki park
Da se od novca iz Evrope nijesu razvijala samo poljska sela, potvrđuje i Krakovski tehnološki park, napravljen na mjestu kojim je dominirala velika željezara iz vremena sovjetske okupacije.
U gradu koji je nakon pada socijalizma u Poljskoj imao najviše nezaposlenih, novcem EU pokrenuta je slobodna ekonomska zona koja je investitorima omogućavala poreske olakšice uz obavezu zapošljavanja lokalnog stanovništva i izgradnje fabričkih postrojenja.
"Njemački MAN je prvi htio da izgradi ispostavu kod nas ali su tražili 200 hektara zemljišta. S obzirom da je zemljište u opštini izdijeljeno na male parcele, formiran je tim eksperata koji je godinama ubjeđivao vlasnike parcela, kupovao ih i spajao dok nije obezbijeđena potrebna površina. Kada su Njemci stigli nismo morali puno da čekamo nove investitore, niti da ubjeđujemo vlasnike okolnih parcela", priča Vojček Prizbilski iz tehnološkog parka.
Galerija
Bonus video:
