Ubjedljiva pobjeda na opštim izborima omogućiće premijeru Borisu Džonsonu da prekine trogodišnju političku blokadu i izvede Veliku Britaniju iz Evropske unije do 31. januara.
Međutim, daleko od toga da je Bregzit okočan.
Džonson je sada suočen sa teškim zadatkom postizanja trgovinskog sporazuma sa EU, moguće za samo 11 mjeseci, a istovremeno će pregovarati o novom trgovinskom sporazumu sa američkim predsjednikom Donaldom Trampom.
Bregzit je najrizičniji politički i ekonomski potez države od Drugog svjetskog rata, koji odvaja petu po veličini svjetsku ekonomiju od ogromnog trgovinskog bloka i prijeti cjelovitosti Ujedinjenog Kraljevstva.
Za Džonsona, koji je vodio kampanju pod sloganom „Sprovedimo Bregzit “, pobjeda je osveta pošto su protivnici izlaska iz EU uzastopnim manevrima pokušavali da ga spotaknu u haotičnim prvim mjesecima na funkciji.
On je juče pozvao na jedinstvo kako bi se zaliječile podjele oko Bregzita.
„Iskreno pozivam sve, na kojoj god strani bili, nakon tri i po godine sve beskorisnije rasprave, pozivam sve da stavimo tačku i neka izlječenje počne“, rekao je Džonson u Dauning stritu.
„Znam da nakon pet nedjelja kampanje, ova zemlja zaslužuje odmor od svađa, odmor od politike, i trajni odmor od priče o Bregzitu “.
Agencije su prenijele da je vrijednost sterlinga juče porasla i da je bila na putu ka jednom od najvećih dnevnih skokova u posljednje dvije decenije.
Torijevci srušili „crveni zid“
U Engleskoj, konzervativci su osvojili veliki broj mjesta u laburističkom takozvanom „crvenom zidu“, posustalim industrijskim centrima, koji su nekada bili neprijateljski nastrojeni prema Džonsonovoj stranci.
Agencija Rojters navodi da je tu promjenu izazvao Bregzit, koji je poremetio tradicionalnu stranačku lojalnost i duboko podijelio Britaniju. U „crvenom zidu“, većina birača je podržala izlazak iz EU i odbacila nedorečen stav lidera laburista Džeremija Korbina po tom pitanju.
U simboličnoj pobjedi, konzervativci su osvojili Sedžfild, nekad pod kontrolom bivšeg premijera Tonija Blera, najuspješnijeg lidera laburista.
Kritičari su otpisivali Džonsona, školovanog na Itonu, najelitnijoj britanskoj privatnoj školi, kao kandidata koji bi mogao pridobiti radničku klasu, ali mu je Bregzit pomogao da preokrene izbornu mapu, navodi Rojters.
Džonson, poznat po bombastičnoj retorici, zvučao je neobično pomirljivo u obraćanju biračima koji su okrenuli leđa laburistima
„Ruka vam je možda zadrhtala prije nego što se zaokružili konzervativce, i možda se nadate da ćete se vratiti laburistima sljedeći put, i ako je to slučaj, počastvovan sam što se mi ukazali povjerenje“, rekao je Džonson.
Američki predsjednik Tramp je odmah čestitao Džonsonu.
„Britanija i SAD će sada biti slobodne da postignu veliki novi trgovinski sporazum nakon berksita. Taj sporazum ima potencijal da bude daleko veći i unosniji od bilo kojeg sporazuma koji bi se mogao postići sa EU“, napisao je Tramp na Tviteru.
Evropski političari nisu zvučali tako optimistično.
Njemačka kancelarka Angela Merkel je kazala da su mnogi u EU odahnuli što će Britanija imati parlament sa jasnom većinom, ali je dodala da će biti „veoma komplikovano“ okončati pregovore o novim odnosima u planiranom periodu tranzicije, koji bi trebalo da traje do kraja decembra 2020.
Srušeni snovi tabora za ostanak u EU
Mnogi birači vide Džonsona kao populističkog šarlatana koji se ponaša neodgovorno i daje nerealna obećanja.
Međutim, njegova ubjedljiva pobjeda znači konačni krah tabora za ostanak u EU, koji je pokušao da osujeti glasanje na referendumu 2016. složenim legislativnim manevrima i nije uspio da masovne proteste protiv Bregzita pretoči u koherentnu političku strategiju.
Liberalne demokrate, snažni protivnici Bregzita, nadali su se dobrom učinku, ali su osvojili samo 11 mjesta.
Liderka stranke Džo Svinson je dala ostavku pošto je od SNP izgubila poslaničko mjesto u Škotskoj.
Konzervativci su osvojili 365 mjesta, što je njihova najveća izborna pobjeda od trijumfa Margaret Tačer 1987.
Laburisti, koje od 2015. predvodi veteran socijalista Korbin, osvojili su samo 203 mjesta, što je najgori rezultat stranke od 1935. Korbinova ponuda nacionalizacije i velike javne potrošnje nije pridobila birače, a njegov dvosmisleno stav prema Bregzitu je mnoge naljutio i zbunio.
On je rekao da će dati ostavku na mjesto lidera laburista nakon „procesa razmišljanja“.
Pobjeda nacionalizma
Skoro pola vijeka otkad se Britanija pridružila EU, Džonson mora postići međunarodne trgovinske sporazume, sačuvati poziciju Londona kao glavne svjetske finansijske prijestonice i održati jedinstvo Ujedinjenog Kraljevstva.
Posljednji cilj je sada još veći izazov, imajući u vidu da je Škotska glasala za nacionalističku stranku koja želi referendum o nezavisnosti, a irski nacionalisti ostvarili dobar rezultat u Sjevernoj Irskoj.
Džonsonov trijumf bi mogao biti nagovještaj raspada saveza koji vjekovima veže Englesku, Vels, Škotsku i Sjevernu Irsku.
Premijer je tokom kampanje govorio da je posvećen očuvanju saveza i odbacivao optužbe da će Bregzit stvoriti ekonomsku barijeru između britanskog kopna i Sjeverne Irske.
„Boris Džonson možda ima mandat da izvede Englesku iz Evropske unije. On nipošto nema mandat da izvede Škotsku iz Evropske unije“, kazala je škotska premijerka Nikola Stardžon.
Njena Škotska nacionalna partija (SNP) je osvojila 48 od 59 mjesta Škotske u nacionalnom parlamentu.
Bonus video:
