Evropska medicinska agencija (EMA) saopštila je juče da smatra da koristi od vakcine AstraZeneka u sprečavanju kovida-19 nadmašuju rizike od eventualnih neželjenih posljedica. Saopštenje je uslijedilo nakon što su neke od najvećih članica Evropske unije privremeno obustavile upotrebu vakcine švedsko-britanskog proizvođača pošto su prijavljeni ozbiljni incidenti.
Njemačka, Francuska, Italija i Španija juče su slijedile primjer Danske i Norveške koje su još prošle nedjelje suspendovale imunizaciju vakcinom AstraZeneka nakon prijavljivanja izolovanih slučajeva krvarenja i stvaranja krvnih ugrušaka. Istu odluku su ranije donijeli Island, Bugarska, Irska i Holandija.
Upotreba vakcine AstraZeneka će u Španiji biti obustavljena najmanje dvije nedjelje, saopštila je juče ministarka zdravlja Karolina Darias.
Potezi nekih nekih od najvećih članica EU produbiće bojazni zbog sporog procesa vakcinacije u regionu, koji je dijelom rezultat nestašice vakcine usljed proizvodnih problema.
Njemačka je prošle nedjelje upozorila da se suočava sa trećim talasom zaraze, Italija je postrožila mjere a bolnice u regionu Pariza su na izmaku kapaciteta.
Njemački ministar zdravlja Jens Špan kazao je da, mada je rizik od stvaranja trombova nizak, veza sa vakcinom ne može biti odbačena.
"Ovo je profesionalna, a ne politička odluka“, kazao je Špan dodajući da slijedi uputstva njemačke regulatorne agencije za vakcine.
Francuska je saopštila da suspenduje vakcinu dok čeka ocjenu EMA, dok je Italija saopštila da je suspenzija „privremena i mjera predostrožnosti“ dok čeka odluku regulatora.
Austrija je van upotrebe stavila vakcine iz određene serije, a istražitelji u sjevernom italijanskom regionu Pijemontu su zaplijenili 393 600 doza nakon što je jedan muškarac preminio nekoliko sati poslije vakcinacije. U Siciliji su dvojica muškaraca takođe preminuli nedugo nakon što su primili vakcinu AstraZeneka.
Iz EMA je juče saopšteno da blisko sarađuju sa AstraZenekom i nacionalnim regulatornim agencijama kako bi analizirali sve dostupne podatke i utvrdili da li je vakcina uzrok incidenata, prenio je juče „Gardijan“.
Za danas je zakazan sastanak EMA odbora za sigurnost, a ova regulatorna agencija će odluku o daljim postupcima donijeti u četvrtak, dodajući da „trenutno ostaje pri stavu da koristi vakcine AstraZeneka u sprečavanju kovida-19, koji izaziva hospitalizaciju i smrt, nadmašuju rizike neželjenih posljedica“.
Svjetska zdravstvena organizacija (SZO) apelovala je juče na države da ne suspenduju vakcinaciju protiv bolesti koja je usmrtila preko 2,7 miliona ljudi širom svijeta. Šef SZO Tedros Adanom Gebrejesus kazao je da sistemi za zaštitu zdravlja ljudi funkcionišu.
"Ne mora da znači da su ovi događaji povezani sa vakcinacijom protiv kovida-19, ali je rutinska praksa da budu istraženi, i to znači da sistem nadzora funkcioniše i da djeluju efikasne kontrole“, kazao je Tedros na onlajn konferenciji za novinare iz Ženeve. Dodao je da će sastanak savjetodavnog odbora o AstraZeneki biti održan danas.
"Ne želimo da ljudi paniče“, kazala je Sumija Svaninatan, glavna naučnica SZO, dodajući da do sada nije utvrđena povezanost između „tromboemboličnih događaja“ prijavljenih u nekim državama sa vakcinama protiv kovida-19.
Velika Britanija je saopštila da nastavlja sa imunizacijom i da nema sumnje u vakcinu koju je razvio tim naučnika sa Oksford univerziteta, dok je Poljska saopštila da smatra da koristi nadmašuju rizike.
EMA je saopštila da je do 10. marta zabilježeno ukupno 30 slučajeva zgrušavanja krvi među 5 miliona ljudi koji su primili vakcinu AstraZeneka u evropskoj ekonomskoj oblasti, koja se sastoji od 30 država.
Majkl Hed, stariji istraživač za globalno zdravlje na Univerzitetu u Sautemptonu kazao je da su odluke Francuske, Njemačke i drugih država zbunjujuće.
"Podaci kojima mi raspolažemo ukazuju da su događaji povezani sa stvaranjem krvnih ugrušaka na istom (možda čak i nižem nivou) u vakcinisanim grupama u poređenju sa nevakcinisanom populacijom“, kazao je on, dodajući da će suspendovanje programa vakcinacije imati posljedice.
"Ovo će rezultirati kašnjenjem u zaštiti ljudi, i stvara potencijal za otpor prema vakcinaciji, što će biti rezultat novinskih naslova koji zabrinjavaju ljude. Sada ne postoje podaci koji istinski opravdavaju ove odluke“, kazao je on za britansku agenciju.
Vakcina AstraZeneke je među prvima i najjeftinijima koja je razvijena od kako je koronavirus identifikovan u centralnoj Kini krajem 2019. i predviđena je da bude okosnica programa imunizacije u većini država u razvoju kao i Kovaks mehanizma.
Tajland je juče objavio planove o nastavku vakcinacije nakon što suspenzije od petka, ali je Indonezija saopštila da će čekati izvještaj SZO.
Iz SZO je saopšteno da razmatraju izvještaje u vezi sa vakcinom i da će što je prije moguće objaviti otkrića. Međutim, saopštili su da je malo vjerovatno da će promijeniti preporuke, objavljene prošlog mjeseca, za rasprostranjenu upotrebu uključujući i države gdje južnoafrički soj virusa može smanjiti njenu efikasnost.
Holandija je juče saopštila da je zabilježila 10 slučajeva mogućih neželjenih posljedica vakcine AstraZeneka, nekoliko sati nakon što je tamošnja vlada obustavila program imunizacije poslije izvještaja o potencijalnim neželjenim efektima u drugim državama.
Danska je prijavila „izuzetno neuobičajene“ simptone kod 60-godišnjaka koji je preminuo od zgrušavanja krvi nakon što je primio vakcinu. Na isti način je u subotu Norveška opisala simptome kod tri osobe mlađe od 50 godina koje su hospitalizovane nakon vakcinacije.
"Zbog neobičnog toka bolesti koji je prethodio smrti, Danska agencija za medicinu je reagovala“, navodi se u saopštenju.
Jedan od troje medicinskih radnika hospitalizovanih u Norveškoj nakon što su primili vakcinu, preminuo je, saopštile su juče tamošnje vlasti, ali su istakle da nema dokaza da je uzrok vakcina.
AstraZeneka je ranije saopštila da je sprovela ispitivanje na preko 17 miliona ljudi vakcinisanih u EU i Velikoj Britaniji koje je pokazalo da nema dokaza o povećanom riziku od stvaranja ugrušaka.
Dugoočekivane rezultate AstraZenekinog kliničkog ispitivanja u SAD u kojem učestvuje 30 000 ljudi trenutno razmatra nezavisna komisija kako bi donijela odluku o bezbjednosti i efekisanosti vakcine. Rojters je sinoć, pozivajući se na visoke zvaničnike, objavio da bi ova vakcina u SAD mogla dobiti vanredno odobrenje za mjesec dana.
Uprkos naučnim dokazima, evropski lideri zbunjuju građane
U prirodi čovjeka je da traži vezu između određenih događaja čak i ukoliko ona ne postoji, navodi u kolumni za britanski „Gardijan” Dejvid Špigelhalter, direktor Vinton centra za komunikaciju o rizicima i dokazima na univerzitetu u Kembridžu. On navodi da uprkos tome što su sprovedena temeljna istraživanja koja dokazuju bezbjednost vakcina i što nije utvrđena veza između slučajeva pojavljivanja krvnih ugrušaka i vakcinacije evropski lideri šalju zbunjujuće poruke građanima.
"Kada vam iz EMA kažu da je prijavljeno 30 „tromboemboličnih događaja“ nakon oko pet miliona vakcinacija, ključno pitanje je: koliko ih se dešava u normalnim okolnostima“.
Špigelhalter navodi da jedna od 1000 osoba svake godine dobije duboku vensku trombozu, a vjerovatno i više među starijom populacijom. Na osnovu tih podataka, među pet miliona ljudi možemo očekivati znatno više od 5 000 slučajeva duboke venske tromboze godišnje, ili najmanje 100 slučajeva svake godine. Stoga, 30 slučajeva stvaranja krvih ugrušaka nije iznenađujuće, posebno ako se ima u vidu da se vakcinacija sada sprovodi uglavnom među starijom populacijom, koja je inače više izložena ovakvim rizicima.
Špiglhalter takođe navodi podatke testiranja u kojima su učesnici primali vakcine sa aktivnim sastojcima i placebo. Kod obje grupe je su zabilježene određene „reakcije“, koje su mogle biti pripisane aktivnim sastojcima, procesu vakcinacije i uobičajenim okolnostima. Podaci između dvije grupe se nijesu bitno razlikovali, navodi autor za „Gardijan“.
Određena vrsta neželjenih reakcija je prijavljena kod 38 odsto onih koji su primili vakcinu, ali i kod 28 odsto učesnika koji su primili placebo. Od preko 24 000 učesnika manje od jedan odsto je prijavilo teški neželjeni efekat, a od tih 168 osoba više njih je primilo placebo nego aktivnu vakcinu. Dakle, navodi Špiglhalter, ne postoje dokazi o povećanom riziku AstraZeneka vakcine.
Testiranja za Fajzer su imala slične rezultate, sa više blagih ili umjerenih neželjenih efekata u grupi koja je vakcinsana, ali sa identičnim brojkama kada su u pitanju ozbiljne komplikacije.
„Određena uznemirenost povodom vakcina je razumljiva, a sumnjive slučajeve treba istražiti“, navodi Špigelhalter. Međutim, u sadašnjim okolnostima ne treba djelovati ishitreno i praviti uzročne veze tamo gdje možda ne postoje.
Do sada vakcine su se pokazale kao izuzetno bezbjedne. Zapravo, iznenađujuće je da nema više priča o neželjenim efektima.
"Moguć je neki izuzetno rijedak događaj izazvan vakcinama o kovidu-19, ali zasada nema dokaza da se dogodio“, piše Špigelhalter i dodaje da se nada da će ta poruka doprijeti do onih koji oklijevaju da se vakcinišu zbog dezinformacija i škodljivih komentara evropskih političara.
"Mislim da nikada nećemo moći da se racionalno odupremo osnovnom i često kreativnom nagonu da pronalazimo veze čak i kada ne postoje. Možda možemo samo da se nadamo osnovnoj skromnosti prije nego što počnemo da tvrdimo da znamo zašto se nešto dogodilo", zaključuje Špigelhalter.
Bonus video:
