Evropska komisija navela je niz bojazni povodom vladavine prava u Poljskoj i Mađarskoj u jučerašnjem izvještaju koji bi mogao uticati na odluku da li će ove dvije zemlje dobiti milijarde eura iz EU fondova za oporavak od pandemije koronavirusa.
EK je dala Poljskoj rok do 16. avgusta da se povinuje prošlonedjeljnoj odluci najvišeg suda EU, koju Varšava ignoriše, a u kojoj se navodi da poljski sistem disciplinovanja sudija predstavlja kršenje zakona EU i da treba da bude obustavljen.
Ukoliko se Poljska ne povinuje, Komisija će tražiti od suda EU da nametne finansijske sankcije Varšavi, kazala je na konferenciji za novinare potpredsjednica EK Vera Jurova.
Komisija je i u prošlogodišnjem izvještaju pokrenula niz istih pitanja, ali bi ona tek sad mogla da imaju realne posljedice budući da je Brisel uslovio pristup fondu za oporavak koji se sastoji od grantova i kredita vrijednih ukupno 800 milijardi eura poštovanjem vladavine prava.
Komisija je navela da Poljska i Mađarska podrivaju pluralizam medija i nezavisnost pravosuđa. To su jedine dvije države u 27-članom bloku koje su pod zvaničnoim istragom EU zbog ugrožavanja vladavine prava.
Portparol poljske vlade Pjotr Muler objavio je na Tviteru da će vlada analizirati dokumenta Komisije u vezi s potrebom poštovanja presuda suda EU.
Mađarska ministarka pravde Judit Varga objavila je na Fejsbuku da Komisija ucjenjuje Mađarsku zbog zakona o zaštiti djece koji „ne dozvoljava aktivistima LGBTQ pristup mađarskim vrtićima i školama i zabranjuje seksualnu propagandu u tim ustanovama“.
EK je već odložila odobravanje pomoći od 7,2 milijarde eura za Mađarsku u pokušaju da dobije ustupke od vlade Viktora Orbana u oblasti vladavine prava i tek treba da odobri 23 milijarde u grantovima i 34 milijarde povoljnih kredita za Poljsku.
U izvještaju se navodi da Mađarska nije postupila po zahtjevu Komisije da ojača nezavisnost pravosuđa i da je njena strategija protiv korupcije ograničena.
Rojters navodi da je tokom decenije na vlasti, Orban djelimično koristio milijarde eura državnog novca i sredstava iz fondova EU kako bi izgradio lojalnu biznis elitu koja uključuje klanove njegove porodice i prijatelje.
Komisija je navela konstantne nedostatke u mađarskom načinu finansiranja političkih partija i rizike od klijentelizma i nepotizma u visokoj javnoj administraciji.
Značajna količina državnih reklama ide medijima koji podržavaju vladu, dok se nezavisni mediji i novinari suočavaju s opstrukcijama i zastrašivanjem, navodi se u izvještaju.
U izvještaju se takođe izražava zabrinutost zbog uticaja poljske nacionalističke partije Pravo i pravda (PiS) na pravosudni sistem.
Od prošle godine, profesionalno okruženje za novinare u Poljskoj je pogoršano zbog „zastrašujućih sudskih procedura, neuspjeha da se zaštite novinari i nasilnih aktivnosti tokom protesta od strane policijskih snaga“, stoji u izvještaju.
Komisija se takođe osvrnula na kritike Sloveniji, gdje zagovornici slobode medija optužuju vladu da vrši pritisak na državne medije i novinare. „Situacija sa slobodom medija i pluralizmom se pogoršava u Sloveniji”, navodi se u izvještaju i ukazuje na „onlajn maltretiranje i prijetnje upućene novinarima“. „Politiko“ piše da se posebno naglašava odbijanje vlade da finansira slovenačku novinsku agenciju, koja je izvor nezavisnih vijesti u zemlji.
Komisija je takođe izrazila zabrinutost zbog nedostatka „konačnih presuda za slučajeve korupcije visokog profila“ u Bugarskoj. Takođe se navodi da u Hrvatskoj, aktuelni proces imenovanja predsjednika Vrhovnog suda dovodi do „porasta kontroverzi i do potcjenjivačkih javnih izjava protiv sudija“.
Prema ovogodišnjem izdanju izvještaja pojedine države članice su preduzele korake kako bi se pozabavile izazovima vladavine prava, mada nedostaci ostaju.
„Na Malti sveobuhvatne reforme iz 2020. sada se primjenjuju i doprinijele su jačanju nezavisnosti pravosuđa“, navela je EK. „U Slovačkoj važni koraci su preduzeti za jačanje integriteta i nezavisnosti pravosuđa“, a pozitivni pomaci su takođe zabilježeni i u Rumuniji, istakla je EK.
Bonus video:
