Dvije nedjelje od pokretanja vojne ofanzive u Ukrajini, ruski predsjednik Vladimir Putin je danas iznenada pokrenuo napad na svoju “voljenu agenciju” – Federalnu službu bezbjednosti (FSB), čije je rukovodstvo stavljeno u kućni pritvori, pišu Irina Borogan i Andrej Soldatov, ruski istraživački novinari i osnivači Agentura.ru, koja prati aktivnosti ruske tajne službe.
Peta služba FSB, glavna ruska obavještajna služba, bila je meta, a rukovodstvo je stavljeno u kućni pritvor, navode autori u članku za cepa.org, pozivajući se na svoje izvore.
Njegov načelnik, general-pukovnik Sergej Beseda i njegov zamjenik u kućnom su pritvoru na osnovu optužbi za zloupotrebu operativnih sredstava namijenjenih za subverzivne aktivnosti i za pružanje loših obaveštajnih podataka uoči invazije Rusije, usljed čega je ruska vojna operacija u Ukrajini posrnula.
Ruske snage su naišle, navode autori, na ozbiljne prepreke, ne samo na žestok otpor ukrajinskih oružanih snaga, već i na snažno jedinstvo stanovništva, uključujući većinu onih koji govore ruski i njihovu jaku podršku ukrajinskom predsjedniku Volodimiru Zelenskom i njegovoj vladi.
Peta služba FSB je, ukazuju, bila odgovorna za pružanje obavještajnih podataka Putinu o političkim dešavanjima u Ukrajini uoči invazije. Dvije nedjelje kasnije Putin je shvatio da su ga obmanjivali. U strahu od reakcije Putina to odjeljenje FSB je izgleda prenijelo predsjedniku podatke koje je želio da čuje.
Beseda i njegovi saradnici u Petoj službi koja je zvanično poznata kao Služba operativnih informacija i međunarodnih veza, nadgledaju veze sa stranim partnerima, uključujući Amerikance. Unutar njega se nalazi zloglasno Odjeljenje za operativne informacije (DOI), koje je u suštini spoljno-obavještajni ogranak FSB-a.
FSB je dobio pravo da obavlja operacije u inostranstvu krajem 1990-ih kada je Putin postao direktor Federalne službe bezbjednosti. Formirana je nova direkcija koja je imala zadatak da špijunira posebno najbliže susjede Rusije. U to vrijeme su i autori ovog članka počeli da prate aktivnosti te jedinice FSB, izvještavajući o njenim aktivnostima za ruske i međunarodne medije.
Kada je niz narodnih ustanaka poznatih kao “obojene revolucije” počeo da ruši režime u postsovjetskim republikama, Direktorat je dobio zadatak da promoviše političare naklonjenje Kremlju kako bi te zemlje zadržali u sferi uticaja Rusije.
Godine 2004. Direktorat je postao punopravno odjeljenje (DOI), što je istaklo njegov značaj u očima Kremlja. Beseda je ubrzo postao šef DOI, pošto je prethodno radio u odjeljenju FSB koji je nadgledao administraciju predsjednika, gdje je uspostavio odlične veze.
Primjetno je bilo da službenici DOI-a putuju u Bjelorusiju, Moldaviju i Abhaziju, otcijepljeni region u Gruziji, čiju je separatističku pobunu podržavao Kremlj. Tamo su špijunirali i takođe pokušavali da utiču na lokalnu politiku.
Ali Ukrajina je uvijek bila jedna od ključnih meta za DOI.
U junu 2010, autori ovog teksta su dobili informaciju da je pokrenut veb-sajt za curenje osjetljivih dokumenata FSB-a. Veb lokacija je bila hostovana na nazivu domena lubianskaiapravda.com, “Istina o Lubjanki (zgrada sjedišta FSB)”.
Naravno, sajt je sadržao mnoštvo izuzetno osjetljivih dokumenata, kao što su izvještaji o uspješnim operacijama DOI, upućenih direktno Putinu. Većina njih imala je potpis general-pukovnika Besede.
Među dokumentima je bio i jedan koji je falsifikovan da bi se podrio odnos između Ukrajine i Turkmenistana; to je bio lažni izvještaj ukrajinskih bezbjednosnih službi koji sugeriše da je Kijev finansirao turkmenistansku opoziciju.
Izvještaj DOI je procureo u ukrajinskim medijima, a glavna ruska spoljna obavještajna služba (SVR) progutala je mamac i opisala ga kao autentičan u pismu Kremlju – dokaz, kako je Beseda ushićeno prenio u da je njegova ruska obavještajna služba prevarila drugu rusku obavještajnu službu.
Gore tek dolazi: u aprilu 2014. ukrajinsko ministarstvo spoljnih poslova poslalo je zahtjev svom ruskom kolegi da ispita Besedu. U njemu se navodi da je oficir FSB boravio u Ukrajini od 20. do 21. februara te godine, tokom revolucije na Trgu Majdan, kada je ubijeno na desetine nenaoružanih demonstranata.
Ukrajinska vlada je smatrala da je važno razgovarati s njim “u okviru pretkrivične istrage u krivičnom postupku o zločinima počinjenim tokom masovnih događaja u Kijevu u tom periodu”.
FSB je potvrdio da je Sergej Beseda tih dana zaista bio u Kijevu. Međutim, tvrdi se da je on bio tamo da utvrdi da li je ruska ambasada adekvatno zaštićena, što je verzija koju je vrlo mali broj Ukrajinaca prihvatio.
Beseda se od 2014. nalazi na spisku sankcija SAD i Evropske unije. FSB je “umiješan u finansiranje i podršku separatističkim aktivnostima na Krimu i u istočnoj Ukrajini“, stoji u saopštenju Ministarstva finansija SAD.
Peta služba je ostala neoštećena uprkos skandalu. Beseda i njegovi ljudi ostali su zaduženi za snabdijevanje obavještajnih podataka o Ukrajini, razvoj izvora na terenu i izvođenje subverzivnih operacija. Čini se da je sada zaštitni kišobran povučen.
Uhapšeni Beseda u Beogradu 2014. potpisao sporazum o uzajamnoj zaštiti tajnih podataka
Sergej Beseda, šef Pete Službe FSB odgovorne za obavještajne poslove u bivšim republikama SSSR-a, bio je član delegacije Vladimira Putina tokom njegove posjete Beogradu oktobra 2014. On je tada sa direktorom Kancelarije Savjeta za nacionalnu bezbjednost i zaštitu tajnih podataka Vlade Srbije Goranom Matićem potpisao Sporazum o uzajamnoj zaštiti tajnih podataka, podsjeća Danas.
Potpisani sporazum ima 15 Članova, a kako piše u Članu 2. “nadležni organi odgovorni za primjenu ovog Sporazuma u Srbiji su Kancelarija Savjeta za nacionalnu bezbjednost i zaštitu tajnih podataka, a u Ruskoj Federaciji – Federalna služba bezbjednosti Ruske Federacije. Strane bez odlaganja, diplomatskim putem, obavještavaju jedna drugu o promjenama svojih nadležnih organa."
Bonus video:
