Upravo je Francuska svijetu dala koncept ljevice i desnice u politici. Sada je Francuska ta koja predvodi put ka uništenju ove podjele i njenoj zamjeni novom politikom, u kojoj su dva dominanta tabora nacionalisti i internacionalisti.
Rascjep na ljevicu i desnicu vuče korijene iz Francuske revolucije 1989 - kada su pristalice kraljevskog veta stajale na desnoj strani Nacionalne skupštine a protivnici na lijevoj. U narednih dva vijeka, ljevica i desnica su postale centralne filozofska podjela u zapadnoj politici.
Međutim, u prvom krugu francuskih predsjedničkih izbora 10. aprila, tradicionalne partije desnog centra i lijevog centra su propale. An Idalgo, kandidatkinja Socijalističke partije, osvojila je svega 1,8 odsto glasova a Valeri Pekres, kandidatkinja republikanaca desnog centra 4,8 odsto. Žan Lik Melanšon, kandidat ekstremne ljevice, dobio je 22 odsto glasova, ali je ipak eliminisan.
U odlučujućem krugu izbora 24. aprila učestvovaće Emanuel Makron i Marin le Pen, kandidati koji oboje tvrde da su dani lijevo-desne politike okončani.
Mada Le Penovu obično karakterišu kao kandidatkinju ekstremne desnice, ona to odbacuje, insistirajući da: “Nema više ljevice i desnice. Prava podjela je na patriote i globaliste”.
Makron takože već duže vrijeme tvrdi da on “nije ni lijevo ni desno”. Kao što je kazao svojoj biografkinji Sofi Peder: “Nova politička podjela je između onih koji se plaše globalizacije i onih koji na globalizaciju gledaju kao na šansu”.
Le Penova izraz “globalista” koristi kao uvredu. Na konferenciji za novinare u Parizu prošle nedjelje, čuo sam je kako ismijava Makrona jer priča “globosti”. U govoru u Avinjonu narednog dana, optužila je globaliste da tretiraju Francuze kao potrošače bez korijena umjesto kao građane, vezane za svoju kulturu i jezik.
Takva vrsta retorike je sada obilježje nacionalističke desnice širom svijeta. Uticajni politički teoretičari u Rusiji Vladimira Putina - poput Aleksandra Dugina i Konstantina Molofeeva - često su odbacivali “globalizam” kao zavjeru protiv ruske nacije i kulture.
Retorika Le Penove snažno podsjeća na onu Donalda Trampa, koji je kao predsjednik Sjedinjenih Država obavijestio UN da “budućnost ne pripada globalistima. Budućnost pripada patriotama”.
Politika osmišljena oko razlike između “globalista” i “patriota” remeti tradicionalne linije lijevo-desne podjele. Makron je usvojio pozicije koje bi tradicionalno bile smatrane ljevičarskim u pogledu niza društvenih tema, poput gej prava, ali su njegovi napori za deregulaciju ekonomije i smanjenje poreza bliski reganovskim konzervativcima.
Le Penova za razliku od toga, zauzima tvrde desničarske pozicije po pitanjima kao što su imigracija, a ljevičarske prema ekonomiji.
Najjasnija linija podjele između dvoje kandidata nije na lijevo i desno već na nacionalističko i internacionalističko. Makron je strastveni zagovornik dubljih evropskih integracija. Le Penova želi da razori sadašnju EU i vrati Evropu država nacija.
Slično remećenje tradicionalnih lijevo-desnih kategorija pojavilo se u Sjedinjenim Državama i u Britaniji. Prije Trampa, republikanci su imali partiju slobodne trgovine, globalizacije i ratoborne spoljne politike - što se sve povezuje sa desnicom. Međutim, nacionalizam u vidu parole “Amerika na prvom mjestu” skrenuo je republikance ka protekcionizmu i izolacionizmu, ostavljajući Bajdenovo krilo demokrata kao čuvare tradicionalnih internacionalističkih pozicija prema spoljnoj politici i trgovini.
Bregzit je takođe promijenio britansku politiku oko nacionalističke-internacionalističke osovine. Ta promjena je zamagljena nakon što su bregzitaši usvojili slogan “globalna Britanija”. Međutim realnost “globalne Britanije” su strože granične kontrole i smanjenje međunarodne trgovine.
Mnoge bregzitaše je privukao slogan “globalna Britanija” ne zato što su internacionalisti, već zato što su to doživjeli kao opis njihove nacionalne veličine. Argument je bio da je Britanija previše globalno značajna da bi bila ograničena članstvom u EU.
Le Penova ima sličnu viziju za Francusku. U njenom velikom spoljnopolitičkom govoru u Parizu prošle nedjelje, ona je insistirala da je Francuska jedna od velikih svjetskih sila sa globalnim dometom i sudbinom. Kao i kod bregzitaša njena vizija globalne Francuske je zapravo jedan vid nacionalističkog busanja u prsa.
Jedna od glavnih opasnosti u širenju ove vrste politike svijetom jeste što ona povećava šanse za međunarodni konflikt. “Globalisti” koje Le Penova i Tramp vole da vrijeđaju, generalno nijesu ljudi bez korijena ili patriotizma. Međutim, oni su skloniji tome da vjeruju u potrebu za međunarodnom saradnjom kako bi promovisali mir i prosperitet i suočavali se sa globalnim problemima.
Nacionalisti mogu teorijski prihvatiti potrebu za međunarodnom saradnjom o temama kao što su kilimatske promjene ili trgovina. U praksi, oni su temperamentom naklonjeni tome da na međunarodne sporazume gledaju kao na izdaju nacije ili proizvode neke vrste globalističke zavjere.
Politika Le Penove, Trampa ili Putina - sumnjičava prema strancima i opsjednuta obnovom nacionalne veličine - prečesto može da dovede do konflikta. Jedan balkanski analitičar mi je svojevremeno u šali rekao: “Problem sa našim regionom je u tome što ima previše velikih država: velika Srbija, velika Albanija, velika Hrvatska. Ali rezultati nijesu bili tako veliki”.
Uspon nacionalističke politike širom svijeta rizikuje da dovede do ponavljanja tog sumornog obrasca na globalnom nivou.
Prevela: N. Bogetić
Tekst je preuzet iz“Fajnenšl tajmsa”
Bonus video:
