Tokom ranih faza “specijalne vojne operacije” Vladimira Putina u Ukrajini, zapadni mediji su spekulisali da su njegovi dani na funkciji ruskog lidera odbrojani.
Dok su se Ukrajinci žestoko borili protiv ruskih snaga, mnogi analitičari su tvrdili da će zapadne sankcije uskoro baciti rusku ekonomiju na koljena.
Ruski oligarsi je navodno trebalo da odbace lojalnost Putinovom režimu nakon što Zapad zaplijeni njihovu imovinu i jahte. Šira ruska populacija je trebalo da brzo osjeti ekonomski bol sankcija i odbije da prihvati rast broja žrtava među ruskim snagama u Ukrajini.
Rast popularnosti
Ovaj scenario se još nije odigrao, i nema naznaka da će se odigrati u bližoj budućnosti.
Zapravo, istraživanja ruskog javnog mnjenja ukazuju na rast Putinove popularnosti nakon invazije. Podrška ratu nije visoka kao generalna podrška Putinu - ali on i dalje može računati na većinsku podršku za invaziju.
Pored toga, ruska ekonomija je ostala iznenađujuće snažna - u značajnoj mjeri potpomognuta sankcijama koje koje je trebalo da joj naude. Uskraćujući sebe za rusku naftu i u manjoj mjeri za gas, evropske države su doprinijele rastu cijena nafte i gasa što je napunilo ruske džepove.
Zapadni komentatori su takođe sugerisali da se, ispod anketnih brojki, nazire latentni otpor Putinu koji nije ispoljen zbog straha. istovremeno, postoje argumenti da je rusko stanovništvo konstantno izloženo prokremljovskoj propagandi i stoga nije istinski u stanju da dovede u pitanje status kvo.
Alternativu Putinovom pogledu na svijet skoro je nemoguće naći u ruskim medijima.
Nema sumnje da je rusko stanovništvo podvrgnuto propagandi ruskih medija uglavnom lojalnih Kremlju - a javno istupanje protiv rata svakako znači da ćete upasti u nevolju u Rusiji. Međutim, to ne znači da Putin nema iskrenu podršku.
Rizikovanje bogatstva, statusa
Većina ruskog stanovništva je spremna da tiho pristane na Putinov režim.
Za to postoje dobri razlozi mimo straha. Prije svega, mnogi ruski oligarsi i politički lideri su blisko vezani za Putina kroz sistem patronaže koja je duboko ukorijenjana. Bez Putina, oni bi vjerovatno izgubili veći dio bogatstva i statusa.
Istovremeno, neki od onih u višim slojevima ruskog društva podržavaju Putinovu nacionalističku agendu. Mnogi ruski nacionalisti vjeruju da je Rusija sa Putinom ponovo rođena.
Nakon opšte patnje 1990-ih godina to je, na neki način, istina.
Pad Sovjetskog Saveza 1991. bio je veliki udarac za ruski prestiž. Mnogi Rusi ne gledaju nostalgično na ekonomska i politička previranja tokom 1990-ih koja su uslijedila za vrijeme Borisa Jeljcina.
Tokom Jeljcinove ere djelovalo je da Rusija ulazi u zapadni liberalni kalup, ali za mnoge, to je donijelo samo ekonomsku bol i nered. Rusija nije bila samo drugorazredna sila na svjetskoj sceni, već je benefitima ekonomske i političke liberalizacije nedostajala suština.
Tokom 1990-ih, stariji Rusi su, ne jednom već dva puta u deset godina, gledali kako njihova ušteđevina nestaje.
”Fatalistički bijes”
Proveo sam izvjesno vrijeme u gradu Podolsk blizu Moskve tokom drugog finansijskog sloma 1998. kada je hiperinflacija zbrisala ušteđevinu i kada većinu uvoznih proizvoda nije bilo moguće priuštiti. Neka vrsta fatalističkog bijesa je bila uobičajena reakcija na još jedan ekonomski udarac.
Devalvacija valute je uskoro uslijedila, a ipak ruska ekonomija se oporavila mnogo brže nego što su očekivali mnogi analitičari.
Ubrzo nakon finansijskog kraha 1998, Jeljcin je pomogao Putinu da se domogne moći kao vršilac dužnosti predsjednika na kraju 1999. Nijesam očekivao da se pod Putinom, kao neočekivanim nasljednikom Jeljcina u smislu političkog profila, puno toga promijeni.
U početku, Putinove politike su bile slične Jeljcinovim.
Ipak, do trenutka kada sam ponovo posjetio Rusiju 2015. godine, mogao sam da osjetim vidnu promjenu raspoloženja u odnosu na moju prethodnu posjetu. Ne samo da su vladali veći red i čistoća na ulicama, već je raslo i samopouzdanje u ruskoj prijestonici.
Bila je to godina nakon što je Rusija pripojila Krim. Većina Rusa je podržala taj potez.
Putin nije oslobodio Rusiju omraženih oligarha, već ih je uveo u brazdu. Takođe su uloženi napori da se smanji korupcija ili da makar izgleda tako.
Red nakon haosa
Putin čvrstorukaš je uveo stepen reda nakon haosa, i mnogi Rusi su to pozdravili iako su demokratski elementi Jeljcinovog režima nestali. Liberalizam u zapadnom stilu većini Rusa nije ponudio stil života kakav su im obećavale pristalice reformi poslije pada Sovjetskog Saveza.
Čak i danas, dokazi ukazuju da mnogi Rusi - uključujući one rođene nakon pada Sovjetskog Saveza - vrednuju mnoge stvari iz perioda prije demokratije i zapadnog političkog liberalizma. Relativna ekonomska stabilnost i red pruženi pod Putinovim režimom imaju svoju draž.
Zapadne sankcije su nesumnjivo pogodile mnoge Ruse. Međutim, neselektivna i nezabilježena priroda zapadnih sankcija - i zapadno licimjerje u ophođenju sa Rusijom - doprinose Putinovom narativu da Zapad želi Rusiju u podređenoj poziciji.
Zapad je olakšao Putinu da se predstavlja kao branitelj ruskih interesa.
U odsustvu očiglednih alternativa Putinu, u ovom trenutku je vjerovatno samo njegovo zdravstveno stanje značajnija potencijalna prijetnja njegovoj vladavini, a nedavne spekulacije o narušenom zdravlju ne djeluju kao zasnovane na smislenim dokazima.
Koliko možemo racionalno zaključiti, Putin će još dugo biti tu.
Autor je profesor vojne istorije na Univerzitetu u Kalgariju (theconversation.com)
Prevod: N. Bogetić
Bonus video:
