Državna posjeta britanskog kralja Čarlsa III i njegove supruge Kamile je, mnogi smatraju, ponovno približavanje Evropi i Nemačkoj, nakon otuđenja zbog Bregzita. Britanski konzervativci ga čak nazivaju „evropskim kraljem“.
Prošlo je više od pola vijeka otkako je Elizabeta II svojom prvom posjetom Njemačkoj 1965. označila kraj neposrednog posleratnog perioda i početak njemačko-britanskog pomirenja. Čarls III od danas je u Berlinu, u svojoj prvoj posjeti kao novi kralj. U centru pažnje ponovo su istorijske veze između Nemačke i Velike Britanije, ali ovoga puta na potpuno drugačiji način: kao ponovno približavanje nakon otuđenja izazvanog Bregzitom.
Neki konzervativni mediji u Velikoj Britaniji pišu da Čarls III u Njemačku stiže kao „evropski kralj“ i da bi njegove prisne, lične veze s Njemačkom trebalo da mu omoguće da unaprijedi bliskost Londona i Berlina.
Državna posjeta odgovara i novom britanskom premijeru
Ta posjeta je državna, ne samo zato što se to prema ustavu organizuje po nalogu britanske vlade, već i zato što to vjerovatno tako odgovara novom britanskom premijeru Rišiju Sunaku. On je postupno približavanje Evropskoj uniji uzeo kao svoj glavni zadatak, a kako bi popravio stanje britanske ekonomije uzdrmane Bregzitom.
Prošle nedjelje je u donjem domu britanskog parlamenta prihvaćen tzv. „Windsor Framework“, sporazum sa Briselom o vječno spornom Protokolu za Severnu Irsku. Bio je to prvi veliki korak prema ponovnom uspostavljanju međusobnog povjerenja i prisnijoj saradnji.
To je kompromis koji Sunak s pravom smatra svojim prvim velikim političkim uspjehom nakon preuzimanja premijerske dužnosti. To ipak za njega podrazumijeva i teško balansiranje, jer veliki dio njegove stranke teško prihvata neophodnost ponovnog približavanja Evropskoj uniji.
Radikalni zagovornici Bregzita kritikuju susret s Fon der Lajen
Do spora je došlo kada je Sunak krajem februara želio da angažuje novoga kralja za „ofanzivu šarma“ uoči pregovora o Protokolu za Severnu Irsku i kada je najavio mogućnost da će predsednica Evropske komisije Ursula fon der Lajen biti primljena u Bakingemskoj palati.
Desni mediji, skloni Bregzitu, sa zgražavanjem su tvrdili da je to kršenje ustava koji predviđa neutralnost britanske krune. Radikalni zagovornik Bregzita Džejkob Ris-Modž izjavio je čak da je „nerazumno prema ustavu“, uvući kralja u političku kontroverzu, jer predsjednica Evropske komisije na kraju krajeva nije zvanično na čelu neke države.
Ali, Sunak je ostao pri svome i i Fon der Lajen je primljena u Bakingemskoj palati, iako nešto kasnije nego što je bilo prvobitno bilo planirano – naime tek nakon što su on i predsjednica Evropske komisije u Vindzoru objavili da je kompromis postignut.
Čarls III nije „neispisan list“
Za razliku od njegove majke, koja je na presto došla kao mlada, Čarls III nije „neispisan list“. On iza sebe ima već dug život, pa i kao politički aktivista. I zato za njega kontroverze, kao ova oko politike nakon Bregzita, i nisu bezopasne.
On se već decenijama zalaže za zaštitu klime, što danas možda i može da prođe kao nadstranačka misija za spas planete Zemlje, ali u nekim drugim oblastima njegov dosadašnji angažman jasno je u suprotnosti s politikom britanske vlade koja je sve više desno-populistička.
Njegove brojne fondacije, kao što je npr. „Prince’s Trust“, koja se stara za socijalno zapostavljene ljude, Čarlsovi redovni susreti sa izbjeglicama i politički progonjenim osobama, ne odgovaraju vladi koja drakonskim zakonima želi da uskoro ukine osnovno pravo na azil i koja zbog toga otvoreno raspravlja o napuštanju Evropske konvencije o ljudskim pravima. To je korak koji su do sada u čitavom svijetu načinile samo Rusija i Bjelorusija.
Moć britanskoga kralja nije mala
Naravno da Čarls i suviše dobro zna kraljeva politička i opšta uverenja smiju samo da se naslućuju. On je to i spomenuo u svom prvom javnom govoru nakon smrti majke. On je zvanično britanski poglavar, ali britanska monarhija je ustavna, a to znači da ona mora da bude što je moguće više neutralna.
Ali, kralj može da dâ znak, diskretno i indirektno, i izgleda da Čarls to i namjerava da čini. Kad mu je Liz Tras prošle jeseni zabranila putovanje na Konferenciju o klimi u Šarm El-Šeiku (COP27), on je nakon toga pozvao na prijem u Bakingemsku palatu povodom Konferencije o klimi. I svi su došli. I britanska vlada. Moć britanskog kralja nije mala i on može na takav način da stavlja teme na dnevni red. Jer, ko će još da odbije poziv da dođe u kraljevsku palatu?
Ekološki angažovani princ popularan u Nemačkoj
I ova posjeta Njemačkoj u znaku je tema kojima se novi britanski kralj bavi čitavog života. On će u četvrtak prije podne da posjeti Centar za ukrajinske izbjeglice u berlinskoj četvrti Tegelu, a to će biti i signal upućen Londonu.
Kad se na trgu Vitenbergplac Čarls III bude sreo s njemačkim seljacima koji proizvode organsku hranu ili kada se u dvorcu Belvi održi prijem pod sloganom „Energetski zaokret i zaštita klime“, onda je jasno da Čarls kao monarh želi da svoju ulogu ispunjava sadržajno konkretnije i politički angažovanije, nego njegova pokojna majka.
U Berlinu i Hamburgu se idućih dana ne očekuju kontroverze. Naprotiv, ekološki angažovani princ od Velsa decenijama je bio popularniji u Njemačkoj nego u Velikoj Britaniji. Zato će tim interesantnije biti da se vidi kako će kraljeva posjeta Njemačkoj biti doživljena u njegovoj domovini.
„Evropski kralj“, koji po nalogu svoje vlade nastoji da polako izgladi kontroverze iz godina Bregzita? To se sigurno neće svidjeti, barem ne torijevcima.
Bonus video:
