Bakingemska palata izbjegla je međunarodni spor time što je saopštila da kruna za krunisanje kraljice neće uključivati sada već zloglasni dijamant Koh-i-Noor.
Umjesto da slijedi tradiciju koja datira unazad više od jednog vijeka, Kamila će ponovno nositi krunu kraljice Marije, oslanjajući se na dijamante Kulinan kako bi dodala potrebni sjaj kruni, umjesto da se napravi njena sopstvena kruna sa Koh-i-Noor dijamantom, kao što su to uradile kraljica Marija i kraljica Aleksandra, piše britanski “Telegraf”.
To je dobro i zbog toga, jer je najava u februaru 2022. da će Kamila postati kraljica izazvala obnovljene proteste u Indiji zbog dijamanta i njegovog porijekla. Spor se ponovno rasplamsao nakon smrti kraljice Elizabete II, kada je portparol “Bharatiya Janata” partije Narendre Modija izjavio da bi nošenje Koh-i-Noor dijamanta od strane Kamile moglo podstaći “vraćanju u dane Britanskog carstva u Indiji”.
Istoričar Vilijam Dalrimple i Anita Anand su 2017. godine objavili knjigu pod nazivom “Koch-i-Noor: priča o najzloglasnijem dijamantu na svijetu”. Priča je nastala iz ranije diplomatske prepirke koja je uključivala britansku kraljevsku porodicu i indijsku vladu. Važno je shvatiti da je 105-karatni Koh-i-Noor više “diplomatska granata”, nego dijamant.
Iako, gledajući to, ne biste pretpostavili da ovaj dijamant ima gorku i krvavu istoriju. Ljudi su kopali oči, sjekli genitalije, prosipali rastopljeno olovo na glave, grizli, jeli, kidali i pucali jedni na druge u potrazi za tim dijamantom.
Prevedeno sa persijskog, riječ Koh-i-Noor znači “Planina svjetlosti” - ironično s obzirom na to da je njegova istorija prožeta takvom tamom. Nazvan je tako zbog svoje kolosalne veličine. Kamen je prvobitno težio 186 karata, a po veličini i debljini ličio je na kokošije jaje.
Prije otkrića dijamantskih rudnika u Brazilu 1725. godine, svi dijamanti na svijetu dolazili su iz Indije. Drevno kamenje, poput Koh-i-Nura, izvađeno je iz mekog riječnog mulja. Ne može se tačno odrediti kada se pojavio, ali indijske legende često miješaju dijamant sa mitskim kamenom iz drevnih hinduističkih spisa.
Rečeno je da je Sjamantaka pripadala Surji, bogu Sunca, i da je imala moć da nemilosrdno uništava nedostojne smrtnike. Možda je odatle potekla ideja o prokletstvu Koh-i-Noora.
U zvaničnim istorijskim zapisima Koh-i-Noor se prvi put pominje početkom 17. vijeka, kada je car Šah Džahan naredio da se napravi najljepši tron koji je svijet ikada vidio. To je koštalo tri puta više od njegove druge, možda poznatije narudžbe, Tadž Mahal.
Šahov paunski tron sastojao se od sjedišta, nadstrešnice i stubova, a na počasnom mjestu sjedjela su dva pauna ukrašena dragim kamenjem, od kojih je jedan umjesto glave imao Koh-i-Noor.
Iako se činilo da će oni vladati hiljadu godina, samo četiri generacije kasnije, njihovo carstvo se srušilo, a Paunov tron zauzela je persijska vojska predvođena Nadir Šahom.
Ni Šah nije dugo uživao. Nakon neuspjelog pokušaja atentata, postajao je sve nasilniji i naredio je da se oslijepi njegov sin i nasljednik, za koga je sumnjao da je umiješan u neuspjelu zasjedu. Od tog trenutka, brzo je poludio i sam je bio obezglavljen od strane ubice, hraneći ideju o prokletom dijamantu.
Koh-i-Noor je zatim prešao u ruke Avganistanaca kao plijen, ali to nije donijelo posebnu radost avganskom lideru Ahmadu Šahu Abdaliju. Abdali je nosio masku ukrašenu draguljima kako bi prikrio svoju bolest. Nakon 25 godina vladavine, 1772. godine, ubijen je od strane jednog od svojih tjelohranitelja.
Nakon potrage, dijamant se vratio u svoju domovinu, Indiju, preko Maharadže Sikha, 1813. godine. Sa njim se činilo da je veza između loše sreće i posjedovanja Koh-i-Noora mogla biti prekinuta.
Maharadža je vladao iz Lahora još 26 godina, mirno je umro u snu 1839. godine. Oni koji su došli kasnije, imali su malo sreće. Četiri godine nakon njegove smrti, Maharadžin najstariji sin je smrtno otrovan, a njegov unuk je ubijen kada se na njega obrušio kamen u takozvanoj “nesreći”. Drugi sin je ubijen u pucnjavi. Jedan unuk i nasljednik rođen je mrtav, a drugi je ubijen sabljom.
Do 1843. godine kraljevstvo je bilo preplavljeno krvlju, intrigama i razgovorima o prokletstvu Koh-i-Noora. Petogodišnji Dulip Sing, najmlađi sin Randžita Singa, bio je posljednji indijski monarh koji je nosio Koh-i-Noor, i tu dolazi trenutna Indo-Britanska konfuzija.
Godine 1849. East India Company preuzela je vlast u lahorskom carstvu, a mladi kralj je bio primoran da potpiše ugovor o napuštanju kraljevine i Koh-i-Noora. Način na koji je bio odvojen od majke, izolovan i maltretiran ostavio je otvorenu ranu u duši Indijca. Koh-i-Noor i danas predstavlja ponižavanje kolonijalne vladavine za mnoge Indijce.
Njegovo putovanje u Englesku takođe je oživjelo ideju prokletstva. Brodom kojim je kamen Koh-i-Noor stigao u Englesku, zadesila je nesreća. U početku se posada razboljela od kolere, a zatim su joj prijetili iz topova navodno prijateljske luke, i na kraju je brod gotovo prepolovljen bizarnim tajfunom jedva stigao do Portsmuta 30. juna 1850.
Kada je kraljica Viktorija preuzela Koch-i-Noor u Bakingemskoj palati 3. jula 1850. godine, to je uradila pojavivši se sa ožiljkom ispod oka i posjekotinom na glavi. Dva dana ranije, kada je dijamant krenuo prema Londonu, ludak je iskočio iz gomile i napao je štapom.
Godinu dana kasnije, neuspješno ponovno rezanje učinilo je dijamant upola manjim od prvobitne veličine. To je Koh-i-Noor koji je Viktorija nosila tokom svoje vladavine. Od tada, nijedan muški britanski monarh to nije učinio, a taj teret snose kraljice supruge.
Nakon smrti kraljice Viktorije, dijamant je ugrađen u novu dijamantsku krunu kraljice Aleksandre, koju je nosila na krunisanju svog muža, kralja Edvarda VII, Viktorijinog sina. Kraljica Aleksandra je bila prva engleska kraljica koja je nosila dragulj kao dio svoje krune, tradiciju koju su nastavile njene nasljednice, kraljica Marija, supruga Džordža V, i kraljica Elizabeta I, supruga Džordža VI.
Ubrzo nakon što je Elizabeta I primila dragulj, javnost je imala priliku da vidi čuveni Koh-i-Noor tokom Svjetske izložbe postavljene 1851. godine u londonskom Hajd parku.
Danas Indija insistira da dijamant pripada njoj i da je nezakonito oduzet, te da mora i da bude vraćen. Kada je kraljica Elizabeta II posjetila Indiju povodom 50. godišnjice nezavisnosti 1997. godine, izraženi su zahtjevi za vraćanje dijamanta Indiji i pridružili su im se i pojedini parlamentarci. Pakistan, Iran, Avganistan, pa čak i pokret talibana, s vremena na vrijeme takođe postavljaju zahtjeve za njegov povratak.
(Prevela: Jelena Vujović)
Bonus video:
