Vladajuća koalicija kancelara Olafa Šolca sastavljena od tri stranke (SPD, Zeleni, FDP) zabilježila je samo gubitke na pokrajinskim izborima u Bavarskoj i Hesenu. Posebno gorko bilo je za Šolca i njegove Socijaldemokrate (SPD): to je i u jednoj i u drugoj pokrajini bio najgori rezultat stranke na pokrajinskim izborima u istoriji Savezne Republike Njemačke. A Liberali (FDP), jedna od tri partije u koaliciji na saveznom nivou, nije čak uspjela ni da uđe u pokrajinski parlament u Bavarskoj.
Istovremeno, trijumfovala je djelimično desničarsko-ekstremistička partija Alternativa za Njemačku (AfD). Ta stranka, koju njemačka tajna služba klasifikuje kao sumnjiv slučaj po pitanju antiustavnog djelovanja, ostvarila je rekordne rezultate u obje pokrajine. U Bavarskoj je postala treća po snazi sa 14,6 odsto glasova, a u Hesenu čak druga po snazi, sa 18,4 procenta.
Pomjeranje udesno
Pokrajinski izbori nemaju direktan uticaj na ravnotežu političkih snaga u Njemačkoj, jer dosadašnje koalicije pod vođstvom konzervativaca, CSU u Bavarskoj i CDU u Hesenu, i dalje mogu da vladaju. „U Njemačkoj jeste i dalje dominantan politički centar, ali ono što uočavamo jeste da postoji pomak udesno ne samo u javnom diskursu, već sada i na izborima“, ocijenio je politikolog Karl-Rudolf Korte za Drugi program njemačkog javnog servisa ZDF.
Alternativa za Njemačku se tokom predizborne kampanje prvenstveno fokusirala na pitanja azila i migracija. Ta stranka se zalaže da se milioni azilanata deportuju iz Njemačke i Evrope. Ona ujedno već godinama raspiruje strahove od muslimana i imigranata, posebno ako oni dolaze iz Afrike, Avganistana ili sa Bliskog istoka.
AfD želi da radikalno ograniči imigraciju u Njemačku i čini se da je to trenutno popularno kod mnogih njemačkih glasača: prema aktuelnim podacima instituta za ispitivanje javnog mnjenja „Infratest dimap“, AfD je svojom kampanjom uspjela da pridobije glasače iz svih političkih tabora. Postala je druga najjača snaga među mladim biračima. „Infratest dimap“ ukazuje da se za AfD sve više glasa iz ubjeđenja, a sve manje iz protesta.
AfD se zalaže za masovne deportacije
Na konferenciji za novinare Alternative povodom pokrajinskih izbora, kopredsjedavajuća stranke Alis Vajdel kritikovala je to što Njemačka dozvoljava ljudima iz Iraka, Sirije i drugih zemalja da „nekontrolisano“ uđu u zemlju. „Mora se odmah zaustaviti priliv ljudi iz tih država“, zahtijevala je Vajdel. Ona je, međutim, propustila da pomene da ogroman procenat potražilaca azila koji dolaze iz zemalja kao što je Sirije, ima zakonsko pravo na azil, pa su prema tome oni legalno u Njemačkoj.
Pitanje azila već mjesecima dominira političkim debatama u Njemačkoj. Sve su glasniji pozivi da se poveća broj deportacija odbijenih potražilaca. U posljednje vrijeme ponovo je povećan broj potražilaca azila. U Njemačkoj je do septembra 2023. godine podnijeto preko 250.000 zahtjeva za azil – što je više nego prethodne godine, saopštila je Savezna kancelarija za migracije i izbjeglice. Prema navodima zvaničnika, većina potražilaca ima zakonsko pravo na zaštitu, a samim tim i pravo na ostanak. U debati o azilu sve su glasniji oni koji se zalažu za ograničavanje broja prijema, iako nije jasno kako bi to tačno trebalo da izgleda.
Demohrišćani, pobjednici na izborima u Bavarskoj (CSU) i Hesenu (CDU), takođe su se posebno okrenuli pitanjima azila i migracija. Dan poslije izbora u te dvije pokrajine, pozvali su kancelara Šolca da preduzme nešto po pitanju migracione politike. „Vidimo da u Njemačkoj kipi“, rekao je generalni sekretar CDU Karsten Lineman za Prvi program javnog servisa ARD, govoreći o velikom broju izbjeglica.
Škole i vrtići nemaju dovoljno personala, a opterećenje se odražava i na zdravstveni sistem, kojeg posebno opterećuju izbjeglice, ocijenio je Lineman. Međutim, Nacionalna asocijacija ljekara koja predstavlja 185.000 ljekara u Njemačkoj, ukazuje da ta tvrdnja nije tačna. „Razlog za to nisu odbijeni potražioci azila, već hronično nedovoljno finansiranje zdravstvenog sistema“, rekao je za ZDF izvršni direktor Asocijacije Andreas Gasen.
Zakon o azilu kao istorijska odgovornost
Diskusije o azilu i migracijama vjerovatno će se uskoro odraziti i na poteze savezne vlade. Liderka vladajućih Socijaldemokrata (SPD) Saskija Esken obećala je brze odluke po pitanju migracija: „Kancelar Olaf Šolc pružio je ruku saradnje pokrajinama, opštinama, ali i Demohrišćanima“, rekla je Esken poslije sastanka izvršnog odbora SPD-a.
Istovremeno, brojne inicijative i udruženja upozoravaju na eroziju njemačkog Zakona o azilu. Tako na primjer 270 naučnika podsjeća na istorijsku odgovornost Njemačke. U njihovom saopštenju se navodi: „Tokom Drugog svjetskog rata, nacionalsocijalističko nasilje dovelo je do progona, protjerivanja i ubijanja miliona ljudi. Pokušaji da se postigne sporazum unutar međunarodne zajednice o prihvatanju jevrejskih i drugih izbjeglica su propali. Iako su bili suočeni sa smrću, mnogi ljudi su naišli na zatvorene vrata“.
Umjesto da podstiču strah od imigranata i izbjeglica, političari bi, navodi se, trebalo da vode „empirijski zasnovanu i konstruktivnu debatu, zasnovanu na činjenicama“.
Bonus video:
