Pad Berlinskog zida je događaj koji je promijenio svijet. Godinu dana kasnije, Njemačka se ponovo ujedinila nakon podjele duge 41 godinu. Nestankom druge diktature na njemačkoj teritoriji, odnosno nakon što je prestala da postoji Istočna Njemačka (DDR), s političke karte Evrope počeo je da nestaje i čitav real-socijalistički blok. Završen je Hladni rat Istoka i Zapada. Deveti novembar zaista je bio sudbinski dan za njemačku i evropsku istoriju.
Kraj monarhije
Ali, za Njemce je taj datum bio važan već više puta u istoriji. Na taj dan 1918. socijaldemokrata Filip Šajdeman sa balkona berlinskog Rajhstaga proglasio je republiku i tako označio kraj monarhije s carom Vilhelmom II na čelu: „Radnici i vojnici, budite svjesni istorijskog značaja ovoga dana. Dogodilo se nešto nečuveno. Pred nama je veliki i nepregledan posao. Sve za narod, sve uz pomoć naroda. Ne smije da se dogodi ništa što bi naštetilo ugledu radničkog pokreta. Budite složni, vjerni i svjesni odgovornosti. Ono staro i trulo, monarhija, srušila se sama od sebe. Živjelo novo! Živjela njemačka republika!“
Mlada demokratija u Njemačkoj imala je probleme od samog početka. I lijevi i desni htjeli su da je uklone što je moguće prije. Devetog novembra 1923. u Minhenu su nacisti pokušali da izvedu državni udar. Predvodio ih je Adolf Hitler koji je za to osuđen na pet godina zatvora, ali je deset godina kasnije ipak legalno preuzeo vlast u Njemačkoj i svijet survao u najveću katastrofu: Drugi svjetski rat.
Sinagoge u plamenu
Već ranije su Jevrejima u Njemačkoj malo po malo oduzimana prava, i prije nego što je počelo sistematsko uništavanje. Devetog novembra 1938. u čitavoj Njemačkoj su paljene sinagoge, pljačkane jevrejske prodavnice. Oko stotinu Jevreja je ubijeno, a 26.000 uhapšeno.
Pogrom nad Jevrejima cinično je nazvan „Kristalna noć“, a zapravo se radilo o nekoj vrsti generalne probe za Holokaust. Šef nacionalsocijalističkog Njemačkog radničkog fronta Robert Lej nije krio namjere nacista: „Jevreji moraju biti srušeni, Jevreji moraju biti i biće uništeni. To je naša sveta vjera.“
Pad Berlinskog zida
U nizu sudbinskih dana, 9. novembar 1938. jeste bio najgrozniji. Teško je zamisliti veći kontrast u odnosu na 9. novembar 1989. kada je pao Berlinski zid. Sreći i euforiji nije bilo kraja kada se tog dana ljudima u bivšem DDR-u neočekivano otvorila granica. Prethodno su mjesecima protestovali protiv komunističkog režima.
Hiljade ljudi je pobjeglo iz zemlje preko Mađarske i njemačkih ambasada u istočnoevropskim zemljama. Iz dana u dan rastao je pritisak na vlasti da olakšaju mogućnost putovanja. Ali, niko nije očekivao da će se to tako brzo dogoditi.
Kada je na jednoj konferenciji za novinare u istočnom Berlinu objavljeno da sloboda putovanja stupa na snagu odmah, mase su krenule preko granice podijeljenog Berlina: „Najprije su propuštali pojedinačno, a onda su podigli rampe. Sada možemo da prelazimo bez pokazivanja legitimacije, možemo da idemo bez ičega. Bez kontrole. Ja uopšte nema kod sebe legitimaciju.“
Nakon te izuzetne noći nije bilo povratka na staro. Prva rupa u Berlinskom zidu srušila je ubrzo kompletan truli sistem bivšeg DDR-a. Po četvrti put je 9. novembra ispisana njemačka istorija, ovoga put srećna epizoda. U tome ništa ne mogu da promijene ni brojne poteškoće s kojima se Njemačka susrela nakon pada Berlinskog zida i ponovnog ujedinjenja.
Bonus video:
