Aleksej Navaljni, najopasniji protivnik ruskog predsjednika Vladimira Putina, kolabirao je i umro juče nakon šetnje u arktičkoj kaznenoj koloniji “Polarni vuk” gdje je služio tridesetogodišnju zatvorsku kaznu, saopštila je ruska zatvorska služba.
Smrt Navaljnog, 47-godišnjeg bivšeg advokata, ostavlja raznorodnu rusku opoziciju bez najhrabrijeg lidera dok se Putin priprema za izbore koji će produžiti njegovu vladavinu najmanje do 2030. godine.
U Rusiji sada više ne postoji nijedan opozicioni lider tog ranga. Za neke mlade urbane Ruse, Navaljni je takođe nudio nadu u Rusiju drugačiju od Putinove.
Federalna kazneno-popravna služba Jamalskonenečkog autonomnog okruga saopštila je da se Navaljni osjećao loše nakon šetnje u kaznenoj koloniji IK-3 u Harpu, oko 1.900 km sjeveroistočno od Moskve. On je skoro odmah izgubio svijest i ubrzo je preminuo uprkos naporima zatvorske medicinske ekipe i osoblja hitne pomoći, saopštila je zatvorska služba. Pokušaji da ga reanimiraju nisu uspjeli, navedeno je u saopštenju.
Ne znamo tačno šta se dogodilo, ali nema sumnje da je smrt Navaljnog posljedica nečega što su uradili Putin i njegovi banditi, rekao je Bajden
Supruga Navaljnog, Julija, rekla je na Minhenskoj bezbjednosnoj konferenciji da ne može biti sigurna da je njen muž mrtav jer “Putin i njegova vlada... neprestano lažu”.
“Ali, ako je to tačno, želim da Putin, njegovo cijelo okruženje, Putinovi prijatelji, njegova vlada znaju da će snositi odgovornost za ono što su uradili našoj zemlji, mojoj porodici, mom suprugu”, rekla je.
“Ovaj režim i Vladimir Putin moraju da snose ličnu odgovornost za sve užasne stvari koje su posljednjih godina činili mojoj zemlji, našoj zemlji, Rusiji.
Kremlj je saopštio da je Putin obaviješten. Sedamdesetjednogodišnji bivši špijun KGB-a prikazan je kako se sastaje sa radnicima u fabrici u Čeljabinsku na Uralu.
Zapadni lideri su odali poštu hrabrosti Navaljnog kao borca za slobodu. Neki su, ne navodeći dokaze, optužili Kremlj za ubistvo i saopštili da bi Putina trebalo da odgovara za njegovu smrt.
Predsjednik Sjedinjenih Država Džo Bajden je rekao da “nije iznenađen” nego “ogorčen” nakon izvještaja o smrti Navaljnog.
“Ne znamo tačno šta se dogodilo, ali nema sumnje da je smrt Navaljnog posljedica nečega što su uradili Putin i njegovi banditi”, rekao je Bajden u Bijeloj kući.
“Ruske vlasti će ispričati svoju priču. Ali nema sumnje da je Putin odgovoran za smrt Navaljnog,” rekao je Bajden.
On je dodao da “razmišlja” o dodatnim koracima za kažnjavanje Rusije nakon smrti Navaljnog, odajući počast opozicionom lideru što se “hrabro” suprotstavio “korupciji” i “nasilju” Putinove vlade.
Bajden je upozorio Putina nakon sastanka sa ruskim liderom u Ženevi u junu 2021. da će Rusija rizikovati “razorne” posljedice ako Navaljni umre u zatvoru.
Bijela kuća je zatražila više informacija o smrti Navaljnog u koloniji sjeverno od Arktičkog kruga, gdje je poslat prije manje od dva mjeseca.
“Njegova smrt u ruskom zatvoru i fiksacija i strah od jednog čovjeka samo naglašavaju slabost i trulež u srcu sistema koji je Putin izgradio. Rusija je odgovorna za ovo”, rekao je američki državni sekretar Entoni Blinken neposredno prije sastanka sa suprugom Navaljnog u Minhenu.
Američka potpredsjednica Kamala Haris je kazala da će smrt opozicionog političara, ako se potvrdi, biti još jedan znak Putinove brutalnosti.
Vijest o smrti Navaljnog uzdrmala je godišnju Minhensku konferenciju, gdje su se lideri okupili da osnaže jedinstvo usred dvogodišnje invazije Rusije na Ukrajinu.
Tim Alekseja Navaljnog je rekao da nema potvrdu o njegovoj smrti, ali je izjavu zatvorske službe ocijenio kao priznanje ubistva.
“Nemamo razloga da vjerujemo u državnu propagandu. Ako je ovo istina, onda Navaljni nije ‘umro’ nego je ‘Putin ubio Navaljnog’”, rekao je Leonid Volkov, bliski saradnik Navaljnog.
Portparolka Navaljnog Kira Jarmiš je kazala da će njegov pokret i ciljevi nastaviti da žive.
“Ubijeđeni smo da ćemo na kraju pobijediti. Rusija je naša zemlja, pripada nama i moramo je vratiti nama,” poručila je Jarmiš.
Očekuje se da advokat Navaljnog rano jutros stigne u kaznenu koloniju gdje je Navaljni trebalo da bude u zatvoru do 70. godine.
Dmitrij Muratov, ruski novinar i dobitnik Nobelove nagrade za mir, rekao je da je Navaljni ubijen i da su uslovi u zatvoru doveli do njegove smrti.
Ubijeđeni smo da ćemo na kraju pobijediti. Rusija je naša zemlja, pripada nama i moramo je vratiti nama", poručila je saradnica Navaljnog
Pristalice su vidjele Navaljnog kao budućeg lidera Rusije koji će na kraju izaći na slobodu da postane predsjednik, iako su mnogi opozicioni lideri strahovali da je u on velikoj opasnosti u ruskom zatvorskom sistemu.
Grigorij Javlinski, liberal veteran, opisao je smrt Navaljnog kao tragediju koja pokazuje potrebu za reformom i dodao da strahuje za zdravlje drugih opozicionih aktivista u zatvoru.
U Moskvi, kod spomenika žrtvama sovjetske političke represije u sjenci bivšeg sjedišta KGB-a, neki ljudi su polagali cvijeće, pod budnim okom policije, prenio je Rojters.
Kancelarija ruskog tužioca upozorila je Ruse da ne učestvuju u masovnim protestima u centru Moskve nakom smrti Navaljnog.
Pristalice su planirale okupljanja u čast Navaljnog u Londonu, Parizu, Oslu, Rimu, Briselu, Berlinu, Ženevi, Pragu, Jerevanu i Viljnusu, prenio je Rojters.
Navaljni je dan prije smrti provirio kroz prozor sa rešetkama, smijući se i zbijajući šale o tome kako je ostao bez novca i o plati sudije.
“Časni sude, poslaću vam broj svog ličnog računa da svoju ogromnu platu kao saveznog sudije iskoristite da ‘zagrijete’ moj lični račun, jer mi ponestaje novca”, rekao je putem video-linka.
Generalni sekretar Ujedinjenih nacija Antonio Gutereš je šokiran viješću o smrti Navaljnog i poziva na “punu, vjerodostojnu i transparentnu istragu” okolnosti”, rekao je portparol UN Stefan Dižarik.
“Ako neko umre pod nadzorom države, pretpostavlja se da je država odgovorna. Ta odgovornost se može pobiti samo kroz nepristrasnu, temeljnu i transparentnu istragu koju sprovodi nezavisno tijelo”, saopštila je portarolka Kancelarije UN za ljudska prava Liz Trosel.
Ruska Istažna komisija je saopštila da je pokrenula proceduralnu istragu povodom njegove smrti.
“Pozivamo ruske vlasti da prekinu progon političara, zaštitnika ljudskih prava i novinara, između ostalih”, rekla je Trosel.
Francuski predsjednik Emanuel Makron izrazio je “ljutnju i ogorčenost” zbog smrti Navaljnog.
“U današnjoj Rusiji, ljudi slobodnog duha se šalju u gulage i osuđuju na smrt”, rekao je Makron.
“Sreo sam se sa Navaljnim ovdje u Berlinu kada je pokušavao da se oporavi u Njemačkoj od posljedica trovanja i takođe razgovarao sa njim o velikoj hrabrosti koja je potrebna da se vrati u svoju zemlju. I sada je vjerovatno za tu hrabrost platio životom”, rekao je njemački kancelar Olaf Šolc.
“Ovo su užasne vijesti. Kao najžešći zagovornik ruske demokratije, Aleksej Navaljni je tokom života demonstrirao nevjerovatnu hrabrost”, rekao je britanski premijer Riši Sunak.
Premijerka Estonije Kaja Kalas rekla je da Rusija i “svi oni odgovorni” moraju snositi posljedice za smrt ruskog opozicionara.
“Smrt Navaljnog je još jedan mračni podsjetnik otpadničkog režima s kojim imamo posla”, napisala je Kalas na platformi X.
Italijanska premijerka Đorđa Meloni je rekla da je smrt Navaljnog “uznemirujuća” i da služi kao upozorenje ostatku svijeta.
Kremlj je saopštio da su izjave zapadnih lidera o smrti Navaljnog neprihvatljive i “apsolutno sulude”.
EU: Režim ga je polako ubijao
Evropska unija će učiniti sve što može da Rusija snosi odgovornost za smrt Navaljnog, rekli su predsjednica Evropske komisije Ursula fon der Lajen i potpredsjednik Žozep Borel.
“Polako su ga ubijali predsjednik Putin i njegov režim, koji se ne plaše ničega više od protivljenja sopstvenog naroda”, rekli su Fon der Lajen i Borel.
Oni su zatražil od Rusije da utvrdi sve činjenice oko smrti Navaljnog i “odmah oslobodi sve ostale političke zatvorenike”.
“Sumoran podsjetnik na to šta predstavljaju Putin i njegov režim. Hajde da se ujedinimo u našoj borbi da zaštitimo slobodu i bezbjednost onih koji se usuđuju da se suprotstave autokratiji”, kazala je Fon der Lajen.
“Aleksej Navaljni se borio za vrijednosti slobode i demokratije. Za svoje ideale podnio je najveću žrtvu. Borci ginu, ali borba za slobodu nikada ne prestaje”, kazao je predsjednik Evropskog savjeta Šarl Mišel.
Bonus video:
