U Njemačkoj se već godinama smanjuje broj katolika i protestanata, dok je broj pravoslavnih hrišćana u porastu. Srpska pravoslavna crkva u Nemačkoj broji više stotina hiljada vernika.
„Ja sebe vidim kao građanina Hamburga. Ali, kada je vjera u pitanju, sebe nalazim u Srpskoj pravoslavnoj crkvi", kaže Radoslav Tišma koji u Hamburgu živi već 34 godine. Došao je SFR Jugoslavije. „Njegova" crkva, Srpska pravoslavna crkva (SPC) u Njemačkoj, nedavno je u Hamburgu svečano otvorila hram posvećen Svetom Arhangelu Mihailu uz srpkog patrijarha Porfirija Perića.
Crkva u Hamburgu je primjer sve veće prisutnosti pravoslavne vjere u Njemačkoj. Tamošnja parohija je kupila zgradu 2001. Ubrzo nakon toga počelo je renoviranje.
„Od tada nam dolazi sve više ljudi koji su ovdje našli svoj duhovni dom", rekao je 59-godišnji Tišma za DW koji je dugo bio predsjednik crkvenog odbora.
Tišma ističe da pored porodica koje su posljednjih godina iz Srbije došle u Hamburg, ima mnogo vjernika koji su odavno integrisani u njemačko društvo. To su inženjeri, lekari, poslovni ljudi... Posljednjih godina, hamburška parohija je dobila i mlađe članove koji su prešli iz drugih crkava. Sam Tišma, koji je vazduhoplovni inženjer, već dugo ima nemački pasoš.
Potpuno drugačije od velikih crkava
Jačanje srpske pravoslavne zajednice u Hamburgu nije usamljen slučaj. U sjenci krize u kojoj se nalaze katolička i evangelistička crkva u Nemačkoj, pravoslavne crkve značajno jačaju.
Katolička crkva je 2023. izgubila više od 591.000 vjernika zbog istupanja iz crkve ili smrti. Sada broji oko 20,3 miliona članova. U roku od godinu dana, evangelistička crkva je izgubila oko 560.000 članova i sada broji 18,5 miliona članova. To znači da oko 47,5 odsto Nemaca još uvijek pripada jednoj od dvije „velike crkve". Poslije ponovnog ujedinjenja Nemačke 1991. to je bilo više od 70 procenata.
Crkveni predstavnici se muče da nađu objašnjenje za odlazak vjernika, ali rijetko se govori da se broj pravoslavnih hrišćana u Njemačkoj godinama značajno povećava. Za razliku od katolika i protestanata, koji svoje članstvo precizno evidentiraju zbog zakonske regulative, za pravoslavne crkve postoje samo procjene.
Jedan mali broj pravoslavnih hrišćana je vjekovima živeo u Nemačkoj. No, njihov broj se značajno povećao od 1960. doseljavanjem, takozvanih „gastarbajtera" iz Grčke, Jugoslavije i drugih zemalja.
Prema procjenama Pravoslavne episkopske konferencije u Njemačkoj (OBKD) ukupan broj pravoslavnih hrišćana prije desetak godina, bio je najviše 1,5 miliona. Na kraju 2021. procjena je bila da ih ima oko tri miliona.
Evangelistička crkva u Nemačkoj (EKD) je saopštila da prema statističkim podacima sada ima oko 3,8 miliona pravoslavnih hrišćana u Nemačkoj.
Emanuel Sfijatkos
Grčki pravoslavni vikarni episkop Emanuel Sfijatkos (47), iz parohije u Berlinu, koji predstavlja OBKD u kontaktima sa njemačkom vladom, čak govori o najmanje „četiri miliona pravoslavnih vernika u Nemačkoj". Važno mu je da istakne da oni ne pripadaju nekoj od pravoslavnih crkava, već „pravoslavnoj crkvi" u celini.
Sveštenik Sfijatkos, rodom iz Duizburga, je oličenje uspona pravoslavne crkve „Ja sam predstavnik treće generacije moje porodice u Nemačkoj", kaže on. Sada često krsti djecu iz porodica treće ili četvrte generacije.
„Pravoslavna vjera ima nevjerovatan potencijal u ovoj zemlji. Ne možete da ignorišete ovoliki broj vernika. Ne možete o njima ni da pričate kao o manjini. Mi više nismo manjinska crkva, a zapravo više nismo ni migrantska crkva. Mi smo tu", kaže Sfiatkos. U Njemačkoj postoji više od 600 pravoslavnih zajednica na različitim jezicima.
750.000 vernika SPC?
Prije nekoliko decenija, Grci i Rusi su činili većinu pravoslavnih hrišćana u Nemačkoj. Danas su, prema OBKD, rumunski pravoslavni hrišćani najveća pojedinačna grupa sa 900.000 članova. Rusi, Grci, Bugari i Srbi imaju po više od 400.000, neki skoro 500.000 članova.
Brojke bi mogle biti i veće: U Sjevernoj Rajni-Vestfaliji, Srpska pravoslavna crkva podnijela je zahtjev za priznanje kao javnopravna ustanova. To bi joj donijelo prednosti prilikom prikupljanja donacija ili odnosa sa državnim službama. U aplikaciji Srbi govore o najmanje 750.000 članova širom zemlje.
Tenzije sa ruskim pravoslavnim hrišćanima
Otkako je u februaru 2022. počeo ruski agresorski rat protiv Ukrajine, odatle su u Njemačku stigle desetine hiljada hrišćana pravoslavne vjeroispovesti. Međutim, jedan od vodećih crkvenih velikodostojnika Ukrajinske pravoslavne crkve u Njemačkoj ne želi da procjenjuje njihov broj.
Politički kurs Rusije, koji aktivno podržava rusko pravoslavlje i patrijarh u Moskvi, primjetan je i u Nemačkoj. Tri ruska pravoslavna episkopa istupila su iz OBDK 2018. godine. Time su reagovali na napore Carigradske patrijaršije da u Ukrajini osnuje nacionalnu crkvu koja je nezavisna od Moskve.
Hrišćani iz Sirije i Iraka
A jedna od crkava koja je značajno porasla od dolaska mnogih izbjeglica je Sirijska pravoslavna crkva i Antiohijska patrijaršija. Prema sopstvenoj procjeni, u Njemačkoj imaju oko 100.000 članova.
Bonus video:
