Za sjutra, srijedu, 1. januar, nije planirana isporuka ruskog gasa drugim zemljama Evrope preko Ukrajine.
To je danas objavio ukrajinski operater GTSOU uz napomenu da je istekao rusko-ukrajinski ugovor iz 2019.
Uprkos ruskoj invaziji na Ukrajinu ruski državni gigant Gasprom i dalje je preko mreže gasovoda u Ukrajini i dalje gasom snabdijevao druge zemlje Evrope, posebno Slovačku, Moldaviju i Mađarsku.
Po podacima koje je GTSOU objavio na svom sajtu, planirana količina za srijedu je "nula kubnih metara".
Cijena evropskog gasa je danas premašila granicu od 50 eura po megavat-satu, prvi put poslije više od godinu dana, od oktobra 2023, posebno zbog isteka tranzitnog sporazuma Ukrajina i Rusija i jer je ova zima hladna.
Poskupljenje je posljedica sa očekivanog obustavljanja isporuke ruskog gasa preko Ukrajine koja je od 1. januara više neće dozvoljavati, potvrdio je danas ukrajinski operater.
Austrija, Mađarska i Slovačka su i dalje veoma zavisne od ruskog gasa.
Po Oksfordskom institutu za energetske studije, taj prekid će dovesti do ubrzanja opadanja evropskih rezervi gasa i pritiska za poskupljenja.
Niske temperature od kraja oktobra su već izazvale veće korišćenja grijanja, a manje sunca i vjetra dovelo je do većeg udjela struje koja se proizvodi u elektranama na gas.
Zalihe gasa su u prosjeku na 73 odsto kapaciteta rezervoara u zemljama Evropske unije (EU), po platformi Evropskog agregiranog inventara za skladištenje gasa (AGSI), dok su u isto doba 2023. godine bile 86 odsto.
Evropska komisija je u petak, 29. novembra, saopštila da u zemljama Evropske unije 1. februara popunjenost zaliha treba da bude bar 50 odsto, dok se ranije tražilo 45 odsto popunjenosti kapaciteta.
Gasprom je u subotu najavio da će 1. januara prekinuti isporuku gasa Moldaviji zbog finansijskog spora snjom, a posmatrači uzimaju u obzir i politički motiv te odluke: ta bivša sovjetska republika je upravo ponovo izabrala proevropsku predsjednicu, Maju Sandu.
Komercijalni spor Moldavije s Gaspromom prethodio je ruskoj invaziji na Ukrajinu i tiče se podružnice Moldovagaza koja je u 50 odsto vlasništvu te ruske grupe.
Uz sve to, rastući udio američkog komprimovanog tečnog prirodnog gasa (LNG) koji bi zamijenio ruski prirodni koji se transportuje cjevovodom u Evropu, strukturalno je povećao troškove po megavat satu od početka rata u Ukrajini.
Od invazije na Ukrajinu u februaru 2022. EU je smanjila svoje potrebe za ruskim gasom, ali po riječima Kristofa Halsera, analitičara kompanije Ristad Energy, ruski gas i dalje predstavlja 14 odsto ukupne potrošnje EU u 2024. godini što je više nego prethodne godine, kada je predstavljao 12 odsto potreba.
Hladnija zima od očekivane ili dalja kašnjenja u projektima LNG mogli bi kratkoročno dovesti do cijena od oko 60 eura po megavat-satu gasa, smatra Danijela Sabin Hatorn, analitičarka Capital.com.
Cijena je takođe pod pritiskom premije rizika koja je povezana sa eskalacijom rata Rusije protiv Ukrajine, posebno poslije odluke predsjednika SAD Džozefa Bajdena da ovlasti Kijev da koristi američke rakete za gađanje ciljeva u Rusiji.
Dugoročno, predstojeće predsjedavanje Donalda Trampa u SAD trebalo bi da "ubrza ekspanziju američke LNG infrastrukture" i "ojača globalno snabdijevanje", objašnjavaju analitičari kompanije Ristad Energy.
Evropa bi trebalo da ima najveću korist od dolaska Trampa na vlast u pogledu gasa: trgovinski rat SAD i Kine kojim on prijeti, bi mogao da "poremeti protok LNG između te dvije zemlje, kao što je bilo 2019.", kažu analitičari.
To bi značilo manju konkurenciju za potražnju za američkim gasom, a EU bi mogla da ga kupuje od SAD i izbjegne kaznene tarife kojima i njoj prijeti Tramp iz drugih razloga.
Bonus video:
