Evropska unija je u srijedu najavila plan da prekine svoju zavisnost u odbrani od Sjedinjenih Država, sa fokusom na kupovinu više oružja u Evropi, a ima nagovještaja da bi se tome pridružila i Kanada.
Evropska komisija je predstavila svoju bezbjednosnu strategiju "Spremnost 2030" (Readiness 2030) u kojoj je glavna zabrinutost prijetnja ruske agresije. Procjene obavještajnih službi NATO sugerišu da bi Rusija za tri do pet godina mogla ponovo da napadne neku zemlju u Evropi.
Prošlog mjeseca administracija predsjednika SAD Donalda Trampa signalizirala je da su bezbjednosni prioriteti SAD drugdje - na sopstvenim granicama i u Aziji i da će Evropljani morati da se staraju o sebi i Ukrajini. Tada je najveći kopneni rat u Evropi poslednjih decenija ušao u četvrtu godinu.
Po strategiji EU, njene članice će biti pozvane da kupuju veći dio vojne opreme u Evropi, radeći uglavnom sa evropskim dobavljačima, u nekim slučajevima uz pomoć EU da smanje cijene i ubrzaju isporuku. Opremu izvan Evrope bi trebalo da kupuju samo kada je poželjnija nego u EU zbog cijene, performansi ili kašnjenja u isporuci.
Poslednjih godina, 27 zemalja EU dalo je oko dvije trećine porudžbina američkim odbrambenim kompanijama. Da bi se kvalifikovali za nove kredite, morali bi da kupe najmanje 65 odsto opreme od dobavljača u EU, Norveške ili Ukrajine.
"Bezbjednosna arhitektura na koju smo se oslanjali više se ne može uzimati zdravo za gotovo", rekla je predsjednica Evropske komisije Ursula fon der Lajen.
"Moramo kupovati više evropsko. Jer to znači jačanje evropske odbrambene, tehnološke i industrijske baze. To znači stimulisanje inovacija. A to znači stvaranje tržišta za odbrambenu opremu širom EU", dodala je ona.
Strategija liči na šemu "Repover EU" koju je komisija predložila 2022. godine za odvikavanje od ruskog prirodnog gasa pošto je predsjednik Vladimir Putin naredio svojim snagama da uđu u Ukrajinu i iskoristio energiju kao oružje da pokuša da potkopa podršku EU Kijevu.
Ta strategija je dovela do pada zavisnosti EU od uvoza ruskog gasa sa 45 odsto 2021. na 15 osto 2023. godine.
Novi plan je predstavljen uoči samita lidera EU koji počinje u četvrtak. Na hitnim razgovorima 6. marta potpisali su prijedloge za ublažavanje budžetskih ograničenja i stvaranje plana zajma od 150 milijardi eura za odbrambene projekte.
Odbrambene firme u SAD, Velikoj Britaniji i Turskoj bile bi isključene iz tog plana zajma osim ako te vlade ne potpišu bezbjednosne sporazume sa EU.
Francuska je gurala pristup "Kupuj evropsko", ali države poput Poljske i Holandije žele da kupe američku opremu.
Države EU se podstiču da pojačaju bezbjednosne veze sa NATO saveznicima koji nisu članovi EU, uključujući Veliku Britaniju, Kanadu, Norvešku, Australiju, Japan, Južnu Koreju i Indiju.
U strategiji se navodi da, iako su Sjedinjene Države ključni zapadni saveznik, jasno je "da smatraju da su pretjerano posvećene Evropi i da treba da to rebalansiraju, smanjujući svoju istorijsku ulogu kao primarnog bezbjednosnog garanta".
Andrius Kubilijus, nedavno imenovani i prvi komesar EU za odbranu, upozorio je da "450 miliona građana Evropske unije ne bi trebalo da zavisi od 340 miliona Amerikanaca da bi se branili".
Prioriteti potrošnje za zajedničku kupovinu bili bi sistemi vazduhoplovne i raketne odbrane, artiljerija, municija, bespilotne letelice, oprema za upotrebu u sajber i elektronskom ratu, i "strateški faktori" kao što su punjenje gorivom aviona tokom leta i bezbednosne instalacije na kopnenim granicama.
Da bi se pomoglo Ukrajini da se odbrani od ruske invazije, cilj bi bio obezbjeđivanje najmanje dva miliona artiljerijskih granata svake godine, snabdevanje više sistema protiv-vazduhoplovne odbrane, projektila i dronova i da se nastavi obuka desetina hiljada ukrajinskih vojnika godišnje.
Više novca bi takođe bilo usmjereno u ukrajinsku odbrambenu industriju.
Bonus video:
