Sjedinjene Američke Države su Njemačkoj dale demokratiju i ustav. Podržale su njemačko ujedinjenje kada su Francuska i Britanija gajile sumnje. One u Njemačkoj imaju oko 35.000 vojnika, posvećenih odbrani Evrope.
Međutim, predsjednik Donald Tramp i njegova administracija sada vide Evropu kao protivnika, NATO kao teret, a Rusiju kao prijatelja. Potpredsjednik Džej Di Vens i Ilon Mask izrazili su podršku ultradesničarskoj partiji sa neonacističkim članovima koja želi da podrivaju njemačku vladu i podržava ruske ciljeve u Ukrajini.
Njemačka, možda više nego bilo koja druga zemlja u Evropi, osjeća se izgubljeno, ostavljeno i čak izdano od strane svog najbližeg saveznika. Ali ako su Njemci izbačeni iz gnijezda, oni počinju i da reaguju, usred dubokog preispitivanja i pitanja o budućnosti - svojoj i evropskoj.
Najveći znak da šok ustupa mjesto akciji pojavio se ove sedmice, kada je njemački parlament izglasao ublažavanje dugotrajnog protivljenja zaduživanju, kako bi zemlja mogla da počne da obnavlja vojsku i domaću infrastrukturu koja je zapuštena.
Bio je to revolucionaran korak, s obzirom na tabu vezan za njemački militarizam. Ipak, to je korak za koji i Njemci i ostali Evropljani znaju da moraju da preduzmu kako bi se prilagodili novom neprijateljstvu koje dolazi i iz Rusije i iz Sjedinjenih Država.
Joška Fišer, bivši ministar spoljnih poslova, radikalni ljevičar u mladosti, a sada istaknuti član Zelene partije, rekao je: “Oduvijek sam imao komplikovan odnos sa Sjedinjenim Državama, koje su bile daleko od savršenih, ali su uvijek bile svjetleći grad na brdu”.
“Ali sada”, rekao je, “izgubili smo ne samo silu koja nas je štitila, već i zvijezdu vodilju na nebu”.
U odgovoru na to, Evropa mora da se ponovo naoruža, rekao je. Njemačko vođstvo je ključno za taj poduhvat, iako mnogi na kontinentu i dalje insistiraju da Evropljani moraju, kako je Fišer rekao, “nastaviti blisku saradnju sa SAD, dok postajemo što je moguće jači kako bismo odvratili Rusiju”.
On, kao i mnogi drugi, vidi period ranjivosti prije nego što Evropa bude u stanju da se bolje brani sama.
Za Norberta Retgena, poslanika Hrišćansko-demokratske unije desnog centra, raskid sa Vašingtonom je već dubok, sa posljedicama koje su hitne i dalekosežne. “Ovo je kraj evropskog mirovnog poretka”, primijetio je.
“Došli smo do zaključka da moramo sami da se pobrinemo za evropsku bezbjednost”, rekao je Retgen, “i to je hitno, jer imamo rat u Evropi.”
Evropljani se nalaze u različitim fazama prilagođavanja onome što smatraju gubitkom svog američkog saveznika. “Početni šok je ustupio mjesto osjećaju mobilizacije”, rekao je Tomas Bager, visoki zvaničnik njemačkog Ministarstva spoljnih poslova.
“Bio je to iznenadni osjećaj da smo prepušteni sami sebi, pomalo kao siročad”, rekao je. “Ali sada postoji nešto više samopouzdanja. Postoji razumijevanje da je Evropa sada ono što je ostalo od Zapada, i to je posebno važno za Njemačku”.
Osjećaj izdaje od strane Vašingtona možda je najjači među Njemcima koji su odrasli u prvim decenijama poslije Drugog svjetskog rata. “Ne postoji nijedna druga zemlja u Evropi koja je toliko proizvod prosvijetljene američke politike poslije rata kao što je to Njemačka”, rekao je Bager, rođen 1965. godine. “Zato je šok ovdje dublji”.
Njemačka se poslije rata ukorijenila u Evropskoj uniji radi domaćeg prosperiteta i u NATO-u radi bezbjednosti, a Njemci su razvili gotovo religijsko uvjerenje u važnost međunarodne zajednice zajedničkih vrijednosti - i radili su na njenom jačanju.
Bio je to iznenadni osjećaj da smo prepušteni sami sebi, pomalo kao siročad. Ali sada postoji nešto više samopouzdanja. Postoji razumijevanje da je Evropa sada ono što je ostalo od Zapada, i to je posebno važno za Njemačku, rekao je Tomas Bager
Suočavanje sa američkom administracijom koja kaže da ne postoji međunarodna zajednica već samo nacionalne države koje se takmiče za prosperitet i moć “egzistencijalni je izazov za Njemačku”, rekao je Bager.
U isto vrijeme, saglasio se sa Fišerom da Njemačka ne bi trebalo da prekine veze sa Vašingtonom niti da učini išta što bi ubrzalo raskol. “Biće potrebno vrijeme da se Sjedinjene Države zamijene u oblasti odbrane i razvojne pomoći”, rekao je Bager. “I dalje ćemo raditi za ono najbolje, ali više nećemo zasnivati svoju budućnost na pretpostavci da će stvari ići kao do sada”.
Šok koji je izazvao Tramp može se smatrati i korisnim, jer je uzdrmao Njemačku iz njenog dugotrajnog samozadovoljstva, ocijenio je Volfgang Išinger, bivši njemački ambasador u Sjedinjenim Državama i Velikoj Britaniji.
Ako je NATO postao veći i jači kao odgovor na ruskog predsjednika Vladimira Putina i njegovu invaziju na Ukrajinu, onda će neprijateljstvo Trampa, Vensa i Maska prema Evropskoj uniji samo ojačati koheziju kontinenta, rekao je.
“Ako je ikada postojala šansa da Evropa konačno uredi svoje pitanje bezbjednosti, onda je to sada”, rekao je Išinger.
Što se tiče Njemačke, prisutan je osjećaj da pouzdani i velikodušni Ujka Sem “sada pati od demencije i ne prepoznaje nas niti naš ogroman zajednički interes”, rekao je Išinger. “Oduvijek sam mislio da imamo dovoljno domaćeg antiamerikanizma u ovoj zemlji i bez dodatnog podsticanja”.
Antagonizam prema Trampu “služi interesima onih koji bi voljeli da vide više antiamerikanizma ovdje, uključujući naše ruske prijatelje,” kazao je.
Spremnost nove njemačke vlade da potroši ogromna sredstva na modernizaciju njemačke vojske predstavlja direktan i odgovarajući odgovor Vašingtonu, smatra Išinger. “Prvi put poslije mnogo mjeseci, ljudi mogu da kažu da smo nešto preduzeli”.
Šok koji je izazvao Tramp može se smatrati i korisnim, jer je uzdrmao Njemačku iz njenog dugotrajnog samozadovoljstva, ocijenio je Volfgang Išinger
Postoji i tiša zabrinutost u vezi s ravnotežom snaga u Evropi. Angažovanje Sjedinjenih Država u Evropi bilo je važan melem za bojazni zbog moći ponovo ujedinjene Njemačke, a te bojazni bi se mogle vratiti, ocijenio je Jan Tehau, bivši njemački vojni zvaničnik i analitičar Evroazija grupe.
“Na pitanje ko je glavni igrač u Evropi, odgovor su davale Sjedinjene Američke Države”, rekao je. “Ali šta se dešava kada se Amerika povuče, a pitanje evropskog hegemona ponovo izađe na površinu? Evropska politika tada postaje daleko složenija.”
“Ne postoji pravi način da se SAD zamijene, uprkos svim evropskim pričama”, istakao je.
Tehau je takođe zabrinut zbog “otvorenog prozora ranjivosti” u svakom mogućem prelaznom periodu u kojem bi došlo do udaljavanja od ključne uloge SAD u evropskoj bezbjednosti.
“Ako dobijemo prljav dogovor po pitanju Ukrajine, uz eskalaciju trgovinskog rata i Putinovo ispipavanje terena ili pojačavanje hibridnog ratovanja u Njemačkoj, a Tramp odluči da povuče dio američkih trupa”, rekao je Tehau, “onda će ljudi sve jasnije uviđati da smo prepušteni sami sebi - i to kao nenuklearna sila u Evropi”.
Naravno, za neke Njemce bi raskid sa Vašingtonom takođe predstavljao osjećaj oslobađanja. Oduvijek je bilo konzervativaca koji su, poput Vensa, smatrali da je Amerika suviše remetilački faktor kao simbol modernizma; dok je s lijeve strane postojala želja da se izađe ispod okrilja kapitalističkog diva.
Na saveznim izborima prošlog mjeseca, više od 34 odsto Njemaca je glasalo za partije sa snažnim antiameričkim stavovima. A u anketi ovog mjeseca, samo 16 odsto Njemaca je reklo da vjeruje Sjedinjenim Državama kao savezniku, u poređenju sa 85 odsto za Francusku i 78 odsto za Britaniju. Oko 10 odsto je reklo da vjeruje Rusiji.
Njemci vole da raspravljaju i odlažu donošenje odluka, ali kada jednom odluče, postupaju temeljno, rekao je Džejms Bindenagel, bivši američki ambasador u Njemačkoj koji predaje na Univerzitetu u Bonu.
“Njemci se osjećaju napušteno i izdano, i znaju da su slabi kada je riječ o odbrani i ne mogu odmah da se povuku,” rekao je. “Ali kada se povjerenje naruši, teško ga je ponovo uspaviti. Oni se ne vraćaju”.
Prevod: A. Š.
Bonus video:
