Evropska komisija saopštila je da će uložiti sve napore u dogovorenom posredovanju između Ukrajine i Rusije u cilju bezbjednog dopremanja ruskog gasa Evropi, iako je Moskva upozorila da to može doći u opasnost zbog toga što Ukrajina za svoje potrebe crpi ruski gas namijenjen EU.
Nagli dolazak oštrih zimskih vremenskih uslova u Evropi nalaže veliki oprez i napore da se spriječi nova kriza koja je 2009. dovela do privremene obustave isporuka ruskog gasa Evropi preko Ukrajine.
Zvaničnici u Evropskoj komisiji su već ranije isticali da su rezerve gasa u zemljama Unije dovoljne za više mjeseci potrošnje, kao i da je povezanost između članica EU, naročito onih koje skoro u potpunosti zavise od isporuka ruskog gasa, osjetno poboljšana.
EU je prihvatila da posreduje i novčano pomogne finansijski posrnuloj Ukrajini da namiri dugove i plaća po sporazumu unaprijed za isporuke ruskog gasa.
Ipak znatnu pažnju je među članicama Unije privukla izjava ruskog ambasadora pri EU Vladimira Čižova da evropska zemlje mogu ostati bez grijanja i energije ako Ukrajina, kako tvrdi Moskva, nastavi da neovlašćeno iz podzemnih skladišta crpi gas koji je namijenjen stabilnom tranzitnom snabdijevanju Evrope preko zime tim energentom iz Rusije.
Ruski ambasador je rekao da je EU sa svoje strane učinila sve da Ukrajina poštuje sporazum o dostavi ruskog gasa Evropi, a u decembru je uspješno okončan još jedan ustaljeni trojni sastanak visokih zvaničnika EU, Rusije i Ukrajine s ciljem da se spriječi bilo kakva neizvjesnost i kriza u snabdijevanju Evrope gasom.
Čižov je, međutim, rekao da je Ukrajina crpeći iz podzemnih skladišta gas namijenjen EU već u decembru smanjila dozvoljeni donji bezbjednosni nivo sa 17 milijardi kubnih metara na 14 milijardi kubnih metara gasa, a da su sad te rezerve spale na još nižu ravan.
Ruski ambasador pri EU je ruskog agenciji Interfaks, u intervjuu objavljenom na internet stranici ruske misije pri EU očigledno s namjerom da se predoči da prijetnja gasne krize postoji, upozorio da je oštra zima u Evropi na pragu.
On je rekao da bi, ako sad Ukrajina prizna da je neovlašćeno crpla gas iz "evropskih rezervi" i pristane da ponovo popuni skladišta, isporuka gasa u potpunosti morala da se obustavi, jer to nameće tehnološki postupak.
Dodatna ne mala prijetnja stabilnosti i bezbjednosti dopreme ruskog gasa Evropi preko Ukrajine se nadnijela i poslije nedavne presude ukrajinskog suda da ruska kompanija Gazprom mora da plati 6,6 milijardi dolara kazne Ukrajini zbog, kako je obrazloženo, monopolitističkog ponašnja u dopremi ruskog gasa Ukrajini.
Ruski ministar za energetiku Aleksander Novak je izjavio da je takva presuda suda u Kijevu politička, da ozbiljno dovodi u pitanje sve sporazume i da predstavlja i "novu opasnost za evropske potrošače", jer Gazprom zbog toga može u znak odmazde zaustaviti isporuke gasa Ukrajini, a time se jako komplikuje i dostava gasa za EU.
Čižov je ocijenio da takvom sudskom odlukom ukrajinske vlasti mogu pokušati da konfiskuju ruski gas namijenjen Evropskoj uniji, u kojoj 18 članica troški ruski energent.
Ukrajinska gasna kompanija je krajem decembra uzvratila zahtjevom da jedna međunarodna misija ustanovi da li na uvoznim graničnim tačkama ruski gas neometano dolazi u Ukrajinu i da se time utvrdi da Evropi ne prijeti nova opasnost od nove gasne krize usred zime.
Naftogaz je saopštio da takva "vještačka kriza s gasom" može biti izgovor da se ponovo izvrši pritisak na institucije u EU koje odlučuju o energetskoj politici da prihvate ono što je Moskva predočila već mnogo ranije - da je spremna i da je s Turskom već sklopila sporazum da izgradi novi moćan gasovod koji bi dopremao blizu 60 milijardi kubika gasa na granice EU.
Gasovodom preko Turske bi prestala potreba da se ruski gas Evropi doprema preko Ukrajine, koja bi time izgubila i nekoliko milijardi dolara zarade od tranzita gasa.
U prvim osvrtima medija u EU se primjećuje da to može ići na ruku i konačnoj odluci Brisela da odbaci primjedbe naročito Poljske i baltičkih zemalja, ali i dosadašnje američke administracije u Vašingtonu, kad je riječ o već sklopljenim ugovorima najvećih kompanija u EU i Gazproma o izgradnji nove uporedne trase gasovoda Sjeverni tok kojim se ruski gas ispod Baltičkog mora doprema u Njemačku.
Američki potpredsjednik Džo Bajden je u avgustu prošle godine u Stokholmu izjavio da bi Sjeverni tok 2 još više EU učinio zavisnom od ruskog gasa i naglasio da bi "to iz temelja destabilizovalo Ukrajinu".
Da opasnost po bezbjedno snabdijevanje Evrope ruskim gasom postoji, svjedoči i to da je i sam ruski predsjednik Vladimir Putin već u novembru upozorio njemačku kancelarku Angelu Merkel da Ukrajina za svoje potrebe neovlašćeno crpi gas namijenjen Evropi.
Potpredsjednik Evropske komisije Maroš Šefčovič, nadležan za energetiku, u međuvremenu je u decembru sazvao trojni sastanak EU-Rusija-Ukrajina upravo s ciljem da se izbjegnu sve prijetnje i poslije sastanka ocijenio da je razgovor bio uspješan. Šefčovič je prethodno putovao i u Moskvu i poslije razgovora s najvišim ruskim zvaničnicima objasnio da je "riječ o tome da se predvide sve moguće situacije i zajamči bezbjednost isporuka gasa preko zime".
On se javno usprotivio izgradnji Sjevernog toka 2 i upitao "da li je zaista potrebno ulagati toliki novac za tu infrastrukturu", što je suštinski ista politika koja zadire u sveukupne strateške, ekonomske, političke odnose i geopolitiku kad je u pitanju saradnja EU s Rusijom.
Zato je, uz veliki pritisak Vašingtona, a uz veliku potporu tadašnjeg predsjednika Evropske komisije Žozea Manuela Baroza, koji je sad jedan od direktora najmoćnije američke i svjetske banke Goldman Saks, zaustavljen i gasovod Južni tok.
Ipak, velike brige i dalje u EU postoje oko činjenice da Rusija izgleda neće odustati od namjere da do 2020. obustavi dostavu gasa EU, s obrazloženjem da je Ukrajina ranije neovlašćeno koristila gas namijenjen Evropi, nije plaćala za isporuke, a ogromna gasna infrastruktura u Ukrajini je, tvrdi Gazprom, veoma zastarjela i traži i ogromna ulaganja da bi snabdijevanje gasom EU bilo zajamčeno.
Novac za obnovu ukrajinske infrastrukure Kijev nema, ne vidi ko bi ga dao, a pozadina cijelog zaista velikog spora je i teška, neriješena ukrajinska kriza i žarište ratnog sukoba na istoku Ukrajine.
U međuvremenu u decembu Gazprom je saopštio da je sklopio sporazume s nekoliko moćnih zapadnoevropskih kompanija i Turskom o izgradnji dela gasovoda Turski tok, tačnije povezivanja tog projekta s moćnim gasovodom Posejdon preko kojeg će ruski gas preko Grčke ići u Italiju.
Bonus video:
