Kralj Saudijske Arabije Abdulah, moćni saveznik SAD koji se pridružio zvaničnom Vašingtonu u borbi protiv ekstremističke organizacije Al Kaide i radio na modernizaciji svoje ultra-konzervativne muslimanske kraljevine primjenom postepenih, ali značajnih reformi, preminuo je danas u 91. godini.
Otkad je 2005. godine stupio na prijesto, a praktično i deceniju prije toga dok je bio regent, Abdulah je nastojao da moć svoje kraljevine kao značajnog proizvođača nafte upotrijebi za preoblikovanje Bliskog Istoka, prenijela je agencija AFP.
Njegov prioritet tokom vladanja je bio da se odupre uticaju rivalske države Iran, čije je stanovništvo većinski šiitsko, a zajedno sa drugim sunitskim monarsima sa Bliskog Istoka se takođe protivio talasu prodemokratskih protesta koji su početkom ove decenije zahvatil taj region, smatrajući te ustanke prijetnjom po stabilnost Bliskog Istoka i po sopstvene tronove.
Kralj Abdulah je održavao istorijski bliske odnose sa zvaničnim Vašingtonom, ali je bilo i neslaganja, i to onda kada bi saudijski vladar pokušao da te odnose oblikuje prema interesima svoje kraljevine, navodi AP.
Abdulahu je smetalo što Bijela kuća nije uspijevala da postigne razrješenje izraelsko-palestinskog konflikta, a takođe je vršio pritisak na administraciju predsjednika SAD Baraka Obame da zauzme oštriji stav prema Iranu i da odlučnije podrži sunitske pobunjenike u njihovom nastojanju da sa vlasti u Siriji svrgnu predsjednika Bašara Asada.
Vijest o Abdulahovoj smrti objavljena je danas na saudijskoj državnoj televiziji. Novim kraljem je proglašen njegov 79-godišnji polubrat princ Salman, dosadašnji prijestolonasljednik, koji je u posljednje vrijeme postepeno preuzimao neke dužnosti.
Abdulah je rođen u Rijadu 1924. godine kao jedan od više desetina sinova osnivača Saudijske Arabije, kralja Abdul-Aziza Al Sauda. Završio je samo osnovno obrazovanje, a umjesto učenja je bio više zainteresovan za jahanje konja i lov sa sokolovima.
Vaspitan je strogo, što pokazuje i podatak da je kao mladić proveo tri dana u zatvoru na nalog svog oca, koji ga je tako kaznio zato što nije ustupio svoju stolicu jednom posjetiocu, protivno beduinskom gostoprimstvu.
Prijestolonasljednikom je proglašen 1982. godine, kad je na prijesto došao njegov polubrat Fad. On je, međutim, 1995. godine doživio moždani udar, pa je Abdulah kao regent praktično zasjeo na tron. Zvanično je postao kralj 2005. godine.
Njegov cilj je bio da modernizuje kraljevinu, uključujući osposobljavanje radne snage i davanje većih prava ženama. Abdulah se snažno zalagao za obrazovanje, pa je u Saudijskoj Arabiji gradio univerzitete, a za studente van zemlje je povećavao stipendije.
Abdulah je po prvi put u istoriji svoje zemlje omogućio ženama mjesto u savjetu Šura, tijelu koje savjetuje kralja i vladu, a obećao je i da će žene ove godine moći da glasaju i kandiduju se na opštinskim izborima, što su jedini izbori koji se održavaju u toj zemlji.
Pored toga, Abdulah je 2009. imenovao prvu ženu zamjenicu ministra i omogućio da žene rade kao advokati, a saudijske sportistkinje su takođe prvi put učestvovale na Olimpijskim igrama 2012. godine u Londonu.
"On je bio na čelu jedne države koja je polako napredovala, bilo sama ili pod njegovim vođstvom. Mislim da je ipak mogao da ima i veći uticaj na stvaranje modernije verzije islama", izjavila je Karen Eliot Haus, autorka knjige "O Saudijskoj Arabiji, njenom narodu, prošlosti, religiji i linijama podjele".
Bilo kakva promjena se, međutim, odvijala pod uslovima saudijske kraljevske porodice, navodi AP, podsjećajući da je nakon Arapskog proljeća 2011. zvanični Rijad oštro reagovao na svaki pokušaj izražavanja nezadovoljstva.
Tako su specijalci silom ugušili ulične demonstracije šiitske manjine, više desetina aktivista je bilo uhapšeno i sudilo im se na antiterorističkom sudu koji je osnovao upravo Abdulah.
Od tada saudijske vlasti pomnije prate društvene medije, na kojima građani sve češće izražavaju bijes zbog korupcije i visoke nezaposlenosti, a takođe zbijaju šale na račun monarhije.
Abdulaha je nadživjelo više od 30 djece, koje je dobio u braku sa desetak žena.
Bonus video:
