Dok Vašington razmatra da li da kazni Damask zbog upotrebe otrovnih agensa u Siriji, dokumenta CIA sa kojih je skinutra oznaka tajnosti otkrivaju da je prije 25 godina Amerika dozvolila okrutnom Sadamu Huseinu da upotrebi bojne otrove u ratu protiv Irana.
Dokumenta pokazuju da su Sjedinjene Države pomno pratile upotrebu hemijskog oružja od strane režima Sadama Huseina i protiv neprijatelja u Iransko-iračkom ratu (1980-1988) i protiv kurdske populacije u Iraku, objavio je magazin „Forin polisi“ (FP).
Otkriveno je i da vojni industrijski kompleks Sadama Huseina nije mogao sam da proizvede granate sa otrovnim hemijskim supstancama i da je umnogome zavisio od opreme iz inostranstva, a Italija se pominje kao jedan od izvora specijalne opreme
Bivši zvaničnik CIA, penzionisani pukovnik u vazduhoplovstvu Rik Frankona ekskluzivno je za FP kazao da su, počevši od 1983, SAD bez sumnje znale da Huseinov Irak koristi zabranjeno hemijsko oružje (sumporni senf ili senf-gas), a Iran nije imao čvrste dokaze, te se nije mogao žaliti Ujedinjenim nacijama.
Iskusni lingvista za arapski jezik Rik Frankona, koji je radio i za Nacionalnu agenciju za bezbjednost (NSA) i za Vojno-obavještajnu agenciju (DIA), prvi put je javno kazao da je dokaz da je Irak koristio toksine protiv Iranaca prvi put imao 1984. dok je sluužio kao američki vazduhoplovni ataše u Amanu, Jordan. Imao je čvrst dokaz da su Iračani koristili nervni agens „tabun“ (GA) protiv iranskih trupa koje su napredovale u južnom Iraku.
Takođe je otkriveno da vojni industrijski kompleks Sadama Huseina nije mogao sam da proizvede granate sa otrovnim hemijskim supstancama i da je umnogome zavisio od opreme iz inostranstva, a Italija se pominje kao jedan od izvora specijalne opreme.
Međutim, Reganova administracija bila je odlučna da Bagdad dobije rat, pa je progledala kroz prste Iraku kada je koristio nervni gas protiv Irana, pošto je to moglo da okrene tok rata u željenom smjeru, naveo je FP.
Tokom rata sa susjedima, Iran je bio u teškoj međunarodnoj izolaciji koja je uslijedila nakon Islamske revolucije 1979. i njegova vojska je u poređenju s iračkom dosta zaostajala.
Ipak, sa populacijom koja je fanatično podržavala islamsko rukovodstvo, Iran je koristio nehumane taktike napada u „ljudskim talasima“, tretirajući vojsku kao potrošni materijal i tako anulirajući iračku vojnu nadmoć.
Američki obavještajni satelitski snimci su 1987. nagovijestili da Iran koncentriše trupe za moćnu ofanzivu na južno iračko poluostrvo Fao u pravcu ključnog grada Basre. Sjedinjene Države su smatrale da bi u proljeće 1988. Iranci mogli preduzeti odlučni napad, koristeći taktičke greške iračke vojske što bi moglo rezultirati porazom Iraka.
Prema riječima Frankone, nakon upoznavanja sa ovim obavještajnim podacima, predsjednik Regan je napisao neku vrstu dozvole ministru odbrane Frenku Karlučiju: „Pobjeda Irana je neprihvatljiva.“
Tako su Amerikanci odlučili da podijele obavještajne podatke sa Bagdadom, ovlastivši DIA-u da ustupi detaljne podatke o tačnim lokacijama svih iranskih borbenih jedinica, kretanju vazduhoplovnih snaga, sistemu protivvazdušne odbrane i ključnim logističkim objektima.
Reganova administracija bila je odlučna da Bagdad dobije rat, pa je progledala kroz prste Iraku kada je koristio nervni gas protiv Irana, pošto je to moglo da okrene tok rata u željenom smjeru
Irak je 1988. izveo četiri izuzetno uspješna napada hemijskim oružjem na iranske trupe nervnim agensom sarinom, pri čemu su na licu mjesta stradale stotine, ako ne i hiljade ljudi. Ti napadi su bili uvod za žestoke artiljerijske napade, a maskirani su tako što su istovremeno korištene i dimne bombe.
Iranski zvanični statistički podaci o broju stradalih u ovim napadima još nisu dostupni.
U to vrijeme Frankona je služio kao američki vojni ataše u Bagdadu i lično je bio svjedok rezultata napada. Posjetio je poluostrvo Fao odmah pošto su ga osvojili Iračani. Na bojnom polju je vidio stotine iskorištenih špriceva sa atropinom, koji su iračke trupe koristile kao protivotrov za sarin. Frankona je ponio nekoliko tih injekcija u Bagdad kao dokaz za upotrebu hemijskog oružja.
On je za FP ispričao da je Vašington bio „veoma zadovoljan“ što su Iranci preventivno suzbijeni kako bi se spriječila njihova ofanziva.
U martu 1988, Irak je izveo napad nervnim gasom na separatističko kurdsko selo Halabdža, oko 240km sjeveroistočno od Bagdada, kada je stradalo 5.000 ljudi, dok je još 7.000 imalo dugotrajne zdravstvene probleme.
Posljednji napad hemijskim oružjem koji je Irak pokrenuo 1988. nazvan je Sveta ramazanska ofanziva i postao je najveći slučaj upotrebe hemijskog oružja u savremenoj istoriji – vjerovatno do nedavnog napada koji se desio u predgrađima sirijske prijestonice.
KonvencijeHemijsko oružje zabranjeno je Ženevskim protokolom iz 1925, dok je Konvencija o hemijskom oružju koja zabranjuje proizvodnju i upotrebu hemijskog naoružanja usvojena 1997. Irak se nikada nije trudio da potpiše ove dokumente, dok su Sjedinjene Države to uradile 1975, a do 1980. su preuzele međunarodnu obavezu da sprečavaju upotrebu hemijskog oružja.
Galerija
Bonus video:
