Bila je to „godina nervnog sloma američke nacije“. Godina u kojoj je, između ostalih, ubijen i senator Robert Kenedi. Koliko su podjele i previranja iz 1968. aktuelne danas, u Trampovoj Americi?
Kada je Palestinac Sirhan Bišara Sirhan 5. juna 1968. u 00:50 časova u kuhinji hotela „Ambasador" u Los Anđelesu s tri hica pogodio Roberta Kenedija, uništeni su politički snovi miliona Amerikanaca.
Huan Romero, koji je tada imao 17 godina, klečeći je pokušavao da spriječi da senatorova krvava glava padne na pod. Samo nekoliko sekundi prije toga, Kenedi je krenuo da se s njim rukuje. Pedeset godina kasnije, Romero u dokumentarnom filmu Netfliksa kaže: „Bilo je kao da su zajedno s njim umrle sve nade“.
Bila je to u zemlji koja je pretjerala s upotrebom vojne sile. U zemlji sa policijskim nasiljem, u kojoj se raspravlja o posjedovanju oružja i doseljavanju, zemlji sa nepravednim pravosuđem, u kojoj vlada etnička nejednakost... Keri, ćerka Roberta Kenedija, u svojoj nedavno objavljenoj knjizi podsjeća koliko su te teme dominirale šezdesetih godina prošlog stoljeća. One, dakle, nisu pojavile postale tema tek u Trampovoj eri. „Svi se danas žale na polarizaciju, a ona je nekada bila mnogo gora“, kaže politikolog Bil Galston.
Amerika je 1968. čeznula za političarem koji bi smirio uznemirenu zemlju i popravio ugled SAD narušen zločinima počinjenima u ratu u Vijetnamu. Činilo se da bi taj čovjek mogao da bude Robert Fransis Kenedi, zvani Bobi. On je obećao da će ponovo da uspostavi „moralno vođstvo SAD na ovoj planeti“. Njegov moto je bio: „Mi možemo bolje“.
„Godina nervnog sloma nacije“
Bobi Kenedi je bio zgodan muškarac, blistavog osmijeha u dobro krojenim odijelima. Harizmatičan i uvjerljiv. U kabinetu svog brata Džona koji je ubijen pet godina ranije, bio je ministar pravosuđa.
„Pred Kenedijem je bila blistava karijera“, kaže američki istoričar Džulijan Zelizer. Dva mjeseca prije njega ubijen je Martin Luter King, ikona crnačkog pokreta. Istoričari tu 1968. godinu opisuju kao „godinu nervnog sloma nacije“ u SAD. Pišući o smrti Roberta Kenedija, politikolog Galston navodi da se činilo kao da se zemlja raspada po šavovima: „Bilo je sve gore i gore. Napetosti između različitih etničkih grupa, ali i između generacija, duž kulturoloških granica, na osnovu prihoda, pola, različitih vrijednosti i ideologije.“ Meksički doseljenik Huan Romero, koji je bio svjedok atentata, danas kaže: „Njegovo nasljeđe danas je aktuelnije nego ikada prije“.
Senator je na dan ubistva slavio pobjedu na predizborima za predsjedničkog kandidata Demokratske stranke. Atentator koji je tada imao 24 godine presreo ga je kada je izlazio na zadnja vrata koja su vodila iz kuhinje, prema parkingu gdje ga je čekao automobil. Kenedi je već sjutradan (6.6.) podlegao teškim povredama. Imao je samo 42 godine.
„Potrebna nam je ljubav, mudrost i pažnja“
Sirhan ga je ubio jer je smatrao da je i on odgovoran za težak položaj Palestinaca. Ubica se još uvek nalazi u zatvoru. Bio je osuđen na smrtnu kaznu koja je preinačena u doživotni zatvor. Do danas kruže razne teorije zavjere, od kojih se najtvrdokornije drži ona da Sirhan nije bio jedini počinilac i da saznanja o tome FBI drži u tajnosti. To se može čuti i na podcastu sa Polom Šrederom, koji je takođe ranjen u atentatu. On danas ima 91 godinu.
Američki list „Vašington post“ o Kenedijevoj smrti piše: „Ona do danas podsjeća na to da i u vreme haosa i previranja možemo da odlučimo kakvi mi kao građani želimo da budemo“. Don Porter, britanska rediteljka dokumentarca o Kenediju, povlači paralele s Trampovom Amerikom: „Ljude moraju da se podsjete na to da je predsjednička dužnost veća od svakog pojedinca“.
Dva mjeseca i jedan dan prije smrti, Robert Kenedi je u jednom govoru reagovao na ubistvo Martina Lutera Kinga: „Ono što nam je potrebno nije još više podjela, mržnje ili nasilja, nego ljubav, mudrost i pažnja.“ Publika mu je gromoglasno aplaudirala.
Bonus video:
