Pandemija koronaviursa promijenila je i poremetila svijet, a ljudi djeluju nesnađeno i izgubljeno u ovoj, za sve nas, haotičnoj situaciji. Međutim, zarazne bolesti su od davnina pustošile našu planetu, a postoji mnogo dokumentovanih primjera očaja i haosa koje je ljudska populacija doživjela u doba pandemija, piše Gardijan, a prenosi Nedeljnik.
Justinijanova kuga i traumatični šok stanovništva (od 541. godine do sredine 8. vijeka)
Bolest, koju je uzrokovala bakterija jersinija pestis, vraćala se u talasima sve do polovine 8. vijeka, a procjenjuje se da je od posljedica zaraze koju prenose buve i glodari – u Aziji i Evropi – preminulo na desetine miliona ljudi.
Autor knjige “Epidemije i pandemije” profesor Dž. N. Hejs ukazuje na primjer koji se dogodio u Siriji u sedmom vijeku, tokom trajanja pandemije.
“Ljudi su haotično razbijali lonce i posuđe po ulicama da bi pravili buku. To je možda ilustracija populacije koja je doživela traumatični šok usljed nemoći, ali je moguće da je to učinjeno i kako bi se nekako poremetila i očistila atmosfera od zlih sila”, rekao je Dž. N. Hejs.
Crna smrt, molitve i napadi na strane trgovce (sredina 14. vijeka)
Pandemiju je izazvala ista bakterija koja je izazvala i Justinijanovu kugu, a Crna smrt je širom Evrope, Bliskog Istoka i severa Afrike usmrtila trećinu do polovine tadašnje svjetske populacije.
Stanovništvo je bolest povezalo sa idejama apokalipse i smaka svijeta, a tokom pandemije je stradalo dosta katoličkih sveštenika.
“Svako ko je bio na samrti, imao je pravo na posljednje ispovijedanje pred sveštenim licem, pa je tako bilo zaraženo i kasnije preminulo mnogo sveštenika”, rekao je profesor istorije na Poslovnoj školi u Berkširu Edrijan Bel.
Bolest se širila trgovačkim putevima, a u Evropu je stigla 1347. preko tadašnjeg trgovačkog centra Evrope – Italije.
“Bilo je napada na trgovce, jer su ljudi pokušavali da se izbore sa neobjašnjivim. Stanovništvo je napadalo strance, jer su bili drugačiji i smatrali su ih odgovornim za pošast”, rekao je Bel.
Druga pandemija Kolere, nepovjerenje i napadi na ljekare (početak 19. vijeka)
Od kada je bolest iz Indije stigla u Evropu trgovačkim i vojnim brodovima u 19. veku, bilo je ukupno šest pandemija ove bolesti. Smrtnost od kolere je bila visoka i brza. Ljudi su ubrzo postali sumnjičavi prema vlastima i ljekarima, a potresne slike leševa izazvale su nemire i napade na medicinare.
“Ljudi nijesu vjerovali ljekarima i vladi, otimali su tijela pokojnika, jer su smatarali da će ljekari secirati leševe. Povrh svega, tada je bio popularan roman ‘Frankeštajn’, sa svim ilustracijama mrtvih, seciranih ljudskih tijela”, rekla je profesorka istorije na Univerzitetu u Hertfordširu Ketrin Neviks.
Tek kasnije je utvrđeno da se kolera širi vodom, a ne vazduhom, i da medicinska struka ili država nijesu imali načina da zaustave pandemiju.
“Ljudi nijesu ni znali kako se kolera širi. Zavladao je strah i panika i zbog toga su nastali neredi. Stanovništvo je željelo sigurnost ekspertskog znanja, ali ga tada jednostavno nije bilo”, rekla je Neviks.
Španska groznica, karantin, privremene bolnice i maske (od 1917. do 1920.)
Španski grip ili groznica je najveća pandemija 20. veka, koja je usmrtila između 20 i 50 miliona ljudi.
Profesor Kraljevskog koledža u Londonu i istoričar medicine Kaitjan Đantu ističe sličnosti odgovora na špansku groznicu sa rješavanjem krize izazvane pandemijom koronavirusa.
“Tokom pandemije španskog gripa takođe smo imali mjere karantina i mere samoizolacije. Isto su podignute privremene bolnice i formirani prihvatni centri. Isticala se važnost nošenje zaštitnih maski za lice”, rekao je Đantu.
“Međutim, uprkos izuzetnom napretku u pojedinim oblastima zdravstva, ovo poređenje pokazuje da je naš javni zdravstveni odgovor na pandemiju u velikoj mjeri ostao nepromijenjen”, dodao je Đantu.
Svinjski grip i pitanje nacionalne bezbjednosti (od 2009. do 2010.)
Tokom pandemije svinjskog gripa zvanično je preminulo 18.500 ljudi, ali statističko modeliranje sugeriše da je realan broj umrlih mogao biti viši od pola miliona ljudi, piše Gardijan.
Međutim, Đantu smatra da je retorika političara tokom pandemije svinjskog gripa više naginjala ka pitanju odbrane nacionalne bezbjednosti, nego ka zdravstvenoj zaštiti.
“Pitanje nacionalne sigurnosti ušlo je u upotrebu za vrijeme Hladnog rata i lijepe se primjenjivao i u slučaju zaraznih bolesti. Recimo, u SAD je nakon 11. septembra odbrana od prirodnih katastrofa, ali i epidemioloških bolesti stavljena pod nadležnost Ministarstva za unutrašnju bezbjednost”, rekao je Đantu.
“Svinjski grip, poput koronavirusa danas, nije bio samo prijetnja po nacionalnu bezbjednost. On je bio i zvanični protivnik ili neprijatelj”, dodao je Đantu.
Koronavirus (od decembra 2019. do danas)
Tokom četiri mjeseca pandemije je zaraženo 3.1 miliona ljudi i preminulo više od 200.000 osoba. Koronavirus se brzo i lako širi, a profesor Đanti ističe jednu razliku u odnosu na prethodne pandemije.
“U prošlosti nije postojala brzina komunikacija o kretanju bolesti. Razumljivo je da su se 1918. godine, tokom pandemije španske groznice, vijesti prenosile sporije. Međutim, danas je to moguće i zato je teže razumjeti i oprostiti nepripremljenost država u odgovoru na pandemiju koronavirusa, uprkos tome što su mjesecima posmatrale kako se zaraza širi u Kini i Aziji”, rekao je Đantu.
Zato postoji dilema šta smo naučili u prethodnim pandemijama i da li nam istorija može pomoći da razumemo sadašnjost?
Profesorka istorije medicine Monika Grin smatra da istorijska analiza, čak i prvih, pandemija u svijetu može pomoći našem razumijevanju kako se šire pandemije.
“Bakterijske i virusne pandemije se razlikuju, ali one jednako prelaze na ljude. U pogledu ljudske aktivnosti i načina kako ljudi reaguju na opasnost i promjene, proučavanje drevnih pandemija itekako može obogatiti naše razumijevanje o trenutnoj pandemiji i potencijalnim budućim bolestima”, rekla je Grin, prenosi Nedeljnik.
Bonus video:
